Dagblaðið Vísir - DV - 05.11.1984, Blaðsíða 12

12
DV. MANUDAGUR 5. NOVEMBER1984.
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖROUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 686611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI
27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerö: HILMIR HF„ SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakurhf„ Skeifunni 19.
Áskriftarverö á mánuöi 275 kr. Verö í lausasölu 25 kr. Helaarblað 28 kr/ i
„Kunningjaþjóðfélagiö”
Margir hafa glímt við að skilgreina afglöpin í rekstri ís-
lenzka þjóðfélagsins. Væntanlega viðurkennum við öll, að
lífskjör í landinu væru á miklu hærra stigi, hefði arðsemi
verið látin ráða í meðferð þeirra fjármuna, sem við höf-
um haft úr að spila. Hvar liggur meinið? Dr. Vilhjálmur
Egilsson hagfræðingur kallar íslenzkt þjóðfélag
„kunningjaþjóðfélag” í grein í síðasta hefti tímaritsins
Storðar og spyr, hvað það kosti okkur.
Þegar fyrirtæki verða gjaldþrota og þegar rekstur
þeirra stöðvast, eru það ekki einhver fjarlæg tíðindi,
heldur oftast mál, sem snerta ættingja, vini og samherja.
Þegar stjórnandi fyrirtækis sækir um lán til fjárfesting-
ar, eru arðsemisútreikningamir ekki bara svartar tölur á
hvítum pappír, þar sem öllu máli skiptir, hvort plús eða
mínus er fyrir framan niðurstöðutöluna og hversu stór
hún er, heldur er verið að tefla mn framtíðaratvinnu-
möguleika hjá mörgum frændum og gömlum leikfélög-
um. Og þegar stjómandinn ætlar að víkja letingja úr
starfi, er hann vinsamlega minntur á, að frænka banka-
stjórans sé náskyld ömmu letingjans og það séu tveir
þingmenn í ættinni.
Þjóðarbúið bæri sig betur, ef arðsemi réði ferðinni en
„fyrirgreiðslupólitíkin” stýrði ekki höndum ráðamanna.
Dr. Vilhjálmur ræðir þaö ekki með tilliti til stjómmála-
flokka, en í raun verður engum einum flokki um kennt,
hvemig komið er. Kunningjaþjóðfélagið, sem Vilhjáhnur
ræðir, sækir að sjálfsögðu líf sitt til þess, að forystan, sem
stjómmálamenn veita, hefur verið hinu sama marki
brennd. Greinarhöfundur lýsir í lok greinar sinnar
ýmsum vonum um betri tíma, en þróun efnahagsmála
síðustu vikur, síðan greinin var skrifuð, kann að koll-
varpa þeim góðu vonum.
Dr. Vilhjálmur ber saman framleiðslu þjóðarinnar og
þann hluta þjóðarauðsins, sem notaður er við fram-
leiðsluna, og athugar, hvað hver króna, sem bundin er í
fjármunum til framleiðslu, skilar okkur raunverulega
miklu. Á árinu 1969 skilaði hver króna í fjármunum í at-
vinnulífinu og byggingiun og mannvirkjum hins opinbera
41,2 aurum. Þetta var síðasta ár samdráttarins mikla á
árunum 1967—69. Árið 1973 skilaði hver slík króna 45,8
aurum, en síðan fór að síga á ógæfuhlið, afraksturinn af
þjóðarauðnum minnkaði. Hin lélega nýting eftir 1975
skýrist fyrst og fremst af röngum fjárfestingum. Um
þverbak hefur keyrt eftir 1981. Afraksturinn hefur síðan
farið niður í 32,8 aura út úr hverri krónu í f jármunum í at-
vinnulífinu.
Ef fjármunir okkar nýttust jafnvel og á árunum 1970—
74, væri þjóðarframleiðsla okkar 30%—40% hærri en hún
er núna. Renna má stoðum undir þá fullyrðingu, að
kunningjaþjóðfélagið hafi kostað okkur svo mikið.
Sumum okkar mun vafalaust hafa þótt gott aö búa í
kunningjaþjóðfélagi. En það á fyrst og fremst við gæö-
inga ráðamanna. Við horfumst einkum í seinni tíð í augu
við þá staðreynd, þegar kjaraskerðingin hefur dunið yfir,
hversu dýrt það er okkur að leyfa slíka stjóm þjóðfélags-
ins. Núverandi ríkisstjóm hefur reynt ýmsar úrbætur á
þessu. En í vaxandi mæli hefur verið ljóst, að einnig
núverandi ráðamenn eru njörvaöir í gapastokk
kunningjaþjóðfélagsins. Nú hefur efnahagsstefna ríkis-
stjómarinnar hrunið og ekki séð annað en við munum
framvegis gefa þriðjung lífskjara okkar til þess að
viðhalda kunningjaþjóðfélagi. Haukur Helgason.
