Dagblaðið Vísir - DV - 08.03.1983, Qupperneq 14

14
DV. ÞRIÐJUDAGUR 8. MARS 1983.
Umferöarmál ber oft á góma
manna á meðal þessa dagana og er
þaö vel. Eg held aö flestir séu þeirrar
skoðunar að umferöarmenningin hér
á landi sé ekki eins og best veröur á
kosiö en menn eru ekki á einu -máli
um hvar skórinn kreppir.
Bflbeltin
Framkvæmdastjóri Umferðarráösl
telur bílbeltin leysa stærsta vandann
og leggur því megináherslu á bíl-
beltaáróöur og „börnin aö sjálfsögöu
í aftursætinu”. Þaö er gott — svo
langt sem þaö nær, en gallinn er bara
sá aö þaö nær ekki nógu langt. Ég
held aö þarna sé byrjað á öfugum
enda. (Þeir vissu þaö í Westrinu í
gamla daga aö haldlaust var aö eyöa
aleigunni í sööul ef enginn var
hesturinn.) Bílbelti eru vissulega
þarft öryggistæki sem sjálfsagt er aö
nota. En öryggisbelta er ekki þörf
fyrr en viö umferðaróhapp. Auövitaö
getur enginn vitaö fyrirfram hvort
hann muni lenda í óhappi þegar hann
sest inn í bílinn sinn, þannig aö rétt
er aö vera viö öllu búinn. En það er
rangt aö beita áróöri, eins og gert
hefur veriö, meö aöaláhersluna á
notkun bílbelta. Þaö er álíka gáfu-
legt, eins og einhver benti á, og að
flugmaður hugsi fyrst og fremst um
það aö fallhlífin sé til taks áður en
fariöeríloftið.
Orsök — afleiðing
Aðalvandinn er fólginn í umferöar-
óhöppunum sjálfum (eins og allir
\ vita aö sjálfsögöu) — eöa öllu heldur
orsökum þeirra. Hver skyldu svo
I vera algengustu óhöppin í umferö-
[ inni? Örugglega aftanákeyrslurnar.
Og hvað ætli valdi aftanákeyrslum?
Oftast of lítið bil á milii bíla, svo og
'ónóg athygli ökumanna. Og þarTn'eö
erum vio Komin ao Kjai na maisuis uu
mínu mati: Of lítið bil á milli bíla.
Spurning: Hvers vegna er oftast of
stutt í næsta bíl fyrir framan? Svar:
Vegna þess aö íslensk umferöar-
„menning” býöur upp á þaö.
Hægri umferð
Manni hættir stundum til aö ætla
aö tiltölulega fáum sé þaö kunnugt
aö áriö 1968 var skipt yfir í hægri
umferð á Islandi. (Hvaö kemur þaö
nú málinu við? spyr kannski
einhver.) Gluggum aöeins í
umferöarlögin:
„Ökumenn skulu halda
ökutækjum sínum hægra megin á
akbraut eftir því sem við verður
komið og þörf er á vegna
Hef ur Tarsan bílpróf?
FRUMSKÓGAR-
LÖGMÁLÍ
UMFERÐINNI
annarrar umferöar.” (45. gr.)
„Ökumenn skulu hleypa fram
fyrir sig á vinstri hönd þeim, sem
fram fyrir vilja.” (47. gr.) ,,Skal
sá sem fram hjá ætlar, gefa þeim,
sem á undan fer, merki, þannig
aö hann megi vita um þá ætlan.
Sá, sem á undan er, skal þá, er
hann verður var viö þann, sem á
eftir kemur, víkja til hægri og
draga úr hraða eöa nema staðar,
þannig að áhættulaust sé að aka
fram hjá.” (47. gr.) Leturbr.
mín).
Maður á sem sagt aö halda sig á
hægri akrein þegar hægt er og nota
þá vinstri til framúraksturs. En les-
andi góöur, farðu út í þéttbýlis-
umferðina í smástund og spuröu svo
sjálfan þig í hreinskilni: Er hægri
umferö á íslandi í raun? Eg held aö
„Meðan aðaláherslan er lögð á að vera sem best búin til þess að taka afleiðingum
umferðaróhappa(bílbeltin), en orsakirnar að mestu látnar liggja á milli hluta, er
ekkivonað vel fari.”
svarið hljóti aö veröa nei. Nú, en
hvaö þá, ekki er vinstri umferð á
íslandi? Aftur nei. Hvaö þá, eru
engar reglur í íslenskri umferö?
Frumskógarlögmálið
Á pappírunum er hægri umferö, en
í raun gildir elsta lögmál heimsins:
Þeir hæfustu komast af (Survival of
the fittest). Þaö er nefnilega svo aö
engar greinar umferðarlaganna eru
jafn oft og látlaust brotnar og þær
hér aö ofan — og átölulaust af yfir-
valdannahálfu.
Og hvaö svo meö stefnuljósin?
Umferðarlögin segja:
„Skylt er að gefa merki um
breytta akstursstefnu, þegar þörf
er á, til leiöbeiningar fyrir aðra
umferð. Merki skal gefa meö
stefnuljósum á þeim ökutækjum,
er hafa skulu slík tæki.” (52. gr.)
