Dagblaðið Vísir - DV - 02.10.1982, Blaðsíða 5

DV. LAUGARDAGUR 2. OKTOBER1982.
5
Fréttaljós — Fréttaljós — Fréttaljós
föll hömluöu því, en þaö atriði veröur
aö líkindum ekki tekið meö. Þá var
þar einnig bent á að setja þyrfti sér-
stakt ákvæði um þingflokka, réttindi
þeirra og skyldur og um stjórnmála-
flokkana, en um þaö hefur gengiö
erfiðlega aö ná samstööu. Einnig
hefur veriö sett fram tillaga um aö
setja ákvæði um hagsmunasamtök
inn í stjórnarskrána. En þar stang-
ast sjónarmiðin á. Menn telja ýmist
aö hagsmunasamtök og stjórnmála-
flokkar séu það mikilvægir þættir
lýöræöisskipulagsins og rétt sé aö
setja ákvæði um grundvallaratriöi
starfsemi þeirra í stjórnarskrá, en
aörir telja þaö skeröingu á félaga-
frelsi og vandséö hvemig ætti aö
oröa slíkt ákvæöi, enda væri nægilegt
aö kveöa á um starfsemi stjórnmáia-
flokka í löggjöf. Um þetta atriði hef-
ur því engin samstaða náöst.
Aukið svigrúm
til þjóðar-
atkvæðagreiðslu
Þá hefur veriö rætt um aö rýmka
ákvæði stjómarskrárinnar um aö
skjóta mætti fmmvörpum eöa lög-
gjöf undir dóm þjóðarinnar meö
þjóöaratkvæðagreiöslu. Meirihluti
Alþingis getur nú vísaö málum til
þjóöaratkvæöagreiðslu en sá réttur
hefur aöeins veriö notaöur fjórum
sinnum er þjóöaratkvæöagreiöslur
fóru tvívegis fram um áfengisbann-
iö, um þegnskylduvinnu og um
lýöveldisstjórnarskrána. Hafa
komið fram hugmyndir um aö
þriöjungur þingmanna gæti krafist
þjóöaratkvæöis eins og tíökast í Dan-
mörku en aðrir benda á að þá væri sú
hætta fyrir hendi aö stjórnarand-
staöan gripi til þessa úrræöis í ótíma
og aö um ofnotkun gæti orðið aö
ræða. Þjóðaratkvæðagreiðsla þarf
einnig að fara þannig fram aö hægt
sé að svara játandi eða neitandi, en
fæst lagafrumvörp em þess eðlis aö
þau megi afgreiöa á svo einfaldan
hátt. Benda andstæðingar þessarar
tillögu á að stjórnarandstaöan geti
fellt hvaöa skattalög sem lögö eru
fram því aö enginn vilji láta auka
skattheimtu. Er Uklegra aö sam-
staöa næöist um aö breyta þessu
ákvæði á þann veg aö k jósendur gætu
meö undirskriftalistum krafist
þjóðaratkvæðis um tiltekin mál, en
þá yröi að vera um vemlegan f jölda
þeirra aöræða.
Einnig hefur verið rætt um aö færa
slíka atkvæöagreiöslu niöur á sveit-
arstjórnarstig þannig aö kjósendur
gætu haft aukin áhrif á stjórnun síns
byggðarlags. Þessi tillaga er í
tengslum við umræður um aukna
sjálfsstjórn sveitarfélaga en rætt
hefur veriö um aö setja ákvæði þess
efnis í stjórnarskrána. Um þjóöarat-
kvæðagreiðsluna hefur enn engin
samstaöa náöst í nefndinni.
Valdsvið forseta
og handhafar
forsetavalds
Þá hefur í nefndinni veriö rætt um
breytingar á valdsviði forseta. Hefur
af mörgum verið talið óeðlilegt aö
lagafmmvörp, sem forseti synjar
staöfestingar skuli engu að síður fá
lagagildi þar til úrskurðaö hefur ver-
iö um máliö í þjóöaratkvæða-
greiöslu. Telja þeir eölilegra aö for-
seti fengi frestandi neitunarvald
þannig aö lögin tækju ekki gildi fyrr
en þau heföu veriö samþykkt meö
þjóöaratkvæði. Einnig hefur verið
rætt um hvort forseti ætti aö skipa
hæstaréttardómara og aöra æöstu
embættismenn dómskerfisins án at-
beina ráðherra og er það talinn liöur
í að aðskilja dómsvaldiö frá hinu
pólitíska veitingavaldi löggjafar-
samkundunnar. Þá hefur einnig ver-
iö rætt í nefndinni hvort ástæöa væri
til að áskilja aö forseti yröi að vera
kjörinn með hreinum meirihluta.
