Dagblaðið Vísir - DV - 30.04.1982, Blaðsíða 6

Neytendur Neytendur Neytendur Neytendur
DAGBLAÐIÐ & VÍSIR. FÖSTUDAGUR 30. APRÍL 1982.
„Opnunartími verzlana mikiö formaðurNS,
hagsmunamál fyrir neytendur" lögfræðingur
Alþjóðaheilbrigðisstofnumn
ræðir um áfengisvandamálið
Á aðalfundi Alþjóðaheilbrigðis-
stofnunarinnar (WHO) sem hald-
inn verður í næsta mánuði verður
áfengisneyzla og vandamál af henn-
ar völdum á dagskrá.
Halfdan Mahler, forstjóri WHO,
skýrir svo frá aö einkum muni rætt
um hvaða áætlanir aðildarþjóðirn-
ar hafa gert varðandi stjómun og
hðmlur á dreifingu áfengis. Vísar
hann til þeirra tilmæla sem WHO
hefur þegar beint til þjóðanna um
'þessi efni.
Minna má á að WHO beindi því
til aðildarþjóðanna 1979 að beita
ðllum tiltækum ráðum til að draga
úr áfengisneyzlu og benti í því sam-
bandiáeftirfarandi:
a) hækkunáfengisverðs,
b) skömmtunarkerfi á framleiðslu,
c) eftirlit með innflutningi,
d) fækkun vínsölu- og veidnga-
staða.
Ástæða er tíl að geta þess að þeg-
ar á árinu 1976 lagði sérfræöinga-
nefnd WHO til að í staö hugtaksins
drykkjusýki (alkóhólismi), sem
nefndin taldi óljósrar merkingar,
kæmu tvö hugtök, þ.e.:
1) heilsutjón sem stafar af áfengis-
drykkju og
2) vanabundin áfengisneyzla.
(AleogbvflniaráA)
Drykkja veldur krabba í munni
I læknariti bandariska krabba-
meinsfélagsins segir aö rannsókn
tveggja þekktra vísindamanna, dr.
Mashbergs og Garfinkels, bendi til
þess að áfengisdrykkja valdi
krabbameini í munni. Mikil
drykkja virðist mun hættulegri í
þessum sökum en miklar reykingar.
Það er athyglisvert að neyzla
léttra vina og áfengs öls hefur að
líkindum skaðvænlegri áhrif aö
þessu leyti en drykkja sterkra teg-
unda ef sama magn vínanda er inn-
byrt.
Krabbi í munni er afar fátíðut
meöal þeirra sem hvorki reykja n<
drekka. En þeir sem drekka að ráðí
eru i allt að 15 sinnum meiri hættu
en bindindismenn hvaö sjúkdóm
þennan varðar.
(Afeoglsvflniaráð)
„Fyrsta mál sem nýkjörin stjórn
mun snúa sér að er stofnun Reykja-
víkurdeildar í framhaldi af skipulags-
breytíngum sem samþykktar voru á
aðalfundinum 17. april sl.,” sagði
Jón Magnússon lögfræðingur, ný-
kjörinn formaður Neytendasamtak-
anna í viötali við blm. DV.
Neytendasamtökin eru nú, eftir
skipulagsbreytingar sem samþykktar
voru á aðalfundinum, landssamtök
neytendafélaga á íslandi, en aðildar-
félögin eru alls 14. Hin nýkjörna
stjórn NS er þannig skipuð: Jón
Magnússon formaður, Jóhannes
Gunnarsson varaformaður, Ólafur
Ragnarsson, gjaldkeri, Reynir Ár-
mannsson (frv. formaður NS) ritari.
Meðstjórnendur: Anna Bjarnason,
Anna Birna Halldórsdóttir, Bjarni
Skarphéðinsson, Dröfn Farestveit,
Jón Óttar Ragnarsson, Jónas
Bjarnason, Sigrún Gunnlaugsdóttir
og Steinar Þorsteinsson. Félagar í
Neytendasamtökunum í dag eru um
5300.
Stofnun
Reykjavlkurfólags
,,Á fyrsta stjórnarfundi nýkjörinn-
ar stjómar sl. laugardag var ákveðið
að stofnfundur Reykjavíkurfélags
NS verði i næsta mánuði,” sagði Jón
Magnússon. ,,Á stjórnarfundinum
voru einnig settar á laggirnar fjórar
nefndir og kjörnir formenn fyrir
hverja þeirra. Þessar fjórar nefndir
eru fræðslu-, fjölmiðla-, hollustu- og
samskiptanefnd. Sú síðasttalda mun
starfa sem tengiliður á milli félaga
NS.”
