Dagblaðið Vísir - DV - 20.03.1984, Blaðsíða 13

W'mmppmm. wmm
13
kvótakerfi, sem sett hefur veriö á.
Ekki virðast allir á eitt sáttir um
sinn hlut í þeirri deiiingu auöæfanna.
Sér í lagi hljóta Reykvíkingar og
aörir Sunnlendingar að velta þessum
málum fyrir sér, þar sem nú er svo
komið, að Bæjarútgerð Reykjavíkur
fær aðeins í sinn hlut sem svarar til
þorskafla af þrem til fjórum þil-
skipum á skútuöldinni. Kútter Valtýr
fiskaði til aö mynda um 1100 tonn af
þorski á vetrarvertíðinni í byrjun
þessarar aldar, en nú fær togarafloti
BUR aðeins aö veiöa um 2800 lestir
af þorski allt áriö.
Auðvitað vita allir, að lítið er
a.m.k. um þorsk við strendur
landsins, en jafnljóst er það líka, að
fleira hefur skeð.
Fyrir rúmum áratug var t.d.
helmingur togaraflotans gerður út
frá Reykjavík, en nú í lok byggða-
stefnu eiga Reykvikingar aðeins um
15% flotans, eða 16 skip af rúmlega
eitt hundrað togurum.
Þetta hefur auövitaö gerbreytt út-
gerðinni. Fyrr á öldum var þorsk-
veiðin við Suðvesturland bundin
byggðinni frá Vestmannaeyjum að
Jökli. Hin svonefnda vetrarvertíð
var stunduð frá útræðum syðra, nær
einvöröungu. Hingað komu menn í
verið, gangandi yfir heiðar, eöa
ríðandi með sína smálka. Vertíðar-
þorskurinn var því auðlind verstöðv-
anna syðra. Og það er þessi auðlind,
sem nú er verið að skipta, eöa
þorskurinn, sem eftirleiðis skal vera
sameign allra landshluta.
Við þessu er auðvitað ekkert að
gera, það er að segja ef það sama
gilti um alla fiskistofna, en þar er
einmitt komið að kjarna málsins. A
sama tíma og fiskstofnar
Sunnlendinga verða að sameign, þá
hafa aðrar tegundir oröið aö séreign
víða um land, eöa prívatmið
einstakra kjördæma. Þannig er
skelin í Breiðafiröi privat fyrir
Stykkishólm (aðallega), rækju-
miðin í Isafjaröardjúpi eru prívat,
rækjumiðin í Húnaflóa og fyrir
Noröurlandi öllu eru prívat. Þá er
ekkert tillit tekiö til svæðisbundins
síldar- og humarafla. Þaö eina, sem
er sumsé deilanleg sameign, er ver-
tíðarþorskurinn og botnlægar fisk-
tegundir meö sporö.
Og yfir þessu gín svo veiöileyfa-
kontórinn mikli, eða Sjávarútvegs-
ráðuneytið, sem með einni ordru
hefur nú sögulega séð — skotið
Reykjavík og öðrum stöðum á
suðvesturhominu afturfyrir skútu-
öldina sjálfa, eða hver veit hvað?
Það er örðugt að segja, hversu
mikið tillit ber að taka til sögu, þegar
veiðar fara fram á skrifborðum. Þó
var tekið mið af veiðisögu seúiustu
þriggja ára við kvótaskiptinguna,
hefur manni verið sagt, með smá-
vægilegum leiðréttingum er komið
hafa eftirá, einkum útaf slippvinnu
og óhamingju í krúntappa. A hinn
bóginn virðist ekki hafa veriö tekið
neitt tillit til sjálfrar fiskveiði-
sögunnar né heldur penmgalegra
verðmæta, sem einstök pláss hafa
fengið með prívatveiði, að ekki sé nú
minnst á fólksfjölda.
Það eina, sem skeð hefur er sumsé
það, að auðlindir sunnlenskra sjó-
manna verða nú sameign, en aðrar
auölindir eru prívat.