Ástæöa hefur veriö talin til að ræöa
um breytingar á núverandi skipan
handhafa forsetavalds og hefur kom-
iö fram það sjónarmið að óeölilegt sé
að forseti hæstaréttar gæti þurft aö
standa í stjórnarmyndunarviöræö-
um. Auk þess hefur verið bent á að
fráfarandi forsætisráöherra og for-
seti Sameinaös þings gætu þurft aö
standa í stjómarmyndun. Hafa verið
ræddar í nefndinni þær leiðir aö kos-
inn yröi varaforseti um leiö og for-
setakjör fari fram og einnig aö for-
seti Sameinaös þings gegni jafn-
framt varaforsetaembætti.
Rætt hefur verið um hvort æskilegt
væri aö setja sérstakt ákvæði um
hvemig forseti skuli standa aö
stjómarmyndunum, þannig aö jafn-
an væri fylgt sömu starfsháttum viö
myndun nýrrar ríkisstjómar. Hins
vegar er taliö aö erfitt sé aö gefa
slíka forskrift. Einnig hefur veriö
rætt um hvort setja ætti tímamörk á
stjórnarviöræöur stjómmálaflokk-
anna áöur en forseta væri heimilt aö
mynda utanþingsstjóm. Þá hefur
verið rætt um hvort áskilja eigi aö ef
vantraust er borið fram á ríkisstjórn
eigi þeir sem aö því standa að hafa
komið sér fyrirfram saman um
myndun nýrrar stjórnar. Hugsan-
lega gæti náöst samstaöa um þetta
síðasttalda atriöi en í nefndbmi eru
ekki mikil áform um verulegar
breytingar á valdsviöi forsetaemb-
ættisins.
Þingrofsréttur og
þjóðareign
á landi
Mikiar umræöur hafa veriö í
nefndinni um þingrofsréttinn, en
samkvæmt núverandi fyrirkomulagi
getur forseti veitt forsætisráöherra
heimild til aö rjúfa þing. Hefur í
nefndinni verið bent á aö óeðlilegt sé
aö ríkisstjóm sem hlotiö hefur van-
traust Alþingis geti rofið þing og þar
með svipt þingmenn umboöi sínu. Er
þessi möguleiki talinn valda vissum
óstöðugleika í stjómarfarinu. Hafa
bæöi komið fram tillögur um aö af-
nema þingrofsréttinn og aö þaö yröi
ákvöröun meirihluta Alþingis hvort
þing yröi rofið.
Nefndin hefur tekið þaö til athug-
unar hvort æskilegt væri aö setja í
stjórnarskrá ákvæöi þess efnis aö
allar auðlindir lands og sjávar skuli
vera eign landsmanna og þeim ein-
um heimilt aö eiga jaröir og aörar
fasteignir hér á landi ásamt orku- og
veiðiréttindum sem þeim em tengd-
ar. Tillögur hafa komið fram um aö
einnig ætti að setja ákvæöi um að allt
land sem ekki er í eigu einstaklinga
eöa sveitarfélaga nú þegar skuli
verða þjóðareign. Mjög skiptar
skoöanir eru um þetta atriði og má
búast viö að erfiðlega gangi að fá
þessa síðastgreindu tillögu inn í
stjórnarskrá.
Af öömm málum sem f jallaö hefur
verið um í nefndinni má nefna
ákvæði um saksóknara ríkisins sem
lögfestingu á æösta ákværuvaldi í
landinu, ákvæði um að dómstólar
landsins hafi vald til aö skera úr um
hvort lög séu samrýmanleg stjórnar-
skránni eöa ekki, að fella ríkisendur-
skoðun undir Alþingi, rætt hefur ver-
ið um ákvæði er tryggi sjálfstjóm
sveitarfélaga og um endurskoöun á
mannréttindaákvæðum stjómar-
skrárinnar, — og er þó ekki allt taliö
sem rætt hefur verið.
