Dagblaðið Vísir - DV - 20.03.1984, Qupperneq 10

10
DV.MÍÐJÚDAGUR20. MARS1984.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Kanadamenn
láta ekki
meina sér
selveiðina
Se/veiðar manna við strendur Kanada hafa verið mjög umdei/dar.
Dýraverndarar hafa reynt að
stöðva selveiði Kanadamanna meö
því að hefta ferðir selfangara í ísn-
um, úða selkópana litarefnum til að
eyðileggja sölugildi skinnanna og
halda uppi hatrömmum áróöri gegn
þeim um heim allan.
Þessi barátta gegn selveiðinni hef-
ur nú staðið í átján ár og hafa nú um-
hverfisverndarsinnar gripið til
nýrra ráða. Þeir skrifa þúsundir
bréfa til breskra og bandarískra
neytenda og kaupmanna og leggja að
þeim að andmæla seiadrápi meö
því að sniðganga kanadískar sjávar-
afurðir.
Þetta ráö hreif í Bretlandi þegar
risaverslunarkeðja fékk í nósti 10.000
mótmælabréf og tilkynnti þá aö í
hennar verslunum mundi hætt að
selja kanadískan fisk.
I Ottawa brá mönnum þá mjög í
brún og mega þó heita ýmsu vanir
eftir að hafa verið skotspónar sel-
vina í fjölda ára, án þess að láta þá
hagga við þessum 400 ára gamla at-
vinnuvegi, þótt markaöurinn fyrir
selskinn hafi hrunið.
Meðal fyrstu viðbragöa í Ottawa
voru umræður um aö banna kannski
selveiðina, en Pierre de Bane sjáv-
arútvegsráðherra reis öndverður
gegn því og hafði sitt fram. Lýsti
hann þvi yfir að veiðamar á ísnum
við Nýfundnaland og Quebec mundu
fara fram eins og venjulega. Veittist
hann harkalega að „fyrirlitlegum
glæpamönnum”, sem skirriðust
ekki við að reyna fjárkúgun meö því.
að níða niður atvinnu kanadískra
fiskimanna og ógna þannig afkomuj
þeirra.
Eitt það sem selföngurum sámar
hvaö mest hjá umhverfisvemdar-
sinnum er notkun á áhrifamiklum
ljósmyndum í áróðrinum. Eins og
myndir af umkomulausum selkóp,
gjarnan með augnrennsli, sem
minnir á táraflóö, og veiðimanni
standandi yfir honum með kylfu
reidda á loft, eins og murkaö sé lífið
smám saman úr ungviðinu meö bar-
smíð. Þetta á sér ekki stað. I fyrsta
lagi þurfti veikburða kópurinn aldrei
nema eitt högg þegar og á meðan
hann var veiddur. I öðru lagi er hætt
að veiða kópa í mjólkurhárum eftir
aö markaðir FRF lokuðust fyrir
kópaskinn einmitt vegna baráttu
umhverfisverndarmanna. A sel-
veiðivertíöinni í fyrra létu ráðherrar
EBE hrífast af málflutningi um-
hverfisverndarsinna og ákváöu bann
á innflutningi kópaskinna. A síðustu
vertíð sniögengu selfangarar því
kópana en veiddu 60 þúsund stálpaða
seli. Veiöikvótinn fyrir þetta árið
verður sá sami, en selskinnin eru
aðallega seld til stígvéla- og skó-
geröa.
Þessi aðferð umhverfisverndar-
sinna mælist misjafnlega fyrir, aö
ráðast meö áróðri gegn útflutnings-
afurðum þeirra þjóöa sem þeir vilja
þvinga inn á sína stefnu. Slíkum hót-
unum var beitt við Islendinga vegna
afstöðu þeirra til hvalveiða í Norður-
Atlantshafi og hafði áhrif, sem ekki
þarf að lýsa fyrir lesendum. Sama
var gert við Norðmenn vegna hval-
veiða þeirra, og þótt þeir þrjóskuðust
viö öllu lengur en Islendingar létu
þeir einnig undan síga rúmu árinu
síðar.