Okkur framsóknarmönnum hefur
verið legið á hálsi fyrir að trúa að
hamingjan kæmi inn að aftanverðu á
öll skip. Erum taldir höfundar að
gegndarlausum skuttogarakaupum,
eða svonefndri offjárfestingu í
fiskiskipum, og má það rétt vera, frá
vissu sjónarmiði séð. A hinn bóginn
ber Sjálfstæðisflokkurinn alla
ábyrgð á prívatveiði, eða á
kjördæmafiskinum, en þá reglu
verður nú að taka til endurskoðunar,
úr því aö byrjað er að skipta öðrum
fiski á landsvísu.
Allir hljóta að sjá, hvert misrétti
það er, þegar útgerðarfélag 80.000
manna fær aðeins að veiða afla
þriggja kúttera, eða það magn, sem
þeir veiddu á vetrarvertíð, en skútur
gengu þó í sumarfisk líka, í draum-
ljúf úthöld, sem stóðu þar til rökkrin
urðu djúp aftur og haldið var í vetr-
arlægi, þar sem menn biðu vertíðar á
Selvogsbanka eða vestur í Akranes-
forum.
Líf vort er sumsé til fárra fiska
metið.
Jónas Guðmundsson,
rithöfundur.
„ Við teljum, sem þarna störfum, að það hljóti að vera nokkur samtrygging hjá verksmiðjunum og þær
fái góðan stuðning Þjóðhagsstofnunar með það að halda verði niðri til sjómanna og útgerðarmanna."
Sjómenn okkar eru ýmsu vanir með
hvaða verð þeir hafa fengið fyrir
afurðir sínar, en ætla má að einhvem
tíma spymi þeir við fótum og afsegi
þessa forsjá, sem Þjóðhagsstofnun
hefur haft í þessum málum. Sjómenn
geta ekki staöið undir því aö greiða hér
óþarflega mikinn olíukostnað og raf-
magnskostnaö, þessa þætti verða verk-
smiðjurnar að leysa sjálfar.
Þegar sjómenn okkar heyrðu niður-
stöður síðustu verðlagningar vora skip
okkar að landa í Færeyjum. Skipin
fengu þann dag 1980 kr. ísl. fyrir
tonnið, en frá dregst kr. 100 fyrir
löndunina. Trúir því nokkur maður að
Færeyingar séu meö einhverja
góðgerðarstarfsemi varðandi loðnu-
kaup af Islendingum? Verksmiðju-
eigendur mega trúa því ef þeir vilja, en
ég hef ekki trú á slíkri hjartagæsku.
Verð í Noregi
Eg ætla aö birta hér það verð, sem
greitt er fyrir loðnu í Noregi.
Góð afkoma hjá
dönskum fiski-
mjölsverksmiðjum
Viðtal sem norska blaðið „Fiskaren”
átti 19. janúar 1984 við framkvæmda-
stjóra fiskimjölsverksmiöju í Thyber-
önn. Hér er aöeins um að ræða endur-
sögn og stiklaö á helstu atriðum sem
málið varðar. Fyrst spyr blaðamaður-
inn hvernig afkoma sé hjá verksmiðj-
unni.
— Afkoma hjá dönskum fiskimjöls-
verksmiðjum hefur verið góð, enda em
danskar verksmiðjur mjög nýtískuleg-
ar og þaö hefur verið fylgst með öllum
nýjungum sem fram hafa komið á síð-
ustu ámm. — Hvað viltu segja um hið
háa verð sem þið fáið fyrir afurðir
ykkar?
— Þaö verð sem verksmiðjumar
dönsku fá nú byggist á því hvað mjölið
er gott. Við framleiöum mikið af mjöli
sem notað er í fiskafóður og verð á því
er mjög gott; ef hráefni það sem berst
til verksmiðjunnar er ekki fyrsta
flokks er ekki hægt að framleiða það
mjöl sem mest verð gefur. Að undan-
förnu hefur dollar staðið mjög hátt og
er verðið miðaö við hann við sölu og
hefur það haft góð áhrif á reksturinn.