Lögogtón-
listarsmekkur
— of urlítið svar til Steinunnar
Ekki er ég alveg viss um aö ég sé
rétti maöurinn til aö svara kjallara-
grein Steinunnar Jóhannesdóttur,
félaga í BSRB, í DV 1. nóv. í ár. Eöa
heldur aö þörf sé að svara henni. Hins
vegar kemur Steinunn í téðri grein aö
máli sem mér er hugleikiö og því kýs
ég að nota þær tvær, Steinunni og
greinina, sem skálkaskjól til að koma
þessu hugöarefni mínu á framfæri einn
ganginn enn.
Ranglát lög
Hún talar um sjálfshól DV-manna
sem birtist í því að Fréttaútvarpiö kom
vel út úr skoðanakönnun. Steinunn og
fleiri staöhæfa aö Fréttaútvarpiö hafi
verið ólöglegt, þótt raunar hafi ekki
enn verið skoriö úr um það. En, eins og
Steinunn oröar það, „hvorki meira né
minna en tveir þriöju hlutar Islendinga
kváöu styöja þaö, aö menn taki lögin í
sínar hendur, þegar þeim býöur svo
viðaðhorfa.”
Síðan langar hana aö vita hvort
„ekki fengjust sömu svör, ef nokkrir
heimabruggarar og smyglarar af
fraktskipunum tækju sig saman um að
opna Frjálst ríki á Lækjartorgi og
víðar til aö slökkva sárasta áfengis-
þorsta landsmanna í verkfallinu.”
Eg skal svara því. Fr jálst ríki í verk-
falli eöa utan þess á trúlega mjög álíka
fylgi og frjálst útvarp, því hvort
tveggja lögin, áfengislögin og útvarps-
lögin, eru sláandi dæmi um lög sem
ganga þvert á siðferðisvitund fólks al-
mennt, lög sem fólki þykir ranglát.
Heimabruggað vín, smygl og sprútt-
sala þykir ekki glæpur, ekki fyrr en
fariö er að okra á því meira en ríkiö
gerir.
Þarna er einmitt maðkurinn í mys-
unni. Allt of mikiö af þeim lögum sem
viö þurfum aö búa viö brjóta svo í bága
við almenna samvisku þjóðarinnar aö
það þykir sjálfsagt að brjóta þau ef
kostur er á. Þetta er partur af böli
þjóðarinnar. Þvi lög sem eru svo út í
hött að menn virða þau ekki veröa til
að afsiða fólkið: úr því til eru lög sem
fáránlegt er aö hlýða, er þá ekki líka
allt í lagi að br jóta — eða narta dálítið í
— fleirilög?
Vitaskuld þurfum við lög. En þau
verða líka að vera í takt við tímann og í
samræmi við samvisku þjóöarinnar.
Lög sem þröngvað er upp á okkur af
fáeinum vitringum til þess eins að
„hafa vit fyrir okkur” eru verri en eng-
in. Lögin hljóta aö vera til fyrir fólkið,
ekki fólkið fyrir lögin.
Ur því ég er á annað borö farinn aö
skipta mér af þessu, er rétt að halda
ögn lengra inn í kjallara Steinunnar.
Hvemig sambúð hennar og Stein-
gríms er háttað læt ég ekki koma mér
við, né heldur þótt hún standi í því að
gefa honum hlut í bíl. Ekki gaf ég hon-
um neitt. Hefði hann ekki fengið
bleiserinn með þeim kjörum sem raun
bar vitni hefði hann líklega aldrei
keypt hann, svo þessir aurar sem þar
voru gefnir eftir — löglega, nóta bene
— voru aurar sem aldrei voru til um-
tals og því ekkert frá neinum tekið. Ég
hirði heldur ekki að sp jalla um velling-
inn, ef ég man rétt var það Ásmundur
sem reyndi aö koma óoröi á hann. Og
þá förum við senn að koma að næsta
atriði sem mér þótti mergur í hjá
Steinunni: útvarpstónlistinni.
Útvarpstónlistin
Hún telur tónlistarsmekk Fréttaút-
varpsmanna hafa verið mjög tak-
markaðan. Meira að segja dóttir henn-
ar, sem er nýorðin fjögra ára, gerir
meiri kröfur; hún hlustar á Mozart.
Hér langar mig aö staldra aöeins við.
Tónlistarsmekkur, eins og svo
margt annaö, er afstætt hugtak. Við
hvað miðar Steinunn? Við rás tvö? Sé
svo, tek ég svo mikið upp í mig að segja
mat hennar rangt. Tónlist Fréttaút-
varpsins var langtum f jölbreyttari en
rásarinnar. Eða miðar Steinunn viö
einu stöðina sem BSRB lét óátalið að
starfaöi á Islandi i verkfallinu, dáta-
stöðina í Keflavík? Þá er mat Stein-
unnar enn lengra út í hött. Eða miöar
hún við rás eitt? Þá er mat hennar rétt.
