Dagblaðið Vísir - DV - 09.11.1984, Side 4

4
DV. FÖSTUDAGUR 9. NOVEMBER1984.
Stjómarandstaðan gagnrýnir álsamninginn:
Orkuverð til ísal enn
undir f ramleiðsluverði
Þingmenn stjórnarandstööunnar
stigu í ræðustól Alþingis hver á fætur
öðrum i gær og lýstu andstöðu sinni
við nýgerðan samning milli íslensku
ríkisstjómarinnar og Alusuisse.
Ragnar Amalds, Alþýöubanda-
lagi, tók fyrstur til máls eftir að
Sverrir Hermannsson iðnaöar-
ráðherra hafði lesið itarlega greinar-
gerð sem fylgir frumvarpinu um
staöfestingu samningsins. Ragnar
sagði aö þeir sem væru nú aö semja
við Alusuisse væru að hirða
uppskeruna af því sem Hjörleifur
Guttormsson, fyrrverandi iönaðar-
ráöherra, sáði á sinum tíma. Gallinn
væri bara sá að akurínn heföi veríð
illa hirtur. Hann sagði að auð-
hringurinn hefði aldrei samið um
neina hækkun raforkuverðs nema til
hefði komið sá fleinn í hold hans sem
dómsmálin hefðu verið. Það hefði
verið mikill álitshnekkir fyrir
Alusuisse ef það hefði veriö dæmt
fyrir bókhaldssvik. Þess vegna heföu
alþýöubandalagsmenn viljað reka til
enn frekara undanhalds og semja
um hækkun raforkuverðs er næmi 17
til 18 mill eöa láta reyna á einhliða
hækkun.
Orkuverðið minna en 13
mi/l
Ragnar benti á aö meö núverandi
tengingu orkuverðs við heimsmark-
aðsverö á áli greiddi Alusuisse innan
viö 13 mill fyrir raforkuna þessa dag-
ana. Það taldi hann viöurkennt aö
meðalverð á raforkunni til Alusuisse
yrði ef til vill um 13,7 mill á næstu
árum. Hins vegar þyrfti álverð að
hækka um 100% til þess að raf-
orkuverðið næði 18,5 mill.
Ragnar taldi ennfremur að það
verð sem Alusuisse greiddi nú fyrir
orkuna væri undir framleiðslukostn-
aðarverði. Landsvirkjun gefur upp
að kostnaður viö framleiðslu á einni
kilóvattstund af raforku að meðaltali
frá öllum virkj unum Landsvirkj unar
sé um 16 mill. Ragnar hélt að þó léti
nærri að þessi kostnaður væri um
18,9 mill á siðasta ári.
Ragnar benti einnig á að ekki væri
tekið tillit til verðrýrnunar dollarans
sem orkuverðið væri bundið viö. Ef
miðaö væri við 5% verðrýmun á ári
og að orkuverð væri nú í hámarki,
eða 18,5 mill, þá væri það orðið um 14
mill á fimmta árinu. En þar sem það
væri í raun mikið lægra en 18,5 mill
þá taldi hann þaö mætti gott heita ef
það héngi í 10 mill eftir fimm ár.
Af þessum sökum og fleiri taldi
Ragnar Arnalds að hér væri um
vondan samning að ræða sem
Alþýðubandalagiö myndi hafna.
Eiður Guönason, Alþýðuflokki,
sagði að þetta þingmál hefði þá sér-
stööu að ekki væri hægt aö koma viö
neinni breytingu á því. Hann átaldi
iðnaðarráðherra fyrir aö hafa ekki
haft samráö viö stjómarandstööuna
um þessa samningsgerö. Þó kvaðst
hann ekki lá honum fyrir að vera
ekki fús til samstarfs við forvera
sinn í embætti.
Eiður gagnrýndi ýmsa liði
samningsins og sagði það vera
skoðun alþýðuflokksmanna að þetta
væri ekki góður samningur. Þó
kvaöst hann ekki vilja gera lítiö úr
þeirri hækkun orkuverðs sem fengist
hefði. Hins vegar heföi verið hægt að
ganga fetinu lengra. Akvæðið um
endurskoðun samningsins væri aö
hans mati ónýtt vegna þess hversu
óljóst það væri orðaö. Aö hans mati
áttu geröardómsmálin einnig að
ganga til úrskurðar. Nú fengist hins
vegar aldrei úrskuröur um deilu-
málin þar sem þau hefðu verið af-
greidd með allsherjar syndakvittun.
Eiður dró einnig í efa að stækkun
álversins myndi eiga sér stað. Nú
væri umframframleiösla á áli í
heiminum og óvist hvort eftirspum
myndi aukast fyrr en á næsta ára-
tug. Einnig dró hann i efa að
Alusuisse hefði þann orðstír i viö-
skiptaheiminum að aörir myndu
sækjast eftir samstarfi við fyrir-
tækiö.
