Dagblaðið Vísir - DV - 03.01.1984, Blaðsíða 10

10
DV. ÞRIÐJUDAGUR 3. JANUAR1984.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Oliuborpallur i Nigeriu. Oiian er 95% af útflutningstekjum iandsins.
Shagari forseta, jók mjög viö sig i
flestum hinna nítján fylkja landsins.
Skreiðarsala Islendinga til
Nígeríu hefur rekið sig á það í sam-
keppni við Norðmenn um útflutning-
innþangaðsuöureftiraðerfitt getur
reynst aö reka viðskiptin þar
framhjá mútukraflandi krumlum
embættismanna. Mundu allir fagna
því ef Nígeríustjórn tækist að yfir-
vrnna þann ófögnuð. Shagari-
stjórnin hafði raunar sem eitt efstu
mála á stefnuskrá sinni að útrýma
mútuþægni og spillingu, en henni
tókst ekki betur en raun ber vitni um.
Svo rótgróinn þáttur sem mútur eru
orðnar í dagfari manna i Nígeríu
verður þaö naumast neitt áhlaupa-
verk aö uppræta þann sið.
Buhari sagöi aö stjórn hans mundi
ekki líða mútuþægni eða samsæri við
úthlutun verkkaupa og alls ekki fals-
anir, svik eða fjárdrátt.
Eftir því sem heyrst hefur eftir
valdarániö frá Abidjan og heima-
mönnum sjálfum, þá kemur valda-
rán hersins mönnum ekki mjög á
óvart. Viðbrögö almennings sýna
það sama því aö allt virðist með
kyrrum kjörum og fáir virðast hafa
kippt sér upp við tíðindin.
Verðbólgan hefur verið
hömlulaus. Ein flaska af pálmaolíu
hefur á örfáum mánuðum hækkaö úr
50 kobo (21 krónu) upp í 6,50 naira
(270 krónur). En á sama tíma sjást
fleiri Mereedes Benzar og BMW-
bílar á götum og vegum í Nígeríu en í
Vestur-Þýskalandi sjálfu.
A meðan hagur almennings hefur
farið hríðversnandi fara stjórnmáia-
menn og flokksgæðingar ekki dult
með þann auö sem safnast hefur á
þeúra hendur, eftir því sem þeir
Framagosar og
flokksgæðing-
ar óku á BMW
en alþýðan í
Nígeríu svalt
Hermenn Nigeriu á ferð. Fimm sinnum á sautján árum hefur herinn gripið i stjórnartaumana i Nigeriu. Að
þessu sinni heyrist litlum mótmælum hreyft afalþýðu fólks.
Nígería hafði í flestra augum ver-
iö eins og útstillúigargluggi lýöræðis-
úisíAfríku. Valdarán hersins þar á
gamlársdag hefur auðvitað gert þá
mynd aö engu. Þó eru ekki nema
fjórir mánuðir síöan þingkosningar
Eóru þar fram, sem þótti einmitt bera
því vitni aö lýðræðislegt stjórnarfar
heföi skotið þar rótum í fjögurra ára
forsetatíöShehuShagari.
Þótt valdaránið virðist hafa farið'
f ram blóösúthellingalaust veldur það
nokkrum vonbrigðum en of snemmt
er enn að segja til um hvernig stjórn-
arfar muni fylgja nýju valdhöfunum
meö Mohammed Buhari hershöfð-
ingjaífararbroddi.
Buhari er af þeún sem til hans
þekkja talinn maöur gætinn og
grandvar. Herþjálfun sína hlaut
hann hjá Bretum en síðan hefur hann
öðlast margvíslega reýnslu hjá bæði
herforingjastjórnum og borgaraleg-
um ríkisstjórnum í þessu olíuauðuga
ríki. Og hann var olíumálaráöherra í
tíð herforingjastjórnarinnar sem
kom borgaralegu stjórninni á 1979.
Reynsla hans af stjórn olíumál-
anna á eftir að koma honum að góö-
um notum því að olían stendur undir
95% af útflutningstekjum Nígeríu og
er því alfa og omega í efnahagslífi
landsins. Og það var einmitt efna-
hagsöngþveitið sem herinn missti
þolinmæðina yfir. Þar hefur stöðugt
hallaö undan fæti síðasta áratuginn
uns skuldir landsins við útlönd eru nú
komnar yfir fimmtán milljarða doll-
ara.
I fyrstu ræðu sinni, sem útvarpaö
var til nígerísku þjóöarinnar eftú
valdaránið, tók Buhari hershöfðingi
það skýrt fram að forgangsverkefni
stjórnarinnar yrði að binda enda á
efnahagsöngþveitið og endurvekja
traust Nígeríu á erlendum vettvangi.
Héthannþví aönýjastjórninmundi
virða alla gerða samninga við er-
lenda aöila.
Spilling meðal embættismanna og
stjórnmálamanna virðist hafa verið
önnur megúiástæðan fyrú bylting-
unni. Hin var óstjórn á fjármála-
sviðúiu sem speglast best í því að
þrátt fyrú olíuauöinn, sem vellur
upp úr borholum Nígeríu, hefur
skuldasöfnunin fariö upp úr öllu
valdi.
Fyrst um sinn verður þaö mæli-
kvarði á nýju herstjórnina, hvernig
henni gengur að fá landslýð (um 100
milljónir samkvæmt óopúiberum
áætlunum) til þess að sætta sig aftur
viö herstjórn að undangengnum lýð-
ræöislegum kosnmgum í ágúst og í
september, þar sem þjóðin hafði lát-
ið í ljós vilja sinn við kjörboröin.
