Dagblaðið Vísir - DV - 03.01.1984, Page 12

DV. ÞRIÐJUDAGUR 3. JANUAR1984.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLLfN HF.
Stjómarformaðurogútgáfustjúri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRDUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoóarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjó'ar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SIDUMULA 12—14. SÍMI 86M1. Auglýsingar: SÍDUMULA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglysingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda og plótugerð: HILMIR HF„ SÍÐUMÚLA 12. P rentun:
Árvakur hf„ Skeifunni 19.
Áskriftarverð á mánuði 250 kr. Verð í láusasölu 22 kr.
Helqarblað 25 kr.
Átök eru framundan
Við þessi áramót eins og jafnan áður birtu flokks-
málgögnin yfirlitsgreinar stjórnmálaforingja sinna, og
auk þess hlýddum við á ávörp forseta íslands og forsætis-
ráöherra í Ríkisútvarpinu. Af skrifum forystumanna
stjórnarandstööunnar má ráða að áhyggjur þeirra eru
miklar af efnahagsstefnu ríkisstjórnarinnar og þeir kvíða
framtíðinni. Þeir gera lítið úr árangrinum í verðbólgu-
slagnum þótt allir hafi þeir hinsvegar verið sammála því
fyrr á árinu og í kosningabaráttunni í vor, að verðbólgan
væri það böl, sem kveða þyrfti niður. Sannast hér sem
fyrr að stjórnmálaumræðan er á afar lágu stigi, þegar
andstæöingurinn má aldrei njóta sannmælis í neinu sem
gert er. Vissulega má deila um þær aðferöir, sem notaðar
hafa verið í baráttunni gegn verðbólgunni og vissulega
hefur launafólk mátt þola verulega kjaraskerðingu. En
því verður heldur ekki á móti mælt, að verðbólguþróunin
hefur tekið aðra og betri stefnu á hinu liðna ári, sem hver
ábyrgur stjórnmálamaður hlýtur að fagna.
Ef menn vilja rýna inn í framtíðina og spá í atburði
nýja ársins, er marktækast að lesa greinar forystumanna
stjórnarflokkanna. Forsætisráðherra og formaður Fram-
sóknarflokksins tók hvergi af skarið um ákveðnar
aðgerðir, en er þó eins og fleiri uggandi um atvinnuleysi
og erfitt ár.
Þorsteinn Pálsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, er
miklum mun afdráttarlausari í yfirlýsingum sínum um
næstu framtíð. I grein hans kemur ótvírætt fram að þær
efnahagsþrengingar, sem við höfum mátt þola á hinu
liðna ári, séu aðeins toppurinn á ísjakanum.
Þorsteinn hafnar algjörlega möguleikum á kaup-
hækkunum umfram forsendur fjárlaganna, en þær eru 2
til 4% launahækkun og 5% gengisbreyting. Ef farið
verður út fyrir þann ramma, hlýtur pólitískt upplausnar-
ástand að sigla í kjölfarið, segir Þorsteinn. „Sjálfstæðis-
flokkurinn getur að minnsta kosti ekki beygt sig undir.
það, að aðilar vinnumarkaðarins brjóti stjórnarstefnuna
á bak aftur,” Þetta þýðir einfaldlega, að formaður Sjálf-
stæðisflokksins vill rjúfa þing og efna til nýrra kosninga,
ef kjarasamningar á næsta ári hljóða upp á meira en4% í
beinum kauphækkunum.
Ef þessi víglína er dregin af Sjálfstæðisflokknum og
ríkisstjórninni er ljóst að hér verður átakapunkturinn,
ekki síst í ljósi þeirrar herkvaðningar, sem fram kemur
hjá Svavari Gestssyni, formanni Alþýðubandalagsins, til
verkalýðshreyfingarinnar um að rétta hlut sinn stórum
meir en ríkisstjórnin hefur ljáð máls á.
En átök verða um fleira.
Þorsteinn segir áfram: „I sambandi við rekstarfor-
sendur útgerðarinnar er rétt að menn átti sig á því strax,
aö útilokað er að tryggja öllum flotanum viðunandi skil-
yrði til áframhaldandi rekstrar. Einhver hluti flotans
hlýtur að fara úr umferð. Undan þessu verður ekki
vikist.”
