Tölvumál - 01.07.1999, Qupperneq 27

Tölvumál - 01.07.1999, Qupperneq 27
Tungutækni Hvað er tungutækni og fyrir hverja? Eríndi flutt á ráðstefnu Skýrslutæknifélags íslands og EUROMAP, þann 12. desember 1998. Heiðar Jón Hannesson Hlutverk tungulækni er að koma málgetu inn í búnað sem maður- inn nýtir í sína þjón- ustu Tungutækni hefur tek- ið miklum framförum á síðustu árum og fyrst núna eru að verða til markaðshæf- ar lausnir Orðið tungutækni er nýyrði í ís- lensku máli og er þýðing á því sem enskumælandi menn kalla „Human language technology“. Hlutverk tungutækni er að koma málgetu inn í bún- að sem maðurinn nýtir í sína þjónustu, hvort heldur það er hugbúnaður, vélbún- aður eða upplýsingakerfi. Tungumál sem njóta stuðnings tungutækni eru sögð tölvutæk, þar sem hægt er að vinna með þau mál á nánast hvaða formi sem er. Bylting Tungutækni felur í sér rnestu byltingu í upplýsingavinnslu sem maðurinn hefur staðið fyrir. Þekking mannsins er vistuð á mismunandi tungumálum og tækni sem ræður við sjálft vistunarformið opnar því áður óþekktar leiðir að upplýsingavinnslu. Vert er að skoða þessa þróun í ljósi fyrri framfaraskrefa mannsins á sviði upplýs- ingaöflunar og miðlunar. Með uppgötvun ritmáls varð mögulegt að vista upplýsing- ar til framtíðar og uppsöfnun þekkingar hófst. Aðgengi að slíkum upplýsingum var hins vegar takmarkað við fáa aðila, sem stöðu sinnar og staðsetningar, höfðu að- gang að þeim. Tilkoma prentlistar hafði afgerandi áhrif á miðlun upplýsinga, þar sem tæknilega varð mögulegt að dreifa rit- uðum upplýsingum með hagkvæmum hætti. Fleiri fengu aðgang að upplýsingum með þeim afleiðingum að meiri og að- gengilegri þekking varð til. Upphafið af þekkingarsamfélagi nútímans má rekja til uppgötvunar prentlistar. Ljósvakamiðlar höfðu byltingarkennd áhrif á tímaháða miðlun hins talaða rnáls, sem er að verulegu leyti óháð staðsetn- ingu. Með sjónvarpinu varð mögulegt að miðla upplýsingum samtímis á töluðu og prentuðu formi, þar sem prentmálið er jafnvel á öðru tungumáli en hið talaða, sbr. textun efnis. Með ljósvakamiðlun hófst söfnun og vistun upplýsinga á tal- rnáli. Tölvutækni var afar mikilvægt skref í þekkingarmiðlun og öflun upplýsinga. Mögulegt varð að vista meira og aðgengi- legra magn upplýsinga en áður. Textaleit í stórum söfnum varð möguleg svo og vist- un hljóðs og mynda með textum. Með tölvutækni varð í fyrst sinn hægt að afla upplýsinga óháð formi tungumálsins, þ.e. hvort heldur upplýsingarnar voru á rituðu eða töluðu formi. Og svo varð Veraldarvefurinn til á Internetinu. Með tilkomu hans varð heim- urinn að einu svæði. Afleiðing áforma um turnbyggingu í hinni fornu borg Babylon blasir við. Með þróun tungutækni mun maðurinn loksins ná að vinna sig út úr þeim gömlu syndum, ef einhverjar voru. Upplýsingavinnsla mun verða óháð tungu- málinu og því formi sem þær eru vistaðar á. Tungumál sem ekki fá viðeigandi stuðn- ing í tungutækni munu ekki verða sýnileg í slíku umhverfi - heldur daga uppi og deyja í byltingunni. Hvers vegna núna? Tungutækni hefur tekið miklum framför- um á síðustu árum og fyrst núna eru að verða til markaðshæfar lausnir. Fyrir þessu eru tæknilegar, markaðslegar og pólitískar ástæður. Tæknilega réði þróun örgjörva þar mestu en tungutækni er krefjandi fyrir rauntímavinnslu og þarf því öfluga ör- gjörva. Nógu öflugar einmenningstölvur komu fyrst á markað fyrir u.þ.b. tveimur árum. Þetta eru vélar sem ráða við þróaðri tungutækni, s.s. talgreiningu, þar sem tali er breytt í texta, en þær eru nú að finna á hvers rnanns borði. Markaðslega þrýsti Veraldarvefurinn á slíkar lausnir. Fyrir tilkomu hans var hvert málsvæði útaf fyrir sig og því ekki jafn al- rnenn þörf á rauntímabrú milli tungumála, þar sem eitt tungumál er þýtt yfir á annað með vélrænum hætti. Aðgengilegt upplýs- ingamagn var heldur ekki jafn yfirþyrm- Tölvumál 27

x

Tölvumál

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tölvumál
https://timarit.is/publication/239

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.