— Fáið þið hráefni til vinnslunnar jafnt
og þétt yfir árið? — Mest af hráefninu
berst að yfir sumarmánuðina en vor og
haust um 16—17% hvora árstíð.
— Hvað viltu segja um horfur í
markaðsmálum? — Eg er bjartsýnn
og trúi því að mjöl og lýsi eigi góða
framtíð á markaðnum. Verðið hefur
verið mjög gott, en alltaf má búast við
sveiflum á þeim markaði og erum við
háöir því hvaö heimsmarkaðsverð er
hverju sinni, þó það virki ekki að fullu
á gæðamjöl. — Hvaða áhrif hafa
veiöarnar við Suður-Ameríku
á markaöinn? — I Perú hafa orðið stór-
felldir jarðskjálftar og fiskgengd verið
lítið, og sá fiskur sem þar hefur veiöst
hefur verið rýr og afurðalítill. Margar
af verksmiðjum Perúmanna eyðilögð-
ust í jaröskjálftunum og vinnsla í þeim
hefst ekki aftur. Svo þar er um meira
að ræða en fiskleysi. — Hvar em aðal-
markaðir ykkar? — Viö seljum mest
af okkar framleiðslu til Sviss, Eng-
lands, Grikklands og Italíu. — Hvaða
verð fæst nú fyrir afurðirnar? — Nú er
verðið kr. 5.40 d. kr. og lýsisverð d. kr.
4,25—4,30 fyrir kg. Menn ræða hátt
verð í Færeyjum en verð á fiski til
fiskimjölsverksmiðjanna mun vera lít-
ið hærra en í Færeyjum.
Athugun
Farmanna- og fiskimannasamband
Islands mun reyna að knýja fram
athugun á því hvað veldur hinni slæmu
afkomu íslenskra verksmiðja.
Hvarð varðar verðlagningu á öðrum
sjávarafuröum er nánast hið sama
uppi á teningnum og í verðlagningu á
loðnu. Þær upplýsingar sem liggja
fyrir Verölagsráöi sjávarútvegsins frá
Þjóðhagsstofnun eru byggðar á sömu
forsendum um veiðar og vinnslu.
Byggt er á meöaltalsútreikningum
sem lagðir eru til grundvallar við
verölagninguna. Við fulltrúar sjó-
manna í Verðlagsráði sjávarútvegsins
álítum að þrengja þurfi hringinn um
fyrirtæki þau sem Þjóðhagsstofnun
hefur til viðmiðunar og taka eingöngu
tillit til best reknu fyrirtækjanna. Síð-
an verði hinir lakari að laga sig að
rekstri þeirra betri. Aðeins með þeim
hætti eru tryggðar framfarir í fisk-
vinnslunni.
Alvarlegri afleiðingar
Arið 1976 töldu sjómenn að nokkuð
hefði áunnist við uppgjör hins svo-
kallaða „sjóðakerfis”. Hins vegar
hefur allt í því sambandi snúist til
verri vegar heldur en þá var álitiö að
yrði. Stööugt er meira og meira af
verðmæti afians fært til útgeröarinnar
áður en til endanlegra aflaskipta út-
geröar og sjómanna kemur. Viö þetta
verður ekki unað mikiö lengur. Lágt
verö til sjómanna ásamt rangri stefnu
fiskifræðinga, sem nú em orðnir
ábyrgir fyrir efnahagsstefnunni, leiðir
til þess að sjómenn hverfa til annarra
atvinnugreina þar sem betur býöst.
Slíkt mun hafa ófyrirséðar og alvar-
legri afleiðingar í för með sér.
£ „Sjómenn okkar eru ýmsu vanir með
hvaða verð þeir hafa fengið fyrir afurðir
sínar, en ætla má að einhvem tíma spymi þeir
við fótum og afsegi þessa forsjá, sem Þjóð-
hagsstofnun hefur haft í þessum málum.”