Múturl
Sigriöur Dúna Kristmundsdóttir,
Kvennalista, átaldi iönaðarráðherra
fýrir að láta sér sæma aö ganga að
öllum skilmálum Alusuisse til þess
eins aö ná fram orkuverðshækkun
um nokkur mill. Orkuverðið kvað
hún hvort eð er vera undir fram-
leiðslukostnaði samkvæmt mati
Landsvirkjunar. Hún sagöi að sér
kæmi helst í hug oröið „mútur” er
hún sæi það ákvæði samningsins að
Alusuisse skuli greiða 100 milljónir
króna fyrir að láta þegja um aldur og
ævi um þau dómsmál er voru fyrir
gerðardómum.
, Jfversu langt er hægt að ganga í
vanviröu við þjóðina?” spurði
Sigriður Dúna iðnaðarráðherra
vegna þeirra ummæla hans að hver
dagur sem liði án þess að Alþingi
samþykkti samninginn kostaöi 400
þúsund krónur í tekjutapi af raf-
orkusölu. Hún benti á að gert hefði
verið ráð fyrir þvi að þetta sam-
komulag lægi fyrir í apríl og með
sömu rökum mætti segja að iðnaðar-
ráðherra væri búinn að ræna þjóöina
88milljónumkróna.
Andísiensk stefna
Stefán Benediktsson, Bandalagi
jafnaðarmanna, sagðist feginn að
þetta mál væri nú til lykta leitt því
þetta væri ekki stærsta málið sem
islenska þjóöin þyrfti að glima viö.
Hann ásakaði Sjálfstæöisflokkinn
fyrir aö hafa á örlagastundu mótað
andislenska stefnu í málinu vegna
ótta um aö Alþýöubandalagið ætlaði
að slá sér upp á málinu og fyrrver-
andi iðnaðarráðherra átaldi hann
fyrir að hafa ætlað að reka máliö i
gegnum fjölmiöla. Stefán sagöi að
hér væri um lokaþátt í málinu að
ræða sem hefði mátt leiöa betur til
lykta. Þessi samningur væri ekkert
tilaðhreykjaséraf. -ÓEF.
Frá Kauplagsnefnd:
Framfærslu-
kostnaður
hækkar
Visitala framfærslukostnaðar hækk-
aði um 1,11% frá september til október
í haust og er nú 109,17 stig miðað viö
100 í febrúar á þessu ári. Af einstökum
þáttum visitölunnar hefur matvara
hækkað um 0,4% en þar af nemur
hækkun búvöruverðs 0,15%. Þá stafa
0,3% af hækkun á verði áfengis og
tóbaks og 0,2% af auknum kostnaði
viðrekstur bifreiöar. Ýmsar aðrar
hækkanir á vöru og þjónustu nema
0,2% af hækkuninni og hefur þá lækkun
á nokkrum þáttum verið dregin frá.
Hagstofa íslands:
Óveruleghækkun
byggingarvísitölu
Vísitala byggingarkostnaðar hækk-
aði um 0,45% frá september til
október í haust og er nú 168,79 stig. Er
vísitalan þá miðuð við 100 í desember
1982. Þessi niðurstaða er byggð á
áætlun Hagstofu Islands. Vísitalan er
áætluð aö beiðni ríkisstjórnarinnar
fyrir þá mánuði sem hún er ekki reikn-
uð lögformlega. Þessi áætlaða vísitala
hefur ekki áhrif á umsamdar
verðbætur á fjárskuldbindingar. Þar
gilda hinar lögformlegu vísitölur sem
reiknaðar eru á þriggja mánaöa fresti.
Adeins „alvöru-
bændur” fá
áburðinn endur-
greiddan
Bændur á lögbýlum fá nú endur-
greidd 17% af áburðarverði sam-
kvæmt ákvörðun stjórnvalda. Hjá
Framleiðsluráði landbúnaðarins
fengust þær upplýsingar að þetta ætti
þó einungis viö um áburð til landbún-
aðarframleiöslu en ekki áburð á kart-
öflugarðinn eða grasflötina hjá
frístundabændum í þéttbýli.
1 samtali við DV sagði Ingi Tryggva-
son hjá Framleiðsluráði að þeir sem
t.d. hefðu greitt áburðinn i gegnum
kaupfélögin hefðu þegar fengiö þessa
endurgreiðslu. Þeir sem staðgreiddu
áburðinn gætu snúið sér til Áburðar-
verksmiðju ríkisins og fengið endur-
greiðslu svo framarlega sem nótan
væri stíluð á nafn. Ef um væri aö ræða
nafnlausar nótur þyrfti viðkomandi
bóndi hins vegar að snúa sér til Fram-
leiðsluráðs.
-EH.
