Dagblaðið Vísir - DV - 10.01.1984, Blaðsíða 12

mí HAtmAi M HUOAQULQIHfI ,VQ
12
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIDLUN HF.
Stjórnarformaöur og Otgáfusfjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
FramkvænKlastjóri og útgáfustjóri: HÖRDUR EINARSSON.
Rítstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstoöarrítstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SIDUMULA 12—14. SÍMI 86A11. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiösla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plótugerö: HILMIR HF., SÍOUMÚLA 12. P rentun:
Árvakur hf„ Skeifunni 19.
Áskriftarverðá mánuði 250 kr. Verð í lausasölu 22 kr.
Helgarblað 25 kr.
Þúsundglötuð störf
Um áramótin voru 1.868 konur og 1.490 karlar at-
vinnulaus hér á landi. Samtals eru þetta 3.358 manns eöa
um 3% af öllum mannaflanum. Þetta eru mun hærri tölur
en sézt hafa í mörg undanfarin ár og fela í aðvörun.
í samanburöi við útlönd er 3% ekki há tala. En hún er
ekki í okkar stíl. Hún er ekki í samræmi við stefnu fullrar
atvinnu, sem hefur verið einn af hornsteinum stjórnmála-
flokka og ríkisstjórna á íslandi um langt skeið.
Hlutfall, sem var 2% í fyrra og er 3% um þessar
mundir, getur verið komið upp í 4% eftir ár. Senn getur
liðiö að því, að hér myndist stétt, jafnvel ættgeng stétt at-
vinnuleysingja, utangátta í þjóðfélaginu og án umtals-
verðrar vinnuvonar.
Slíkt ástand þurfum við umfram allt að forðast. Viö
sjáum í öðrum löndum, hvílík breiðfylking félagslegra
vandamála fylgir kerfislægu atvinnuleysi, einkum hjá
ungu fólki, sem aldrei hefur haft vinnu og hefur enga von
um hana.
Upp að vissu marki eru tölur um atvinnuleysi mark-
litlar. Á móti þeim vega mörg laus störf, sem ekki er hægt
að fylla, einkum í nútímalegum atvinnugreinum, þar sem
sérþekkingar er krafizt. Atvinnuauglýsingar blaðanna
sýna þetta.
Misræmið er eðlileg afleiðing sífelldra breytinga á at-
vinnuháttum landsmanna. Aðlögunin tekur alltaf tíma.
Þess vegna er fólk atvinnulaust á einu sviði á sama tíma
og starfskrafta vantar á öðrum sviðum.
Aukna atvinnuleysið hér á landi stafar nær eingöngu af
minnkun fiskistofna og tilheyrandi aflabresti. Sennilega
hafa um þúsund störf glatast af þessari ástæðu og kemur
það afar þungt niður á mörgum sjávarplássum.
Nú er verið að reyna aö skipuleggja sjávarútveginn að
nýju. En kvótakerfi eða eitthvert annað kerfi breytir ekki
aflabrestinum. Hann er staðreynd, sem mun fylgja okkur
næstu árin, því að langan tíma tekur að vinna stofnana
upp að nýju.
Þjóðfélagið þarf því að finna um þúsund ný og arðbær
störf í stað þeirra, sem glatazt hafa í sjávarútvegi. Og
þetta er hrein viðbót viö þau tvö þúsund störf, sem
finnast þurfa á ári hverju til að mæta aukningu mannafla.
Það gerist ekki í landbúnaði. Verulegur hluti hans,
kinda- og kúabúskapurinn, er ekkert annaö en dulbúið at-
vinnuleysi, sem ríkið rekur með margfalt meiri til-
kostnaði en það mundi hafa af tilsvarandi atvinnuleysis-
bótum.
Aukningin þarf að vera í iðnaði og margvíslegri
þjónustu, sem óhjákvæmilega fylgir iðnþróun. Þar er von
okkar um, að full atvinna verði í framtíðinni eins og hún
var til skamms tíma. Þar er nýgræðingurinn, sem þjóðin
þarf að hlúa að.
Gengislækkunin í fyrrasumar og endurteknar kjara-
skerðingar valda bættri samkeppnisaðstöðu íslenzks
iðnaðar á innlendum og erlendum vettvangi og auknu bol-
magni hans til að f járfesta í nýjum atvinnutækifærum.