Þegar frá líður verður stjórn Buhar-
is dæmd af árangri sínum í efnahags-
málastjórninni.
Nígería var eitt af fáum ríkjum
Afriku sem státaði af margra flokka
lýðræöi. Hin eru Senegal, Túnis,
Marokkó, Uganda og Zimbabwe. I
þessum löndum viögangast flciri en
einn stjórnmálaflokkur, hversu lýð-
ræðislega sem mönnum þykir ann-
ars haldiö á stjórnartaumunum.
Yfirlýsingu Buhari og fyrirheit um
efndir allra milliríkjasamnúiga var
auðvitað fyrst og fremst beint til
samherja Nígeríu í OPEC-samtök-
um olíusöluríkja. Sölutregðan á hin-
um alþjóölegu mörkuðum hefur
knúið olíusöluríkúi innan OPEC til
þess að gangast undir kvótakerfi
framleiðslutakmarkana á undan-
förnum árum til þess að spoma gegn
frekara veröfalli olíunnar.
I efnahagsörðugleikum Nígeríu að
undanförnu, sem verðlækkanir olí-
unnar hafa komið þunglega niður á,
hefur stjórnarandstaðan og þingið
mjög lagt aö Shagari forseta að slíta
samstarfúiu viö OPEC, ef ekki feng-
ist hækkun á framleiðslukvóta Níger-
íu. Hann hefur verið 1,3 milljón olíu-
fötádag.
Ef Buhari hershöfðingi léti undan
þessum kröfum, gæti þaö leitt til
verðhruns á olíumarkaönum í lík-
úigu við það, sem átti sér stað í árs-
byrjun 1982. Þá gekk Nígería einmitt
á undan með verðlækkunum til þess
að örva olíusölu sína og knúöi OPEC
til aö lækka oúuverðið um fimm doll-
ara fatið eöa niður í 29 dollara.
Skammt er í það að Nígeríustjórn
þurfi að Ijúka endurnýjun samnúiga
við Alþjóðagjaldeyrissjóöinn um
tveggja milljarða dollara lán til aö
rétta við efnahagslífiö. A síðustu ár-
um hefur þó Alþjóðagjaldeyrissjóð-
urínn oftast þann háttinn á um veit-
ingu lána aö setja viökomandi ríkis-
stjórnum ströng skilyrði um úrbætur
í efnahagsmálum fyrst.
Nígería hefur ennfremur aö
undanförnu staðiö í samningum við
lánardrottna á Vesturlöndum, eúis
og skreiðarsölufyrirtæki í Noregi og
á Islandi og önnur útflutningsfyrir-
tæki um samtals fimm milljarða
dollara skuldir, sem Nígería er kom-
in í vanefndir með. Samnúigar um
framlengúigu slíkra skulda voru þó
mjög undir því komnir hvernig
semdist við Alþjóðagjaldeyrissjóð-
úin.
Þetta er í fimmta sinn á sautján
árum sem herinn hrifsar til súi
stjórnartaumana í Nígeríu. Oánægja
með fjármálastjórn og spillúigu er
meginkveikjan aö þessu sinni.
Buhari, sem í trúnaðarstööum á
vegum fyrri ríkisstjórna hefur getiö
sér orð fyrir óvanalegan heiðarleika
miðað við þaö sem viðgengist hefur,
sagði í ræöu sinni á nýársdag aö und-
ir stjórn Shagari forseta hefði spill-
ingin aukist svo að fyrri tíma óstjórn
hyrfi algjörlega í skuggann.
„Þaöeru nægarsannanir fyrirþví
að fyrirgreiöslupólitík og kúganir
hafi ráöið miklu varðandi fjáraflanir
hvers stjórnmálaflokks,” sagöi Bu-
hari um kosningabaráttuna, þar sem
þjóöernisflokkur Nígeríu, flokkur
geta matað krókinn og spilaö á verð-
bólguna. Að vonum hefur þetta vakið
sárindi og loks súka gremju að
námamenn í bænum Kaduna hafa til
dæmis hótað að brenna hvern
einasta lúxusbíl sem þar sæist á
götum.
Buhari hershöföingi sagði að hjá
sumum opúiberum fyrirtækjum
hefðu starfsmenn ekki fengiö greidd
laun í allt að því átta mánuði á sama
túna og þeir hafa þurft að glúna viö
hrikalegar verðhækkanir vegna
spamaðaraögerða Shagari-stjórn-
arinnar. En forráöamenn fyrir-
tækjanna flagga á meðan ófeimnir
allsnægtumsínum.
Osagt er aö óregla hefur enn-
fremur veriö á greiðslu mála til her-
manna og laun þeirra hafa ekki
fremur en annarra fylgt veröbólgu
svo að Buhari og hans byltingar-
félögum hefur ekki reynst erfitt að
fá herinn til þess að fylgja sér í
valdaráninu.
Annað sem hinn nýi þjóðarleiðtogi
lét ósagt í ræðu súini var svo það
hvenær aftur yrði komið á borgara-
legri lýðræöisstjórn í Nígeríu. En á
hitt minnti hann landa sína að þegar
herúin hét því á sínum túna að
endurreisa lýðræðislegt stjórnarfar
1979 hefði veriö staöiö við hvert orð af
hans hálfu. En þessi fjögur ár, sem
síðan væru liðin, hefðu leitt í ljós að
stjórnmálamennirnir heföu brugðist
og ekki efnt neitt sinna loforöa.