(Leturbr.mín).
(Og ég sem heföi þoraö að fullyröa
af fenginni reynslu aö sumum bílum
fylgdu alls ekki stefnuljós.) Þú lærir
eitt mjög fljótlega í umferðinni (eitt
af þessum séríslensku fyrirbærum):
Ekki nota stefnuljós ef þú ætlar að
skipta um akrein. Þá flýtir öku-
maöurinn, sem á eftir þér er á hinni
akreininni, sér aö „gefa í” svo aö þú
farir ekki fram fyrir hann.
íslenska aðferðin
Aöferöin, sem menn veröa að nota
í umferðinni þegar skipta skal um
akrein, er einföld: Vertu nógu fljótur
að dengja þér yfir á hina akreinina.
Og ef hægfara bíll á vinstri akrein
angar þig, þá skaltu alls ekki flauta,
þá æsir þú ökumanninn ef til vill upp
með þeim afleiðingum aö hann hægir
jafnvel á, til þess eins að stríða þér.
Nei, keyröu fast aö honum, beygöu
svo snöggt yfir á hægri akrein,
keyröu alveg aö bílnum sem þar er
og „svínaðu” svo aftur yfir á vinstri
akrein fram fyrir „snigilinn” þar. (Þú
mátt gjaman glotta hæönislega í
baksýnisspegilinn.)
Þetta tekst — oftast. Auövitað er
allt þetta brot, gróft brot, á
umferðarreglunum. Þetta stuðlar að
ógætilegum akstri, auknum hraöa og
aukinni slysatíðni (sérstaklega hvaö
varöar aftanákeyrslur og gang-
brautarslys).
Sinnuleysi
En aldrei dettur lögreglunni í hug
aö stöðva menn og veita þeim tiltal,
hvaö þá aö sekta þá, fyrir aö nota
ekki stefnuljós, ellegar aka á vinstri
akrein, þegar sú hægri er þess albúin
aðlátaakaásér.
Nei, á meðan að aöaláherslan er
*
HVER VERDUR NÆSIUR?
Eitt af því sem allir Islendingar
eiga sameiginlegt er sú staöreynd aö
þurfa aö komast á milli staða, ferö-
ast frá einum stað tíl annars. Á
hverjum morgni þeysast út á göturn-
ar þúsundir vegfarenda. Feröamát-
inn er margvíslegur en allir eiga þaö
þó sameiginlegt aö vilja komast sem
fljótast og öruggast á áfangastaö.
Þetta flókna samspil gangandi, hjól-
andi og akandi vegfarenda nefnist
einunafni umferö.
Umferöinni er því miður oft hægt
að líkja við stríösrekstur. Þar er ein-
staklingurinn eins og hermaður á
leiö á vígvöllinn meðal margra ann-
arra. Hann veit aö aöeins ákveöiö
hlutfall þeirra kemur til baka.
Þannig er þessu því miöur fariö
með okkur flest. Viö vitum er viö
leggjum af staö út í umferðina að
morgni að líkur eru á að eitthvert
okkar verði fórnarlamb umferðar-
slysanna, áöur en dagur er aö kveldi
kominn. Engum dettur þó í hug aö
hann sjálfur veröi hinn óheppni.
Sjálfsöryggi okkar er algert. Viö er-
um hinn fullkomni ökumaöur og veg-
farandi sem aldrei gerir mistök. Mis-
tökin tilheyra öörum.
En hverjir eru þessir „aðrir”? Viö
heyrum daglega í sírenum lögreglu-
og sjúkrabíla og hugsum um leiö:
„Enn eitt umferöarslysiö.” Oft er
ekkert annaö aö gera en taka undir
meö öörum og segja: „Hræöilegt aö
þetta skyldi koma fyrir.” Síöan bei'st
talið aftur að veörinu og málið er af-
greitt. Afgreitt þar til .;ð okkur
sjálfumervegiö.
Það er sagt aö brennt barn forðist
eldinn. Því miöur er þaö oft þannig
aö viö vöknum ekki upp til meðvit-
undar um hörmungar umferöarslys-
anna fyrr en við upplifum sjálf slíka
lífsreynslu. Sá þyrnirósarsvefn get-
ur oft orðiö dýrkeyptur. Veraldlegt
tjón er oft bætanlegt en sársauki,
örkuml og lífiö sjálft verður aldrei
bætt.
En nú hugsa sjálfsagt margir meö
sér: „Ekki breyti ég umferöarmenn-
ingu Islendinga.” Rétt er þaö. Á
meðan slíkur hugsunarháttur ríkir
meðal manna breytist aldrei neitt til
góös. Okkur hættir nefnilega til þess
aö fylgja straumnum, falla inn í
myndina, vera eins og hinir. Þeim
ökumönnum sem ekið hafa erlendis
ber flestum saman um aö mun auð-
veldara sé yfirleitt að athafna sig í
umferöinni þar en hér heima. Þó ber
aö líta á aö umferöarþungi er þar
mun meiri og gatnakerfi öllu flókn-
ari en hér. I hverju felst þá hinri
mikli munur? Jú, staöreyndin er sú
aö erlendis viröa menn settar reglur
og fara eftir þeim í hvívetna og síð-