Ef fyrirtæki hagnast, hvort sem það stafar af kjara-
skerðingu eða öðru, getur það aukið fjárfestingu sína í
vélum, tækjum og öðrum búnaði, sem skapar nýja at-
vinnu. Þetta er jákvæöa hliðin á annars neikvæðri kjara-
skerðingu.
Við verðum að vona, að það, sem þegar hefur harka-
lega verið gert, dugi til að tryggja að fullu nýja atvinnu og
bægja frá okkur vandamálum atvinnuleysis, sem við
sjáum við sjóndeildarhringinn. Þá munu lífskjörin smám
saman batna af sjálfu sér á nýjan leik. Jónas Kristjánsson.
__________DV. ÞRIÐJUDAGUR10. JANPAR1984.
ORDSINS
VEGNA
Þá eru blessuð jólin um garð gengin,
þrettándinn og Knútsdagur eru að
baki. Geisladagur verður nú í vikunni,
en þá er almennt taliö aö menn geti án
mælitækja greint aö svartasta skamm-
degið sé gengið yfir. Þá birtir um það
bil 12 mínútum fyrr á morgnana og
myrkriö leggst á húsin hálftíma síðar
en meöan svartast var. Og í næstu viku
verður miöur vetur, en þá byrjar þorr-
inn með súrmat, sviðum, kýrhraunum
og hrossablóðmör, eða hvað þetta nú
allt heitir sem haft er í hrútspungum
þeim er við nefnum nú þorramat, en
var nefndur íslenskur matur áöur en
Þjóöviljinn, Vikan og önnur ragúblöö
fóru að steikja ket og marinera, eða
hvað þessi munaöur á síöum blaöanna
heitir, er aflagði soðninguna og ketsúp-
una, ásamt hinum trausta islenska
mat, sem áður var um getiö.
Þetta voru stutt jól hjá launavinnu-
mönnum, eiginlega aðeins venjuleg
helgi í bónusnum. En þó örðug hjá
mörgum eftir að almættið og ríkis-
stjórnin misstu heyrnina.
Um helgina var mest rætt um veður-
far, en hér rak á kisur, eins og þeir
nefna það norður í Olafsfirði, þegar
hafiö ber landið svo í andlitið aö tennur
brotna og báta rekur á land. Raflínur
slitna og síminn fer í sundur, svo ekki
sé talaö um annað tjón, sem metið er í
milljónumkróna.
Eftir helgina
JÓNAS
GUÐMUNDSSON
RITHÖFUNDUR
Það er þó bót í máli, að ekki er vitað
um mannskaða, enn að minnsta kosti,
samt voru á annað hundrað skip á sjó
þó vetrarvertíð hefjist ekki fyren eftir
mánaðamót, eða sú forna vertíð er fór
með lóðir og sjóferðabænir úr hinum
ruddu vörum á tjörguöum skipum til
aö sækja fyrstu björgina og nýmetiö er
úr sjó var dregið ár hvert.
Þá sóttu menn úr flestum lands-
fjóröungum vetrarvertíö á suðurlág-
lendið, eftir að hafa brotist í stórviðr-
um yfir heiöarvegi, vaðiö jökulvötn
upp í háls eða lent í öðrum svaðilför-
um.
Og einmitt svoleiðis bál gekk nú yfir
Suðurland og reyndar allt landið um
miðja seinustu viku. Tölvur í Ameríku
og á Englandi voru sammála um þetta
illviðri er brast á eins og hendi væri
veifað — á réttum tíma, svo jafnvel
gamaldags barómetersmenn hefðu
ekki gjört betur.
A hinn bóginn leiðir þetta hugann að
mörgu öðru er varöar öryggi borgar-
anna, báta í höfnum og landsins. I ljós
kemur, að sjóvarnargörðum hefur t.d.