Auðvitað er þetta rétt hjá Þorsteini Pálssyni. Gallinn.
verður hinsvegar sá að ekki er víst að allir séu reiðubúnir
til að horfast í augu við þann napra sannleik. Byggða-
sjónarmið, atvinnumál og pólitískar ástæður munu valda
því að hrikaleg átök eiga sér stað þegar að því kemur að
veiöiskipum skal lagt. Því er hér með spáð að þær
ákvarðanir verði ríkisstjórninni þungar í skauti. Reynist
henni jafnvel um megn.
Af öllu þessu er ljóst að mikilla pólitískra tíðinda er að
vænta á þessu ári og ekki öll af hinu góða.
Áramótahelgin fauk innyfir Suður-
láglendið meö öfugum úrsynningi
fyrst, eins og það heitir á tungu
þeirra er áður reru opnum skipum.
Svo meö suðvestan stormi, renningi
og ofankomu. Og í verstu hrinunum
sást ekki milli húsa í þorpinu. Að-
faranótt laugardags var svo ljósa-
gangur og rafmagnið fór af húsunum
og margir urðu að hátta viö flöktandi
kertaljós. Kalt myrkrið faðmaði
fjöllin, brimið æfði sig á orgelið í
skerjagarðinum. Og þegar stærstu
hafsjóirnir skullu á hrauninu, skalf
landiö og þaö glamraöi í leirtaui í
húsunum næst sjónum, en þaö ber
víst oft viö í aftökum.
Dagurinn opnaöi því augun seint á
Samlagssvæðinu, eftir hina erfiöu
nótt.
En þrátt fyrir rysjótta tíð, gekk
Jónas Guðmundsson ]
Þarna er sumsé verið aö stofna
formlega — og athugasemdalaust,
enn eitt einræöisríkið. — Og enginn
mótmælir.
Um helgina var hinsvegar talsvert
rætt um úrsögn Bandaríkjanna úr
UNESCO, eða Menningar- og
vísindastofnun Sameinuöu þjóðanna,
sem kom ýmsum í opna skjöldu, en
Bandarikjamenn hafa til þessa greitt
25% af rekstrargjöldum UNHSCO.
Meöal þeirra sem eru þar enn á
launaskrá, eru þrír rússneskir
njósnarar, eða KGB menn sem
franska lýðveldið vísaöi úr landi í
Frakklandi fyrir njósnir, en UN-
ESCO hefur aöalstöðvar sínar í
París. Eru launin nú send til Rúss-
lands, en meira en njósnaglæpi þarf
nú til aö falla af launaskrá
menningarstofnana af þessu tagi,
ÁRAMÓT í
ÚRSYNNINGI
lífið í þorpinu sinn vanagang. Börn
og unglingar höfðu dögum saman
efnaö í brennu. Bálkestir þykja sjálf-
sagðir á gamlárskvöld. Þá geta
menn brennt sitt gamla ár um leið og
þeir taka við nýju. Og á gamlársdag
og daginn fyrir, berst unga fólkinu
oft liðsauki úr ýmsum áttum, því
margir nota tækifærið til þess aö losa
sig viö eitt og annað, sem að þeim
hefur safnast gegnum tíðina og
leggja það á bálköst eilífðarinnar á
gamlárskvöld.
Þá var Stalínverðlaunum Ríkisút-
varpsins úthlutað að venju á
gamlársdag. Hlaut þau að þessu
sinni Svava Jakobsdóttir, eða þaö
kom með öörum oröum í hennar hlut
að þessu sinni að verða nú „aldeilis
hissa”, eins og þaö heitir á því
hátíðamáli, sem notað er þegar þessi
þykjast bókmenntaverölaun eru út-
greidd Alþýðubandalaginu í húsa-
kynnum Þjóðminjasafnsins á
gamlársdag.
Hér áöur voru verðlaun þessi oft
marktæk, því þá skipuöu þeir sem
verðlaunin hlutu árið áður, næsta
verðlaunahafa. En þar sem svoleiðis
kerfi var auðvitað ekki nógu tryggt
fyrir rétta lífsskoðun og flokkinn þá
gripu kommúnistar til þess er þeir
fóru með völd að búa til nýja reglu,
sem útilokar meira en heflt skálda
og rithöfunda frá þessari viöur-
kenningu.
Rithöfundafélögin í landinu eru
tvö, og álíka stór, en aöeins annað
félagið á aðild að þessum verðlaun-
um. Ekkert er samt verið að fela, því
formaður úthlutunarnefndarinnar,
lýsti því yfir í ræðunni, að farið væri
aö fyrirmælum, og þaö væri skýring-
in á því hvers vegna menn eins og
Tómas Guðmundsson, Gunnar
Gunnarsson og Halldór Laxness,
heföu aldrei komið til greina, svo
hans dæmi séu nefnd. Þetta er nefni-
lega innanfélagsmót.