Sú fjölbreytni sem þar viðgengst í tón-
list og hefur gert gegnum tíðiná er
óviðjafnanleg og á meiri þátt en nokk-
um tíma er hægt að meta í því hve ,
þjóðin hefur góðan og fjölbreyttan tón- '
listarsmekk almennt.
Því fór fjarri að Fréttaútvarpið
næði þeirri f jölbreytni sem þar er að
finna — meðal annars með því að á
þeim skamma tíma sem útvarpiö fékk
aö starfa í friði voru varla tök á að
komast yfir allt það sem mönnum stóð
hugur til — og höfðu jafnvel lagt drög
aö. Menn geta spurt sjálfa sig hvórt
plötusafn mikið og gott hafi veriö til á
DV þegar Ríkisútvarpið hóf mjög af
skyndingu að útvarpa þögn í stereó.
Hins vegar brá jafnvel Mozart fyrir á
bylgjum Fréttaútvarpsins — ég man
að minnsta kosti eftir Serenöðu nr. 13 í
Gís úr „Eine Kleine Nachtmusik” í
flutningi Waldo de los Rios — og Edith
„Menn geta spurt sjálfa sig hvort plötusafn mikiö og gott hafi verið til á
DVþegar Ríkisútvarpið hófmjög afskyndingu að útvarpa þögn í stereó."
„Gangi þér vel að bjarga þjóðinni,”
kallaöi maður á eftir mér að skilnaði í
haustnepjunni við Austurvöll í þing-
byrjun.
Ætli þjóðin hafi ekki löngum haft lag
á því að bjarga sér sjálf, hugsaði ég, og
þá hefur ekki síst viljað henni til bless-
unar aö hafa valið þá menn til forustu
sem ekki steyptu henni í glötun.
Verðbólgudraugnum
blótað
En hvernig hefur þeim tekist til,
þeim þingkjörnum fulltrúum sem völd-
ust til forustu á sl. þingi?
Fyrir Alþingi liggur nú þings-
ályktunartillaga um vantraust á ríkis-
stjómina, sem flutt er af fulltrúum
stjómarandstöðu. En stjórnarand-
staða er viöar en á Alþingi. Þessi ríkis-
stjórn, sem lengi vel naut trausts og
stuðnings verðbólguþreyttra þegna,
hefur sannarlega safnað sér and-
stæðingum. Hún hefur safnað þeim,
meö því að kunna sér ekki hóf, ofbjóða
fórnfýsi launþega. Meöan hún blótaöi
veröbólgudraugnum launum þegna
sinna og bauö þeim aö ganga hinn
þrönga veg sparnaöar og sjálfsafneit-
unar, dansaði hún sjálf á breiöa veg-
inum og sólundaöi fé í glys og óþarfa
til að fullnægja stundarhagsmunum.
Forgangsröö hennar færði fé úr
höndum fjöldans í vasa fárra, allt
undir því yfirskini að draga úr verö-
bólgu og efla atvinnurekstur þjóðar-
innar. Rétt eins og dagvinnulaunin
væru orsök efnahagsvandans en ekki
GUÐRÚN AGNARS-
DÓTTIR,
ÞINGMAÐUR KVENNALISTA
röng fjárfestingarstefna og færri fisk-
arúr sjó!
Sú kjaraskeröingarstefna sem hefur
veriö leiöandi efnahagsúrræði
stjómarinnar hefur gengiö svo nærri
launafólki, aö þolinmæði þess er þrotin
og þaö hefur engar fórnir aö færa
lengur, en leitar nú réttar síns og launa
til aö lifa af.
Þak yfir höfuðið
En það er ekki bara kjaraskeröingin,
sem fólk mótmælir og krefst leiörétt-
ingar á. Stjómarstefnan hefur víöar
þjarmað að fólki. Fjárhagsgmndvöll-
ur Húsnæðisstofnunar er í mesta
ólestri, ef ekki hraninn, og það sitja
margir eftir með sárt ennið þegar
stofnunin getur ekki staöið við skuld-
bindingar sínar við húsbyggjendur,
svo ekki sé talað um mismunun þá sem
ríkir milli þeirra sem byggja nú og
þeirra sem byggðu fyrir tíu árum.
Það að tryggja fólki þak yfir höfuöiö ,
meö félagslegum aðgeröum er aö
tryggja jöfnuö og mannréttindi. Það að j
etja fólki út á lánamarkaö, sem hefur
gróöa að höfuðsjónarmiði, er í takt við
lögmál frumskógarins.
Veðhæft hugvit
Einn af hornsteinum framtíðarkosta ]
okkar er þaö hugvit sem þjóðin hefur i
úr aö spUa. Ræktun og beiting þess j
hugvits sem getur mætt framtíö
breyttra atvinnuhátta byggir á
||| „ . . . stjómarandstaða er víðar en á Al-
þingi. Þessi ríkisstjóra sem lengi vel
naut traust og stuðnings verðbólguþreyttra
þegna hefur sannarlega safnað sér andstæðing-
um.
99