Dagblaðið Vísir - DV - 02.03.1983, Blaðsíða 10

10
DV. MIÐVIKUDAGUR2. MARS1983.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
honum vikið af skýrslugerðarmönn-
um. Togaraútgerðin liggur undir
ámæii fyrir slælegan rekstur,
ofstækkun flotans og litla eöa enga
samhæfni. Eigendur botnvörpunga
hafa mjög aö undanfömu leitað
liðsinnis ríkissjóðs til þess að bjarga
þessari útgerð út úr vandanum.
Eftir að Kanada færði út fiskveiði-
lögsögu sína 1977, var rokið upp til
handa og fóta og togurum f jölgaö til
þess aö sækja á djúpmiðin og nýta
hina miklu fiskistofna Kanada-
manna, sem þeir sátu orðið einir að.
Rönkuðu menn ekki við sér fyrr en
f jórum eða fimm árum síðar að ljóst
þótti að fiskiskipastóllinn væri óþarf-
lega stór. En þá voru útgerðarfélögin
á hraðri leið inn í kröggurnar vegna
vaxtabyrða og mikillar f járfestingar,
sem ekki skilaði nægum afla.
Starfa 1/2árið
Margar fiskvinnslur í landi eru
ekki starfræktar helming ársins
vegna hráefnisskorts, en þrátt fyrir
þá augljósu óhagkvæmni hrýs mönn-
um hugur viö að leggja þær niður
vegna skorts á öðrum atvinnumögu-
leikum í þessum litlu s jávarplássum.
— Annars gildir það almennt um
Nýfundnaland að það þykir lakast
statt efnahagslega af öllum fylkjum
Kanada.
I umræðunni um vanda sjávarút-
vegs Nýfundnalands hafa auðvitað
komið fram hugmyndir um rikis-
styrki, og Bill Wells, sem hér í upp-
hafi var vitnað til, er meðal tals-
manna aukinnar aðstoöar ríkissjóðs,
svo að nálgist jafinvel þá aðstoð sem
veitt er landbúnaðinum. Þar tekur
hann hinsvegar til fyrirmyndar
Noreg, „þar sem menn horfðust í
augu viö vandann og ákváðu aö þeir
vildu halda fiskiðnaðinum í dreif-
býlinugangandi.”
„Arið 1981 veitti ríkissjóður 14
þúsund fiskimönnum 140 milljón
dollara verðbætur á aflann, en ef
Kandastjóm ætiar að halda þessum
iðnaði gangandi verður hún að veita
500 milljónir dollara árlega þar til
viðbótar til þess að efla hann,” segir
Wells.
Meira magn en gæði
Eins og kunnugt er, þá voru Kanada-
menn mestu fiskútflytjendur í heimi.
Síöustu ársskýrslur sýna að
útflutningsverðmæti fiskafurða
þeirra nam 1,27 milljörðum Banda-
rikjadala, á meðan Bandaríkjamenn
fluttu út fisk fyrir 1,15 milljaröa,
Norðmenn fyrir 980 milljónir og
Danir fyrir 960 milljónir.
I skýrslu Kirbys kemur f ram gagn-
rýni á markaðsumsetningu Kanada-
manna. Þykir honum iönaðurínn
ekki nógu haröur i sölumennskunni
og eins í sölutækninni hvað viðvíkur
því að bjóða vöruna í freistandi um-
búðum. — Jim Morgan, sjávarút-
vegsráðherra Nýfundalands, nefnir í
viðtali við fréttamann Reuters að
Islendingar hafi verið harðir í söl-
unni á Bandaríkjamarkaöi ,,og eru
álitnir bjóða upp á gæðabetri fisk en
viö”.
Bandaríkja-
markaður
Kanadamenn eins og við horfa
mjög til Bandaríkjamarkaðar, sem
bseði er mjög stór og hefur oftast
skilaö betra verði en víða annars
staðar. I skýrslu Kirbys kemur fram
að ekki séu nema 20% af afla Atlants-
hafsfiskiskipa Kanadamanna sölu-
hæf á Bandaríkjamarkaði. Þar af er
sprottin upp krafan um bætta með-
ferð fisks. Hún reis upp fyrir sex
árum og jafnvel fyrr og leituðu þá
Kanadamenn til Færeyinga, Norð-
manna og Islendinga eftir reyndum
mönnum úr fiskiðnaöi til þess að
aðstoöa þá við að færa þau mál til
betra horfs. Svo er af þessum
umræðum aö heyra aö lítiö hafi
miðað enn í þá veru.
Einnig kemur fram í skýrslu
Kirbys að Kanadamenn eru ekki
miklar fiskætur. Þeir borða hlutfalls-
lega sex sinnum minni fisk á árí en
Japanar. Bendir Kirby á að þarna
megi með auglýsingaherferðum
bæta úr.