Menning Menning Menning Menning
LITLIOG STÓRI
LITLI
Rovíuleikhúsifl — Bœjarhló
Lltli Kláus og Stóri Kláus
eftir Hens Cristian Andersen
Leikgerð: Lise Tetzner
Þýðendi: Marta Indriðadóttir
Söngtextar: Karl Agúst Úlfsson
Leikstjóri: Saga Jónsdóttir
Leikmynd: Baldvin Björnsson
Tónlist: Jón ólafsson
Ævintýri Hans Cristian Andersen
eru sígildur skóldskapur, rómaður
um álfur, persónur úr sagnaheimi
hans eru þekktar um alla jarðkringl-
una og teljast meðal margs þess
besta sem hafa má fyrir börnum á
unga aldri. Þessi sögukom eru, eins
og gjarnan er um slikar perlur, best
á frummálinu: allur andblær þeirra
ber vitni um djúpstæða þekkingu
skáldsins á aðstæðum og lifnaöar-
háttum þjóðar sinnar á þeim tíma
þegar hann festi þær á blað og kom
þeim á þrykk, því þótt þeim væri í
upphafi valið þetta heiti, „ævintýri”,
þá eru margar þeirra með býsna
raunsæislegum blæ, þeirra á meðal
sagan af leiguliðanum og stór-
bóndanum. Það rifjaðist upp fyrir
fullorðnum áhorfendum á frumsýn-
ingu Revíuleikhússins á leik, sem
saminn er uppúr þeirri ágætu sögu, í
gær í Bæjarbíóinu í Hafnarfirði, þar
Leiklist
Páll B. Baldvinsson
sem Leikfélag Hafnarfjarðar ræður
húsum nú um stundir.
Hott, hott, öll mín hross
Eins og lesendur kann að reka
minni til, þá segir þar af þeim nó-
grönnum, Litla og Stóra Kláusi, og
áður en leikurinn er á enda hefur
Stóri Kiáus fargað fimm hrossum,
drepið ömmu sina og misþyrmt líki
ömmu Litla Kláusar og gert heiðar-
lega tilraun til að drekkja blessuðum
smælingjanum. Þá eru ótalin
níðingsverk hans af léttara taginu,
misþyrmingar og ill vist til handa
vinnufólki hans og leiguliðum.
Þetta er semsagt hrottaleg saga —
mann furðar í rauninni að kliðmjúk-
ur stíll karlsins og fáránlega fyndinn
söguheimur skyldu duga til að koma
þessum sögum á náttborðið hjá
nitjándu aldar bömum — og æ síðan.
Hér er lifsharkan í allri sinni nekt og
hvergi skafið af. Þegar leiguliöinn
Kláus fær loksins vinnulaun sín fyrir
viku strit á búgarði nafna síns, fjóra
hesta svo hann geti plægt sinn skika,
þá getur hann ekki stillt sig aö kalia
hótt hott, hott öll mín hross, sem
Stóri Kláus þolir ekki. Hrottinn mis-
þyrmir þá jálknum hans Litla Kláus-
ar svo að hann deyr; þá loks gripur
litli maðurinn til bragðvísi sinnar og
vex eftir þaö með hverri raun, þar til
hann stendur loks með pálmann í
höndunum i leikslok.
Hver samdi leikinn?
Ekki geta þeir hjó Revíuleikhúsinu
um hver samdi leikinn eftir sögunni,
en ég þykist vita að þetta sé sú
leikgerð sem kom á fjalir Þjóöleik-
hússins 1952, málfarið er viða gamal-
dags, skemmtilega ólikt því tungu-
taki sem heyra má á barnaefni í dag.
Breytingin á frásögn Andersen í leik-
atriði hefur hins vegar tekist miður,
mörg atriði fátækleg í athöfn og
krefjast því mikils hugvits leikstjór-
ans sem leiðir.
Barnaleikhúsi hér á landi virðist
afar hætt við að lenda í fomum og
þrautreyndum formúlum grófustu
gerðar af ærslaleik, bakföllum, fett-
um, grettum og kjánalegum svip.
Sýningin í gær bar þessi merki, hún
var lítiö skemmtileg, fá atvik í henni
vöktu hlátra i salnum, enda gestir
víðs fjarri sem er skammarlegt.
Nokkrir úr hópi leikendanna, sem
eru allir reyndir, gerðu sitt með
sóma: Guðrún Alfreösdóttir skóp tvö
lítil og sniðug kerlingagervi, hvort
um sig kostulegt, heilar og
trúverðugar manngerðir, Guðrún
Þórðardóttir átti fína spretti í eigin-
konu Stóra Kláusar. Hann s jálf an lék
Þórir Steingrímsson af myndarskap,
en á nokkuð f áum nótum. Nafna hans
fór Júlíus Brjánsson með, þokka-
lega.
En yfir þessari sýningu er einhver
losarabragur, eins og enginn viti
uppá hár hvert beri að stefna og sá
ágalli skrifast á reikning leikstjór-
ans.
Lítil leikhús og stór
Söguna mó með sanni færa uppá
litil leikhús og stór. Reviuleikhúsiö
er framtak nokkurra einstaklinga og
er þetta fjórða verkefni hópsins. Líkt
og Litli Kláus þarf þessi hópur á
miklu hugviti að halda til að komast
af í þessum stóra heimi, finna sér
verkefni við hæfi og gefa sér tíma til
aö æfa þau stefnufast og til hlítar.
En þau fáu böm sem voru í salnum
í gær fylgdust meö af miklum áhuga
og kynni þeirra af sögunni snjöllu,
réttlæta fyllilega heimsókn í Bæjar-
bíó fýrir þá sem eiga heimangengt
með krakkana sína á ódýra
skemmtun.