Þá var talinu vikið að störfum NS i
nútið og framtið.
„Það er erfitt fyrir neytendur í
verðbólguþjóðfélagi að ganga út frá
ákveðinni forsendu um eðlilegt verð
vöru i daglegum innkaupum. En á
hinn bóginn held ég að megi segja að
hinn venjulegi neytandi sé orðinn
meðvitaðri en áður var og geri orðið
körfu um að fá góða þjónustu og
góöa vöru. Það má marka á því að
menn kvarta meira en fyrr, fái þeir lé-
lega vöru í hendur eða telji að órétt-
mætir viðskiptahættir brjóti á ein-
hvern hátt gegn þeim sem neytend-
um.” !
Samstarf fleiri aðila um
neytendamál
„Mörg erindi berast skrifstofu
Neytendasamtakanna,” hélt Jón
áfram. „Mest ber þar á kvörtunum
vegna heimilistækja og hvers konar
rafeindatækja, svo og vegna t.d.
galla á fatnaði. 1 langflestum tilfell-
um er starfsmanni NS tekið mjög vel
af söluaðilum og málin leyst farsæl-
Iega. Mörg brýn verkefni þarf að
kanna og leysa í nánustu framtíð, af
mörgu er að taka. Það þarf til dæmis
að fara i saumana á sölusamningum
hvers konar á milli söluaðila og neyt-
enda. Flestir samningar eru útbúnir
af þeim er selur vöruna eða þjónust-
una og þarf að athuga hvort um eðli-
leg ákvæði er að ræða í þeim samn-
ingum. Hvort söluaðili taki á sig ein-
hverja ábyrgð og hverja, einnig í
hvaða tilfellum sá aðili undanþiggi
sig ábyrgðinni.
Annað mál er samstarf á milli
hinna fjölmörgu aðila sem vinna að
neytendamálum, eins og t.d. Leið-
beiningastöð húsmæðra og neytenda-
deild Verölagsstofnunar Ég tel æski-
legt að þessir aðilar hafi ákveðna
samvinnu við Neytendasamtökin. Og
þá dettur mér í hug að segja þér frá
því að komið hefur til tals að ákveðin
samvinna verði tekin upp á milli Fé-
lags íslenzkra ferðaskrifstofa og
Neytendasamtakanna. í ferðaþjón-
ustu koma stundum upp ágreinings-
mál á milli feröaskrifstofa og neyt-
enda og væri æskilegt að úrskurðar-
aðili kæmi þar til skjalanna og
greiddi úr málum.”
Þá vék Jón Magnússon að útgáfu-
málum NS og kvað það ljóst að með
aukinni útgáfutíðni væru tengsl við
neytendur bezt aukin. Nefndi hann
sem dæmi varðandi útgáfustarf að
ákjósanlegt væri aö NS hefðu bol-
magn til að gefa út, jafnvel árlega,
handbók neytenda, rit sem byggðist á
nytsömum upplýsingum, m.a. lögum
og reglum og eftír því sem kostur
væri, fjallaði einnig um gæði ein-
stakra vöruflokka.
Er fyrirmynd að starfsemi Neyt-
endasamtakanna hér sótt til annarra
þjóða?
„Á hinum Norðurlöndunum eru
neytendasamtök meira og minna rek-
in á stofnanagrundvelli, sem hluti af
ríkisgeiranum. Hér byggist starf- samtökin á frjálsum félagasamtökum
semin ekki á þeim grundvelli heldur á og einstaklingum og eru þau samtök
einstaklingunum, hinum almenna liklega þau öflugustu i heimi. Þó
félagsmanni 1 Neytendasamtökunum. óliku sé saman aö jafna vegna fólks-
í Bandaríkjunum bvaaiast nevtenda- fjölda þar og hér í landi sakar ekki að
lita til þeirra samtaka með eftír-
breytni í huga. En tíl þess að Neyt-
endasamtöldn geti risið undir nafni
þarf að virkja fleira fólk til starfa. Á
undanförnum árum hefur mikill
hugur verið í mönnum og neytenda-
félög verið stofnuð víða um land og
hafa mörg þeirra verið virk og
starfaö vel.
í hugum margra eru Neytendasam-
tökin einungis kvörtunardeild
óánægðra neytenda. Hvað segir for-
maður NS um það hugarfar?
„í flestum tilfellum, þegar leitað er
til okkar, er það vegna kvartana eða
óánægju, svo kannski er þetta ekki
óeðlilegt. Ég lít nú þannig á starf NS
að samtökin ættu líka að vera um-
sagnaraðili um verðákvarðanir, alla
vega I þeim málaflokkum sem snerta
almennar neyzluvörur.
