Dagblaðið Vísir - DV - 25.07.1986, Blaðsíða 8

8
FÖSTUDAGUR 25. JÚLÍ 1986.
Útlönd
Amsterdam er enn
Mekka etturlyfjanna
r
Tveir fastagestir ganga upp að bar-
borðinu og panta sér væna sneið af
súkkulaði-„geimköku“, skola henni
niður með bolla af nýlöguðu kaffi.
Þrír menn sitja við borð úti í homi
og rabba saman meðan þeir sötra app-
elsínusafa og reykja sígarettur.
Undarlegur matseðill
En sígarettumar og kökumar eru
gerðar úr kannabisefnum og þetta er
Bulldog, elsta og frægasta kaffihús
Amsterdam. Á ýmsum kaffihúsum
borgarinnar er það svo að marijúana
og hass er selt án nokkurrar leyndar
yfir borðið og reykt inni á stöðunum.
Á neonlituðum matseðlinum er listi
yfir veitingar. Rauði helmingurinn er
listi yfir hass sem á boðstólum er en
sá græni er yfir marijúana.
Það er fast verð á veitingum. Fyrir
rúmlega fjögur hundruð krónur geta
menn keypt eitt komma átta til fimm
grömm af hvaða tegund sem er í um-
búðum sem eru merktar Bulldog.
Inngangurinn er við Leidseplein, sem
er líflegasta torg borgarinnar. Bulldog
er til húsa í gömlum höfuðstöðvum
lögreglunnar og þar er einnig hægt
að skipta gjaldeyri og kaupa föt.
Milljarðaviðskipti með ólögleg
efni
Viðskipti með ólögleg efiii er mikill
gróðavegur í Amsterdam og umsvifin
fara vaxandi. Gæðin eru mikilog verð-
ið er lágt á alþjóðlegan mælikvarða.
Engar opinberar tölur eru fáanlegar
um verðmæti þeirra eiturlyfja sem fara
gegnum Holland til innanlandsneyslu
eða til útflutnings til annarra landa 1
Evrópu.
Það er talið að verðmæti þeirra eit-
urlyfja sem fara gegnum borgina sé
um tuttugu milljarðar íslenskra króna
á ári hveiju. Verðmætið hefur aukist
um sjötíu og fimm prósent á síðustu
tveimur árum þrátt fyrir að verðfall
hafi orðið á eiturlyfium, en það er
kókaín sem er að verða vinsælasta
efnið.
Á landsmælikvarða er veltan í eitur-
lyfjaheiminum líka gríðarleg. Talið er
að eiturlyf að verðmæti um sextíu
milljarðar íslenskra króna skipti um
eigendur í Hollandi á ári hverju, en
það er tvöföld upphæð miðað við árið
1984.
Amsterdam hefur verið ókrýnd eit-
urlyfjahöfuðborg Evrópu í tvo áratugi.
Hefðbundið umburðarlyndi Hollend-
inga, mikilvægi utanríkisviðskipta,
stærsta höfh veraldar í Rotterdam og
landfræðileg lega sem hlið að Evrópu
hafa nært uiidirheimaveröld eiturlyíja
sem annars staðar hefði dáið út.
Vilja ókeypis heróín
Kaffihúsum, skreyttum með sljóvg-
andi marijúanablöðum, hefur fjölgað
rífurlega á undanfömu ári og em þau
nú um eitt hundrað og fimmtíu. I fyrra
komst upp um hasssölu i félagsmiðstöð
fyrir unglinga sem rekin var af ríkinu.
Samtök heróínneytenda hafa barist
fyrir því að öll eiturlyf verði gerð lög-
leg og að heróíni verði dreift ókeypis.
Það em að minnsta kosti átta þús-
und heróínsjúklingar í Amsterdam, og
er það meira en eitt prósent af íbúum
borgarinnar. Þetta hlutfall heför ekki
lækkað á undanfömum árum. Það var
vel meint en dálítið þversagnarkennt
þegar borgarstjórinn í Amsterdam, Ed
van Thijn, og borgarráðið ákváðu
seint á árinu 1983 að veita ókeypis
heróíni til verst fömu sjúklinganna til
að tryggja þeim betra líf og fækka
glæpum. Þetta hafði verið reynt í Bret-
landi, þannig að læknum var veitt
heróín til að dreifa með það fyrir aug-
um að fækka sjúklingum, en tilraun-
inni var hætt árið 1982, eftir þrettán
ár, og hafði þá mistekist alveg.
Ríkisstjómin í Haag, sem var undir
miklum þiýstingi frá læknum og öðr-
um ríkisstjómum, ákvað loks að beita
neitunarvaldi gegn ókeypis heróíni.
Borgarstjóm Amsterdam beitti sér
gegn því að tveimur húsbátum yrði
breytt í miðstöð fyrir eiturlyfjasjúkl-
inga þar sem þeir gætu sprautað sig
og reykt í friði, í stað þess að hræða
ferðamenn á götum úti.