Lokað fyrir
umræðuna
Nefndarmenn stjórnarskrárnefnd-
ar em bundnir þagnarreiði og hefur
formaður nefndarinnar lagt á það
ríka áherslu aö ekkert fréttist af því
hvaða tillögur koma fram á nefndar-
fundum og hvemig standi meö ein-
stök mál í starfi nefndarinnar. Er
þaö vafalaust gert til að auövelda
starf nefndarinnar en hefur jafn-
framt komiö í veg fyrir aö eðlileg
umræöa hafi farið fram um endur-
skoöun stjórnarskrárinnar á sama
tíma og unnið er að henni. Umræöa
þessi mun væntanlega skapast þegar
þingflokkarnir hafa fengið loka-
skýrslu nefndarinnar í hendur og
fjallað um hana, en búist er viö að
nefndin skili henni af sér i þessum
mánuði. Hins vegar kann að verða
erfitt að gera breytingar á tillögum
nefndarinnar eftir aö hún hefur
skilaö þeim af sér. Þegar svo rík
áhersla er lögð á að ná samstööu um
breytingar byggist allt starf nefnd-
arinnar á málamiðlunum. Ef umræð-
an leiðir til þess að breytingatillög-
ur koma fram á Alþingi, þegar
stjómarskrárfrumvarpið verður
lagt þar fyrir, má vera að allar þess-
ar málamiðlanir bresti og ekkert
verði úr starfi nefndarinnar. Það
mun koma í 1 jós á næstu mánuöum.
-ÓEF.

NÝLEGIR BÍLAR í LIRVALI: Honda Civic '80 Mazda RX-7 '80-’81 Alfa Romeo Sprint '82 Toyota Celica 77 Peugeot 504 78 Peugeot 505 '80 Simca Horizon '79 Wagoneer '74
SAAB 99 GL '80 Subaru DL 78
• góður einkabíll, ekinn aðeins 23.000 km. Simca Rancho '77
• útvarp, segulband, sumar- og vetrardekk. Fíat 125 P '81
Gullfallegur bill. Datsun 220 dísil 77
Vegna hreint ÓTRÚLEGA mikillar SÖLU undanfarið Volvo 343 78
VAIMTAR okkur allar gerðir nýlegra BÍLA á staðinn Toyota Cressida '78
' STRAX. Mazda 929 station '77 og
Opið laugardaga kl. 10 —16. 79 VW Derby '78
UU BILASALAN BLIK s/f Lada 1500 77
& .-JMfiLgifiM SÍÐUMÚLA 3-5-105 REYKJAVÍK Honda Accord '80 og 82
[ SÍMI: 86477 Mazda 626 '80
lr Örnólfsson
B, Alpagreinar
Fararstj./Þjálfari
z
Þórir
St. Moritz, Swiss
Alpagreinar
okkar
parf sluðninö strax,
Veitum hann - Kaupum miða
Sœinunn Sæmundsdóttir
Innsbruck 1976, Alpagreinar
Lake Placid 1980, Alpagreinar
Stefán Kristjánsson
Oslól952,Alpagreinar
Cortina, Italiu 1956
Alpagreinar
Ásgeir Eyjólfsson
Osló 1952, Alpagreinar
Jöhann Vilbergsson
Squaw Walley 1960, Alpagreinar
innsbruck 1946, Alpagreinar
„Undirbúningur fyrir komandi Ólympíuleika, vetrar-
leikana í Sarajevo og sumarleikana í Los Angeles er
(aegar hafinn. tigi þátttaka okkar aö vera til sóma þarf
að kosta miklu til.
Viö hvetjum alla landsmenn til aö leggja góöu máli lið
og kaupa miöa í Ólympíuhappdrættinu".
2 BMW315 2 BUICK SKYLARK 3 ESCORTGL 2SAAB900GL 3 SUZUKIFOX
HAPPDRÆTTI ÓLYMPÍUNEFNDAR ÍSLANDS