Á fyrsta stjórnarfundinum, sem ég
vék aðeins að áður, var leitað um-
sagnar hjá okkur um tillögu um opn-
unartima verzlana í Kópavogi. Sú til-
laga felur í sér að opnunartími verzl-
ana í Kópavogi verði gefínn frjáls.
Menn voru sammála um það í stjórn-
inni að taka jákvætt undir þau sjón-
armið sem fram komu í þeirri tillögu.
Maður getur ekki séð að það saki
nokkurn að þessi tilraun verði gerð í
Kópavogi. Þarna erum við komin aö
miklu hagsmunamáli fyrir neytendur
á höfuðborgarsvæðinu, opnunartima
verzlana.
Ég vil gjarnan láta þess getið að
endingu að þó mörg og mismunandi
sjónarmið ríki í nýju stjórn NS cru
allir stjórnarmenn ákveðnir í að efla
samtökin, að svo miklu leyti sem þeir
geta,” sagði Jón Magnússon lög-
fræðingur, formaður Neytendasam
takanna.
-ÞG
Jón Magnússon, nýkjörinn
formaður Neytendasamtakanna.
ÁFENGI0G KRABBAMEIN
Af athugunum síðustu ára er
ljóst að ofneytendum áfengis er
mun hættara við að fá krabbamein
en Öörum. Á alþjóðlegri ráðstefnu
um drykkjusýki skýröi A.B.
Lowenfels, aðstoðarframkvæmda-
stjóri skurðlækningadeildar lækna-
miðstöðvar einnar í New York, svo
frá að tíðni krabbameins í drykkju-
sjúku fólki sé nálægt 30% hærri en
almennt.
Dr. Lowenfels kvað ekki Ijóst
hvað þessu veldur en benda mætti á
ýmsamöguleika.
„Hugsanlega er áfengið sjáift
krabbameinsvaldur enda þótt nú
liggi ekkert fyrir sem sanni að
hreint áfengi valdi krabbameini,
hvorki i mönnum eða dýrum.
Áfengi getur skaðað líffæri og auk-
ið hættu á að tóbaksreykur valdi
krabbameini. Flestir drykkjusjúkl-
ingareru stórreykingamenn.
Bragð- og litarefni, sem notuð
eru í áfengi, eða aðferðir við fram-
leiöslu og geymslu, geta leitt til
krabbameins. Næringarskortur,
fylginautur drykkjusýki, getur haft
áhrif; t.d. vantar marga drykkju-
sjúklinga A-vítamín sem verndar
síimhimnuna gegn krabbameini.
Mögulegt er og að áfengi orsaki
hormónabreytingar. Dr. Lowenfels
sagði að ógerningur væri aö sjá á
þessu stígi hver framangreindra til-
gáta væri hin rétta. Vandamáiið er
sérstaklega erfitt sökum þess að
flestir alkóhólistar eru stórreyk-
ingamenn og margir einnig van-
næröir. Hann kvaö nauösyn bera
til aö kanna hvort áfengi eitt sér
veldur krabbameini svo og hvort
áfengi geti fariö gegnum fylgjuna
og valdið krabbameini í fóstri.
(AfcnglsramartiO)
MATARSKAMMTAR
FRA MEISTARANUM
SS-Sparímarkaður selur þrjá
saman með afslætti
Þessir matarskammtar eru frá
Meistaranum, nýkomnir í matvöru-
verzlanir. Við hringdum í fáeinar
verzlanir tii að gera verðsamanburð.
Birtíst listi yfir þær verzlanir í þriðju-
dagsblaðinu, 27. apríl. Verðið er al-
mennt frá 40—55 krónur. Hringt
var frá SS-Austurveri þar sem sax-
bautinn var sagður vera á 57,10, en
rétta verðið er 51,10.
Sparimarkaöurinn er í sömu bygg-
ingu og SS-Austurveri. Þar eru þessir
pakkar seldir þrír saman ásamt fleiri
vörutegundum sem seldar eru í meira
magni, pökkum sem þeir nefna þrí-
pakk. Eins og oftast þegar maður
kaupir mikiö magn i einu þá gerir
maöur góð kaup. Saxbauti í SS-
Sparimarkaði kostar 42,55x3, fisk-
bollur eru þar seldar á 36,80x3,
nauta- og lambasteikin kostar 55,90 í
verzluninni SS-Austurveri en
46,60 x 3 í Sparimarkaðnum.
-RR