ekki verið haldið viö í áratugi, þar sem
vertíðarmenn höfðu þó öldum saman
faömað kalt grjótið og borið á réttan
staö aftur eftir að brim hafði hróflað
viö görðunum. Svo hafði til dæmis ver-
iö gjört lengi á Suðurnesjum og víst
einkum eftir Básendaflóðið 1798, er
Bássanda tók af, eins og það var nefnt í
annálaskrift, en þá hreif sjávarflóð
með sér mörg hús. Mannskaði varð en
flestir eða margir björguðust við illan
leik og horfðu svo á hafið gleypa
heimilin og önnur hús. Og þegar út
fjaraöi var verstööin horfin. — Og
■
Islendingar standa nú í samningum
viö erlend fyrirtæki bæði vegna álvers-
ins í Straumsvík og járnblendiverk-
smiðjunnar á Grundartanga. Hinir
pólitísku hugmyndafræöingar hafa
haft þessi samningamál mjög að leik-
soppi, þó öfgar og ranghugmyndir um
þessi mál geti skaðað okkur mjög
þegar til lengri tíma er litið. Virðist
auðvelt aö villa íslenskum almenningi
sýn þegar mótaðilinn er erlent stór-
fyrú-tæki. Talað er um auðhringa sem
flytji úr landi arð íslenskra auölinda.
Sjálfstæöi okkar sé í hættu og viö
stefnum á aö veröa fátækt vinnuafl á
valdi erlendra auöjöfra, smátannhjól í
stóriðjubákni heimsbyggðarinnar sem
eítri og eyði umhverfi og sálum þræla
þeirra er henni þjóna. ÖU hefur þessi
umræða meira einkennst af því hvað
höföar mest tU tilfinninga manna, en
ekki af skilningi á hinum efnahagslegu
staöreyndum. Minningar um ok er-
lendrar verslunareinokunar á þjóð
sem barðist viö náttúruöfUn, hungruð
á mörkum þess aö deyja út, hafa gert
okkur hrædda við útlendinga og fyUt
okkur vanmáttarkennd. Þjóðin er því
mjög móttækileg fyrir öllu sem bendir
til að útlendingar hlunnfari okkur á
einn eða annan hátt.
Það er eins og óttinn við að út-
lendingar geti hagnast á fjárfestingum
hér á landi sé aUs yfirráðandi og þá sé
aukaatriði þó við högnumst sjálfir
kannski miklu meira á þessari sömu
fjárfestingu.
Bergsteinn Gizurarson
VERKFRÆÐINGUR, STARFAR
HJÁ VITA- OG HAFNAR-
MÁLASKRIFSTOFUNNI
landi. Nú er komin nokkur reynsla á
hvort tveggja, leiðina aö semja viö
erlent stóriðjufyrirtæki án áhættu og
taka áhættu með meirihlutaeign í öðru.
Að vísu með erlendan eiganda í
minnihluta. Hver hefur reynslan
orðið? I samningunum við ISAL var
engin áhætta tekin. Islendingar
byggðu virkjanir með erlendum lánum
sem orkusalan tU álversins stóð undir.
Einnig var byggð höfn fyrir erlend lán
sem álverið greiðir niður. Virkjanir og
höfn verða hrein eign Islendinga að
vissum tima liðnum. Samiö var um
fast verð á raforkunni til ISAL eins og
tíðkast á þeim tíma er samnmgurinn
var geröur. Þróun mála hefur orðið sú
að verðbólgan í heúninum hefur ruglað
þetta dæmi nokkuð. Niöurstaðan orðiö
að verð raforkunnar hefur veriö
hækkað með tilliti tU hækkaðs virkjun-
arkostnaöar vegna veröbólgu. Hærri
vextir á erlendum lánamörkuðum hafa
þó hækkað verð raforku frá nýjum
virkjunum enn meira, eða um
helming.
• „Það er eins og óttinn við að útlendingar
geti hagnast á fjárfestingum hér á landi
sé alls yfirráðandi og þá sé aukaatriði þó við
högnumst sjálfir kannski miklu meira á
þessari sömu fjárfestingu.”
Að eiga eða eiga ekki,
hver er reynslan?
Eðlileg viöbrögð við þeim ótta, aö
fjárfesting útlendúiga hér yrði þeim
arðsöm, og þar með aö þeir flyttu úr
landi afrakstur íslenskra auölinda, eru
kenningar um aö Islendingar skuli
eiga sín stóriðjufyrirtæki sjálfir.
Þá taka Islendingar áhættuna við f jár-
festinguna á sínar herðar og geta notiö
hagnaðarins óskipts án þess aö þurfa
að horfa upp á að hann sé fluttur úr
Tekjur af fjárfestúigu í upphaflegri
virkjun vegna álversins hafa þrefald-
ast í dollurum, en útgjöld hækkaö
miklu minna. Islendúigar hafa í þessu
dæmi því hagnast verulega án þess aö
taka nokkra áhættu. Því má ekki