I Kanada hefur vaknað almenn
gremja vegna þessara aðgerða og
áður en veiðivertíðin hófst sló í brýnu
milli þeirra sem styðja selveiðina og
kvikmyndatökuhóps á vegum dýra-
vemdarsamtakanna Animal
Welfare Fund. Þyrla kvikmynda-
mannanna iiafði lent á afskekktri
eyju, þar sem um 100 selveiöimenn
geröu sér lítið fyrir og veltu henni
um koll. Engan sakaöi þó manninn.
Selfangarar ieggja nú að Ottawa-
stjóminni aö fólki veröi gert vel ljóst
aö selveiöin er nú stunduð með skot-
vopnum en ekki kylfum. Þeir segja
að aflífunaraöferðin sé ekki á neinn
máta ómannúðlegri en viðgengst í
sláturhúsum. Um leið vilja þeir
undirstrika að selastofninum sé á
engan máta hætt. Þvert á móti jaðri
við offjölgun í honum.
Margir sjálfstæðir trillukarlar í
Kanada eiga mikið undir selveiðinni.
Afraksturinn af henni stendur einatt
undir endumýjun veiðarfæra þeirra.
Þeir veiða sumir hverjir einnig elg,
höggva skóg og fleira, sem fellur
undir það að lifa á því sem landið
gefur af sér. Eða eins og einn þeirra
sagði við fréttamenn þegar þessi mál
bar á góma á dögunum: „Þegar ég
veiöi sel er ég að fæða fjölskyldu
mína, og það er nokkuö sem ég verð
að gera því að það gera ekki aðrir
fyrirmig.”
Geimfaraf rægðin varð hon-
um ekki til framdráttar
Hvar sem geimfarinn frægi fór um
meö sitt bjarta bros þyrptist að
honum fólk til þess aö biöja um eigin-
handaráritun, eða þá aðeins til þess
að sýna bömum sínum hann og
segja: „Þarna er maðurinn sem
fyrsturfór til tunglsins.”
Sú var tíðin að John Glenn
öldungadeildarþingmaður frá Ohio,
sem raunar fór aldrei til tunglsins,
hafði af þessu smágaman. Þetta
þótti jafnvel geta oröiö honum til
framdráttar í tilraun hans til þess að
veröa forseti Bandaríkjanna.
Of seint kom svo í ljós að geimfara-
frægðin spillti fyrir honum, þegar
hann reyndi meira að höfða til fólks
sem stjómvitringur, hæfur til að
leysa Ronald Reagan af hólmi. Þá
gat hann ekki afneitað þessari fortíð
sinni eða reynt aö gera minna úr
henni, enda fram komin á markað
k vikmynd sem sögð var byggð á ævi-|
ferli hans á fyrstu árum’
geimferðanna. En hann gat heldur-
ekki nýtt þann gamla frægðarljóma]
til kosningafylgis.
Þessi jafnlyndi brosmildi maður
varð þarna á milli steins og sleggju
og mátti horfa upp á kosningasigur-
horfur sínar dvína smám saman og
veröa að engu. Þær stundir komu aö
brosið hvarf með öllu.
Þegar niöurstööur forkosninganna
í Iowa tóku aö berast fyrir nokkmm
vikum skyggndist þingmaðurinn í
andlit nánustu samstarfsmanna
sinna þar sem þeir sátu fyrir framan
sjónvarpið á hótelherbergi og
fylgdust með. Vonleysið skein úr
hvers manns svip. Hann spratt upp,
þreif stól og braut hann á veggnum.
— ,,Eg vil ekki sjá þennan súra
svip,” æpti Glenn. „Við skulum taka
okkur saman í andlitinu og herða
róðurinn.”
Og það var einmitt gert, en það
kom út á eitt hvað reynt var. I
hverjum forkosningunum á eftir
öðrum dvínaði fylgi Glenns, sem í
sumar hafði verið álitinn liklegasti
keppinautur Mondale. Sól hans
hneig, sviðsljósið hvarflaði frá
honum og að Gary Hart, hinni nýju
stjömu fórkosninganna, sem einn
framboðsefnanna, er upphaflega
voru átta hjá demókrötum, veitir nú
Mondale einhverja keppni.
