Dagblaðið Vísir - DV - 27.06.1986, Side 27

DV. FÖSTUDAGUR 27. JÚNÍ 1986.
39
Menning
Menning
Menning
Doris Lessing - Grasið syngur, 200 bls.
lltg.: Forlagiö
Þýö.: Birgir Sigurðsson
Fáir rithöfundar, sem nú skrifa á
enska tungu, eiga eins mikið erindi
við lesendur nútímans og Doris
Lessing. f fjölda skáldsagna, leikrita,
smásagna, jafnvel ljóða, hefur hún
statt og stöðugt freistað þess að
vekja lesendur sína til umhugsunar
um þá ábyrgð sem fylgir því að vera
vestræn vitsmunavera.
Hún hefur fjallað um samskipti og
baráttu hvítra og svartra í suður-
hluta Afnku, samskipti og baráttu
kynjanna, baráttu nútímakonunnar
fyrir tilfinningalegu og efnalegu
sjálfstæði í karlaveröld, uppgang og
niðurlægingu pólitískra hugsjóna,
hlutverk rithöfunda á vargöld, og
nú í seinni tíð, um afkomu sjálfs
mannkyns, hvorki meira né minna.
Þetta eru ekki lítil „vandamál",
en Doris Lessing er enginn venjuleg-
ur „vandamálahöfundur", né heldur
pólemíker eins og Simone de Be-
auvoir. Djúpstæður skilningur
hennar á tilfinningalífi manneskj-
unnar helst í hendur við víðtæka
þekkingu á innviðum þjóðfélagsins,
og þegar við bætast stórbrotnar
skáldskapargáfur er ekki að sökum
að spyija.
Siðferðileg óvissa
Árið 1958 var gefið út í Englandi
kver sem bar nafnið Declaration,
Yfirlýsing, þar sem nokkrir ungir
breskir höfundar (þ.á m. John Wain,
Kenneth Tynan, John Osbome o.fl.)
gerðu grein fyrir sjónarmiðum sín-
um. Þar segir Doris Lessing að
höfundi sé nauðsynlegt að bindast
einhverjum málstað, m.a. til þess að
vega upp á móti siðferðilegri óvissu
í samtímanum, en aðallega vegna
þeirrar mannúðarstefnu sem hljóti
að setja mark sitt á öll góð skáld-
verk. Sem manneskja og vitsmuna-
vera ber rithöfundinum að leggja
lífinu og manngæskunni lið. Enginn
er meiri áhrifamaður en hann, þegar
hann beitir sér, segir Doris Lessing.
Þótt ýmislegt hafi breyst síðan
1958 sýnist mér þessi yfirlýsing
skáldkonunnar í fullu gildi fyrir fer-
il hennar allan.
Það fyrsta sem Doris Lessing lét
Bókmenntir
Aðalsteinn Ingólfsson
til sín taka var að sjálfsögðu kyn-
þáttamisréttið í Rhódesíu, nú
Zimbabwe, þar sem hún er uppalin.
Raunar hefur Afnka sett mark sitt
á margar helstu bækur hennar, allt
frá Grasið syngur (1949) til Gullnu
minniskompunnar (1962).
Þroskað byrjandaverk
Grasið syngur, sem er loksins kom-
in út á íslensku í þjálli og blæbrigða-
ríkri þýðingu Birgis Sigurðssonar,
er ótrúlega þroskað byrjandaverk.
Þar birtast tvær manngerðir sem
fylgja sögum Doris Lessing lengi
vel, hrakfallabálkurinn, sem reynir
að sanna manndóm sinn (Dick Tum-
er), og óhamingjusama konan sem
veit að lífið er annað og meira en
uppþvottur og hreingemingar
(Mary, kona Dicks).
Mary er fyrrverandi skrifetofu-
stúlka sem giftist bláfátækum bónda
uppi í sveit einhvers staðar í Zimbab-
we. í byrjun leggur hún sig alla fram
og fer vel að hinum lituðu verka-
mönnum á bænum.
En smátt og smátt fær hún litaðan
þjón sinn á heilann, laðast að honum
og hatast við hann í senn. Innra með
Mary myndast ofeafengin togstreita
milli tilfinninga hennar og viðtek-
inna viðhorfa í samfélagi hvítra, sem
brýst fram í misþyrmingum á
blökkumönnunum, ekki síst þjónin-
um Móses. Lögin eru henni hliðholl,
eins og þau em hvítu fólki í Suður-
Afríku enn í dag.
Falskar forsendur
Sagan endar með ósköpum því
þjónninn heggur Mary til bana
kvöld eitt þegar hún og maður henn-
ar hafa gefist upp á búskapnum og
em á förum, hálfeturluð af basli og
andlegu álagi.
Þau hjónin, fúlltrúar hvíta minni-
hlutans, em þvi hin eiginlegu
fómarlömb í sögunni, þar sem þau
byggja lífsviðhorf sin á fölskum for-
sendum og ná auk þess ekki saman
tilfinningalega.
Þannig er það einatt með söguper-
sónur Doris Lessing: oftar en ekki
em allar aðstæður þeim í óhag en
samt em þær sjálfum sér verstar.
Til þessa hafa ekki nema tvær
skáldsögur Doris Lessing komið út
á íslensku, Grasið syngur og Minn-
ingar einnar sem eftir lifði (1974).
Nú er lag að brúa bilið milli þessara
tveggja bóka, t.d. með bókaflokkn-
um Böm ofbeldisins.
Þær viðtökur sem skáldkonan
fékk hér á Listahátíð benda til þess
að bækur hennar eigi hér mikinn
hljómgmnn.
-ai
Doris Lessing á íslandi.
Hvrt fórnarlömb
ATVINNUREKENDUR-
INNFLYTJENDUR
34 ára vélvirkjameistari búsettur á Akureyri með mikla
reynslu I viðhaldi og viðgerðum á margskonar iðnað-
arvélum óskar eftir atvinnu. Til greina kemur að taka
að sér umboð eða viðgerðir fyrir fyrirtæki. Skilyrði er
að um sjálfstætt starf sé að ræða.
Upplýsingar gefur Karl í síma 96-24595 eftir kl. 19.
STAÐA AÐALBÓKARA
hjá Eskifjarðarkaupstað er laus til umsóknar. Nánari
upplýsingar á bæjarskrifstofunni í síma 97-6170.
Umsóknarfrestur er til 10. júlí nk.
Bæjarstjórinn á Eskifirði.
STAÐA
FORSTÖÐUMANNS
við leikskólann Melbæ á Eskifirði er laus til umsókn-
ar. Nánari upplýsingar á bæjarskrifstofunni í síma
97-6170.
Bæjarstjórinn á Eskifirði.
SJÓFLUTNINGAR
Tilboð óskast í flutninga á áfengi, tóbaki og iðnaðar-
vörum fyrir Áfengis- og tóbaksverslun ríkisins frá
höfnum í Evrópu og Bandaríkjunum til Islands. Út-
boðsgögn eru afhent á skrifstofu vorri, Borgartúni 7,
Reykjavík.
Tilboð verða opnuð á sama stað föstudaginn 11. júlí
1986, kl. 11.00 f.h.
INNKAUPASTOFNUN RÍKISINS
BORGARTÚNI 7 SÍMI 26844 PÓSTHÓLF 1441 TELEX 2006
/
HVEgFL
Laugalækur
Rauðalæk (oddatölur)
Bergstaðastræti
Eskihlíð
Blönduhlíð
AFGREIÐSLA
Þverhohi 11 - Simi 27022