Tölvumál - 01.07.1999, Qupperneq 10

Linux
Hvað er Linux
Marteinn Sverrrisson
Linux er fjölverka, fjöl-
notenda stýrikerfi með
sýndarminni, netvænf,
fjölbreytt
Hvað er þetta Linux, sem allir eru
að tala um? Linux er stýri-
kerfiskjarni, sem ungur finni Lin-
us Torvalds hóf að skrifa 1991. Linux er
að flestu leyti líkt UNIX án þess að það
noti kóða frá UNIX eða Minix stýrikerf-
unum. Linux leitast við að fylgja POSIX
stöðlum og er dreift með GNU GPL leyfi.
Linux keyrir á tölvum af ýmsum gerðum,
helstu eiginleikar þess eru að það er opið
(Open Source), það er hraðvirkt og það er
öruggt. Linux er fjölverka, fjölnotenda
stýrikerfi með sýndarminni, netvænt, fjöl-
breytt. I þessum pistli verður farið yfir að-
draganda þess að Linux varð til og hvem-
ig það tengist UNIX og GNU. Reyndar er
rétt að tala um GNU/Linux stýrikerfið, því
að Linux er kjarninn, sem GNU forritin
keyra með.
í upphafi var UNIX
Það var árið 1969, sem nokkrir tölvunar-
fræðingar á Bell Labs, þar á meðal Ken
Thompson, fengu til umráða tölvu af gerð-
inni PDP—7 og bjuggu til textavinnslu-
kerfi og skráakerfi fyrir hana, sem síðar
varð að UNIX stýrikerfinu. Nokkru síðar
eða 1972 bjó Dennis Ritchie, einnig á Bell
Labs, til forritunarmáli C út frá BCPL for-
ritunarmálinu. 1973 skrifuðu þeirRitchie
og Thompson UNIX kjarnann í C forritun-
armálinu, en það var nýjung að skrifa stýri-
kerfiskjarna í öðru máli en smalamáli.
Um 1974 gátu háskólar fengið leyfi til
að nota UNIX til kennslu og þekking á
UNIX breiddist út. Síðan var farið að selja
UNIX, það náði fljótt mikilli útbreiðslu og
það var flutt á margar gerðir tölva frá ör-
gjörvum til stórtölva og nú nota tugir þús-
unda tölva UNIX stýrikerfið.
Hvers vegna er UNIX svona útbreitt? í
fyrsta lagi er það skrifað í C, það er tiltölu-
lega auðvelt að flytja það á nýja gerð tölva,
í öðru lagi er það kóðinn, sem hægt er að fá
með viðeigandi leyfi og síðast en ekki síst
er UNIX afbragðs stýrikerfi, hraðvirkt, ör-
uggt og íjölbreytt. UNIX kjarninn er heild-
stæður kjarni (e. monolithic kernel).
Síðan kom GNU
Það varð mönnum ljóst að ekki var
hægt að fá stýrikerfi á tölvu, nema kaupa
leyfi með skilmálum, sem takmörkuðu
mjög frelsi manna til að skrifa hugbúnað
og deila honum meðal annarra tölvunot-
enda og einnig var illmögulegt, vegna
ákvæða í notendaleyfum, að breyta hug-
búnaðinum og aðlaga hann eigin
þörfum.
Þetta varð til þess að Richard Stallman
stofnaði félagið Free Software Foundation
árið 1984 og setti það markmið að skrifa
UNIX samhæft stýrikerfi sem yrði 100%
frjálst, GNU verkefnið, en GNU stendur
fyrir „GNU’s Not Unix“. Hér þýðir frjáls
(e. free) það að öllum er heimilt að dreifa,
breyta og nota kóðann, en með þeim skil-
yrðum þessir eiginleikar haldist áfram í
nýju breyttu útgáfunni. Hugmyndin er að
þannig þróist hugbúnaðurinn og allir sem
nota hann geti lagt sitt af mörkum til að
bæta hann.
Það tók mörg hundruð forritara fleiri ár
að þróa stýrikerfið, sumir voru í vinnu hjá
FSF en aðrir unnu í sjálfboðavinnu.
Þannig var ástatt um GNU verkefnið
árið 1991 að búið var að skrifa flest forrit-
in fyrir stýrikerfið en það vantaði kjarn-
ann, HURD kjarninn var ennþá bara gufu-
búnaður. Þess má geta að þá þegar var far-
ið að nota GNU forritin á flestum UNIX
tölvum, allir UNIX notendur þekkja gcc
þýðandann og emacs. Einnig er hægt að fá
GNU samhæfð forrit fyrir DOS.
Á þessum árum urðu einnig til POSIX
staðlar, sem skilgreindu kerfisköll fyrir
UNIX stýrikerfi og hvernig kerfisforrit
vinna, þeir voru settir til að auðvelda að
skrifa hugbúnað sem vinnur á mismun-
andi kerfum.
Til verður Minix
Árið 1988 bjó A. Tannenbaum til Minix
stýrikerfið til að nota við kennslu, þetta
gerði hann vegna takmarkana á notkun á
UNIX kóðanum, sem var að l'inna í not-
endaleyfum. Minix kjarninn er örkjarni (e.
microkernel), sem keyrir á PC vélum en
10
Tölvumál