Sjávarútvegur Kanada, stærsta
fiskútflytjanda heims, glímir nú viö
ýmsa erfiðleika, sem láta kunnug-
lega í eyrum tslendinga að fornu og
ný ju. Aðalumræðan þessa dagana
á Nýfundnalandi snýst um að £á betri
meðferð á fiskinum, betri vinnslu og
árangursríkari markaðsumsetn-
ingu.
Og inn í þetta blandast síðan
sjónarmið byggðastefnu, þar sem
afskekktari sveitaþorp eiga afkomu
sína undir fyrstihúsunum, sem
skortir hráefni til vinnslu, og erfið-
leikar togaraútgerðarinnar vegna of
stórsflota og dýrrarfjárfestingar. —
Skyldu menn ekki kannast við þaö?
Þaö eina nýja við þessa upptalningu
er, að hún skuli eignuð Nýfundna-
landi en ekki Islandi að þessu sinni.
Teija ísiand
til fyrirmyndar
Bill Wells, einn aðaltalsmaður
samtaka vinnslustöðva á Nýfundna-
landi, virðist sér lítið meðvitandi um
ástand sjávarútvegs Islendinga, því
að í viötali á dögunum við fréttamann
Reuters, þar sem hann var að
útmála vandræði sjávarútvegs
Kanada og Nýfundnalands, tók hann
Island til fyrirmyndar og viðmið-
unar: „Á árinu 1981 bar fiskiskipa-
floti Islands, sem var þá um 1800
skip, á land 1,4 milljónir smálesta
afla. Það ár öfluöu Atlantshafsfiski-1
skip Kanada, 33 þúsund talsins, alls
1,2 milljónir smálesta. Þetta sýnir
skýrt, hversu hrikalegur vandinn
er.”
Þetta er auövitað sláandí munur
og mundi okkur Islendingum þykja
þetta rýr aflahlutur og naumast út á
slíkt fiskerí gerandi.
Úttektá á sjávar-
útvegi Kanada
Umræöan þessa dagana kemur í
kjölfar skýrslu, sem háttsettur
embættismaöur í sjávarútvegsráðu-
neyti Kanada lagöi fram eftir tíu
mánaöa athuganir á stöðu sjávar-
útvegs og fiskiðnaðar á Atlantshafs-
strönd Kanada og á Nýfundnalandi.
Michael Kirby heitir hann. Segir
Kirby í ályktunarorðum skýrslu
sinnar, að róttækar breytingar verði
að koma til í fiskmeðferðinni og
vinnslunni, ef þessi þáttur atvinnu-
lifsins eigi að risa upp úr öskustónni.
Þaö eru annarsvegar hagkvæmni-
sjónarmiðin, sem menn eru að velta
fyrir sér, og hins vegar byggða-
stefnan. Á að þróa þennan iðnað upp
í það aö verða samkeppnisfær á
alþjóöamörkuöum, sem krefst meiri
hagræðingar og hagkvæmni eða
skipta meira máii örlög hundraöa
sjávarþorpa Nýfundnalands? Kirby
sýnist í skýrslu sinni það ekki alltaf
geta fariö saman að gæta hag-
kvæmni í rekstri fiskiðjunnar og
halda við byggð í einhverju af-
skekktu sjávarplássi.
Gagnrýnir hann fiskiönaöinn mjög
fyrir slælega stjómun, hreppapólitík
og vanhæfni til framtíðaráætlana.
Segir hann einstaklingshyggjuna,
eins og hún birtist i sinni verstu
mynd, tröllríöa sjávarútveginum.
Þar séu menn yfirleitt ekki sammála
um neitt, nema þá veðrið.
Engin patentlausn
Kirby leggur til að teknir verði upp
aflakvótar og opinbert fiskmat til
eftirlits meö meðferð aflans, áður en
komiö er meö hann að bryggju og
eins samræmingar í ákvörðun fisk-
verðs. — Hafa þessar tillögur hlotiö
góöan hljómgrunn hjá stjórninni í
Ottawa og verða líkast til hafðar til
grundvallar við f ramtíðaráætlanir.
„Það er engin kraftaverkalækning
til, engin patentlausn,” sagði Kirby í
viðtali við fréttamann Reuters,
þegar 380 síðna skýrsla hans var birt
í síöustu viku. Segir hann lausnar aö
leita í langtímaþróun.
Togaraútgerð
íkröggum
Mörgum þótti sem sneitt hefði
veriö í skýrslunni fram hjá mesta
vandamálinu, sem er vandi togara-
útgerðarinnar, því að hvergi var að
Dæmigert sjávarpláss á Nýfundnalandl, þar sem rekast ó hagkvæmnissjónarmlð í rekstri fisklðju og
byggðastefnan.
Fiskiðja „National Sea Pruducts” (hér á miðri mynd) í St. Johns á Nýfundnalandi. — Kanadamenn og Ný-
fundnaiandsmenn voru stórhuga i sjávarútvegsmálum eftir útfærslu fiskveiðilögsögunnar í 200 mílur en útvegur-
inn á í efiðleikum.
íslenskvanda
útvegi Kanada