Þessum starfsreglum ber alþingi
að breyta, eða binda meö öðrum
hætti enda á þennan leikaraskap
með útvarpið og Þjóðminjasafnið,
því þjóöin heldur nefnilega að þarna
sé um alvöru bókmenntaverölaun aö
ræöa, en ekki ránsfeng, sem
kommúnistar ýmist skipta í
bróðerni, eða með áflogum, eftir því
hvernig á stendur á kærleiksheimil-
inu í það og það skiptiö.
Um helgina voru mörg mál á dag-
skrá, því áramótum fylgir oft tals-
verð heimspeki. Menn staldra við og
þeir virða fyrir sér draugalega
heimsmyndina. Og meðan fjöl-
skyldumenn reyna að sjá út hentuga
staði til aö skjóta upp rakettum frá
Hjálparsveit skáta og KR hafa
Sovétmenn þegar komiö fyrir sínum
SS 20 flaugum, SS 24 flaugunum lika
og þeir hafa boöaö hina miklu
mótvægisflaug SSNX 20, sem skjóta
má úr kafbátum, eða öörum stöðum
allt að 9000 kílómetra vegalengd,
hvernig sem stormkertum kirkj-
unnar vegnaöi um jólin. Allar bera
þessar flaugar kjamaodda, sumar
fleirien einn.
Og hvernig sem lífsskoöun okkar
annars líöur, þá kemst enginn hjá
því aö greina það, að vaxandi harka
er að færast í samskipti þjóöanna;
enda svo komið að lýðræði fer að
heyra undir sérvisku, fremur en
þjóöfélagsform. Sem dæmi um þetta,
þá greindi útvarpið athugasemda-
laust frá því að Brunei hefði „fengið
sjálfstæði”, en þetta er ríki á Borneo,
sem áður var bresk nýlenda. Sjálf-
stæði þess litla, og indæla lands ber
þó að meö þeim hætti, aö þar ríkir nú
soldán, sem skipar þingið og ráð-
herrana, en þjóðin er múhameös-
trúar og nýtur engra gamaldags lýö-
réttinda. Það er því soldáninn, sem
sjálfstæðiðhlýtur.
sem þar á ofan greiöir hæst laun
allra stofnana Sameinuöu þjóðanna.
Auðvitað vissu allir að UNESCO
var dæmigerð dellustofnun, sem
hefur m.a. síöan 1976 einbeitt sér
aðallega að því að hindra fr jálsa fjöl-
miölun í þriðja heiminum svonefnda.
Og á Islandi kemur það
Þjóöviljanum og Andra Isakssyni
mest á óvart að Bandaríkin skuli
hafa sagt sig úr menningarfélaginu,
en Andri er nú fulltrúi Norðurland-
anna hjá UNESCO, og stundar þar
m.a. þá listgrein er „fól í sér ýmiss
konar ábendingar til f jölmiðla um að
þeir ættu aö skýra frá atburðum í
öðrum ríkjum meö öörum hætti en
tíðkast hefði til þessa...” að því er
haft er eftir í Þjóðviljanum.
Ekki veit ég gjörla hvað þarna er
átt við, þótt fyrir komi aö undirritaö-
ur byrji oft fyrst að skilja hlutina,
þegar Þjóðviljinn hættir að skilja þá
— og öfugt.
UNESCO mun mæta þessum nýja
vanda með sparnaði, aö sögn, þótt
hart sé nú ef það er ekki lengur hægt
að greiða KGB njósnurum kaup hjá
UNESCO.
A gamlárskvöld skiptust á skin og
skúrir. Alveg eins og í þjóðh'finu á
liönu ári. Dimm sigldu élin eins og
svartar skýrslur inn yfir landið, og
svorofaði tilámilli.
I útvarpinu auglýstu þeir kredit-
kortaþjónustu fyrir þá sem vildu
kaupa eldflaugar, eöa flugelda upp á
krít. Þá borga menn síðar. Og meö
einkennilegum hætti minnir þetta á
eldflaugaviðskipti stórveldanna.
Maöur hefur það á tilfinningunni, að
einnig þar borgi menn síöar. — Og aö
gjaldfresturinn sé ef til vUl skemmri
en menn halda.
GleðUegt ár!
Jónas Guðmundsson
rithöfundur.
-ebs.