John Glenn fæddist í Cambridge í
Ohio 18. júlí 1921, sonur pípu-
lagningameistara. Strax í æsku þótti
strákur frískur vel, hneigður til
íþrótta, starfaði sem skáti og valinn
til forystu meðal jafnaldra. Hann var
bekkjarformaður í skóla og síðar
kennari við sunnudagaskólann. Enn í
dag hefur hann — líkt og Reagan for-
seti — mikla ánægju af að rifja upp
þessa daga og þá ættjarðarást sem
fólki var þá blásið í brjóst í hans átt-
högum.
John G/enn — hafði ekki erindi
sem erfiði i baráttunni um að ná
útnefningu sem frambjóðandi til
forsetakjörs.
Glenr. gekk að eiga æskuunnustu
sína, Annie, og lauk stúdentsprófi í
raunvísindadeild í menntaskóla
Muskingum, en gekk í flugdeild flot-
ans 1942. Þar reis hann til ofursta-
tignar, margheiðraður. Baröist hann
í síðari heimsstyrjöldinni og í Kóreu-
stríðinu, en vann síðan sem tilrauna-
flugmaður h já flughernum við fyrstu
þotumar sem fóru hraðar en hljóðið.
Með þá reynslu að baki var hann
valinn í fyrsta hópinn sem þjálfaður
vartilgeimferöa.
Hann varð fyrsti Bandaríkja-
maðurinn sem hringsólaði um-
hverfis jöröina. Þaö var 20. febrúar
1962. Sá atburður vákti mikið þjóðar-
stolt meðal landsmanna hans og
Glenn baðaði sig í frægðarljóma.
Naut hann meðal annars gestrisni
John Kennedys, þáverandi Banda-
ríkjaforseta. — Ymsir landsmanna
hans halda enn í dag að Glenn hafi
verið fyrsti maðurinn til tunglsins,
sem er rangt, því að það var Neil
Armstrong. Eða fyrsti maðurinn út í
geiminn, sem var hins vegar
Rússinn Yuri Gagarín, eða fyrsti
Bandaríkjamaðurinn út í geiminn,
en þaö var Alan Shepard.
1965 hætti Glenn hjá flotanum og
hóf stjórnunarstörf hjá stórfyrir-
tæki. Varð hann milljónamæringur
af kaupsýslustörfum áður en hann
sneri sér að stjórnmálum, þar sem
hann náði kjöri til öldungadeildar
Bandaríkjaþings fyrir Ohio-fylki
árið 1974.
Sem framboösefni demókrata til
forsetakosninganna næsta vetur var
Glenn fulltrúi miðjumanna, þar sem
hann fór miðju vega milli hins
íhaldssama Reagans og hins frjáls-
lynda Mondale. Hann var eindreginn
fylgismaður eflingar Bandaríkja-
hers og studdi nær öll lagafrumvörp
Reaganstjómarinnar í þá veru.
Hann studdi þó hugmyndina um
frystingu kjamorkuvopnabirgða
stórveldanna. — Kjósendum sagði
Glenn að striðsreynsla hans sjálfs
gerði hann hæfastan framboösefn-
anna til samningaviðræðna um að
tryggjafriðinn.
Glenn sakaði Mondale um úrelt
frjálslyndi og sagði hann bundinn í
báða skó af hagsmunasamtökum,
sem styddu hann til framboösins.
Sjálfur sagðist Glenn mundu efla
einkaframtakið og atvinnulífið til að
stuðla þann veg að efnahagsbata.
Margir fréttaskýrendur telja að
Glenn og ráðgjafar hans hafi gert
þau meginmistök að helga kosninga-
baráttuna að of miklu leyti því að
gagnrýna Mondale. Önnur mistök
lágu í geimfarafrægðinni, sem
þokaði til hliðar í hugum fólks braut-
argengi Glenns á öðrum sviöum.
Umsjón: Guðmundur Pétursson