Einn bátur var þó gerður út á kostn-
að borgarinnar þar til Ijóst varð að
um borð fór fram umfangsmikil eitur-
lyfjasala og glæpatíðni í nágrenninu
minnkaði ekkert. Borgaryfirvöld hafa
þó haldið fast við það verkefhi sitt að
gefa fólki Metadon, sem kemur í stað-
inn fyrir heróín en er ekki jafh
skaðlegt.
Munur á veikum og sterkum
eiturlyfjum
Það er ólöglegt að hafa á sér, fram-
leiða eða selja eiturlyf í Amsterdam
og getur refsing farið upp í tólf ár.
Yfirvöld í Amsterdam gera þó skýran
greinarmun á veikum eiturlyfjum, sem
eru marijúana og hass, og sterkum
eiturlyfjum, sem eru kókaín og heróín.
Veik eiturlyf eru opinberlega um-
borin með þeim rökum að þau séu
ekki skaðleg fyrir heilsu neytandans
eða öryggi samborgaranna og að hið
litla fjármagn, sem varið er á hveiju
ári í baráttunni gegn eiturlyfjum, sé
betur varið í baráttunni gegn sterkum
eiturlyfjum. Lögreglan hreinlega lítur
fram hjá starfsemi kaffihúsanna svo
lengi sem þau selja ekki sterk eitur-
lyf, bjóða ekki áfengi og hleypa ekki
inn bömum. Sú hugmynd að leyfa
skuli kannabisefhi á sér síaukinn
stuðning.
Vilja ná heildsölunum
Sterk eiturlyf em hins vegar talin
hættuleg heilsu neytandans og öryggi
samborgaranna og þess vegna er fyrst
og fremst revnt að-berjast gegn þeim
með því áð elta heildsalana, en einnig
er reynt að hafa hendur í hári smásal-
anna. Aldrei hefur náðst meira kókaín
en í maí síðastliðnum er lögreglan
náði áttatíu og fimm kílóum af þessu
hvíta dufti, að verðmæti um það bil
fimmhundmð milljóna íslenskra
króna. Það er líka líklegt að Amsterd-
am hafi verið áfangastaður um
tvöhundmð og tuttugu kílóa af heró-
íni, sem lögreglan náði í Rotterdam í
síðasta mánuði.
Velgengni kaffihúsanna gerir það
að verkum að þau em hreinleg, vistleg
og mörg hver glæsileg. Þar inni situr
miðstéttarfólk og reykir pípur sínar
eða stauta líkt og gerðist í ópíumbúll-
um hér áður fyrr.
Eiturlyfjasjúklingar grípa oft til þess
ráðs að stela eða selja sig til að hafa
efhi á dýrri fíkn sinni. Glæpir meðal
bama í Amsterdam em með því mesta
sem gerist í Evrópu. Rauðljósahverfi
borgarinnar er jafhfrægt fyrir port-
konur sínar og það er fyrir eiturlyfja-
sala.
Umburðarlyndið þrotið
Nú er hins vegar svo komið að jafh-
vel umburðarlyndi Hollendinga getur
ekki lengur leitt hjá sér fjölgun glæpa,
eiturlyfjaverslun á götum úti og
subbuleg hverfi eins og Zeedijk, sem
er nærri Aðalbrautarstöðinni. Síðla
árs 1983 hófö van Thijn borgarstjóri
og borgarráðið baráttu til þess að
frelsa Amsterdam undan titlinum
Mekka eiturlyfjanna. Helstu baráttu-
málin vom þessi:
• Berjast af föllum krafti gegn sterk-
um eiturlyfjum og umbera veik eitur-
lyf.
• Reka úr landi alla útlendinga sem
yrðu uppvísir að því að nota sterk eit-
urlyf.
• Banna samkomur fleiri en þriggja
manna í einu í Zeedijk.
Barátta þessi, sem nú hefur staðið í
tvö og hálft ár, hefur að mörgu leyti
mistekist. Amsterdam er enn álitin
Mekka eiturlyfjanna og magn eitur-
lyfja í umferð fer vaxandi og heróín-
sjúklingum hefur ekki fækkað.
Nokkurárangur
Á ýmsum sviðum hefur samt gengið
vel. Dauðsföllum vegna heróínneyslu
fækkaði í fjörutíu og tvö árið 1985 frá
sjötíu og fjórum árið áður. Neysla
veikra eiturlyfja virðist hafa minnkað
örlítið og auglýsingar um verð á
kannabisefhum em hættar að heyrast
í útvarpi. Glæpum bama virðist hafa
fækkað örlítið og Zeedijk virðist að-
eins vistlegra en áður var.
Leo Detering hjá lögreglunni í
Amsterdam bendir á að handtökum
vegna eiturlyfjamála hafi fjölgað um
þijátíu og fimm prósent á þessum tíma.
Lögreglunni tekst þó ekki að leggja
hald á nema fimm til tíu prósent af
þeim eiturlyfjum sem em í gangi á
götunum, og það hlutfall heför ekki
aukist í mörg ár.
Hin umburðarlynda steföa Hollend-
ingar í eiturlyfjamálum hefur oft vakið
reiði annarra vestrænna ríkja sem em
hneyksluð á þeirri linkind sem Hol-
lendingar sýna í þessum málum.
Sannfærðir um ágæti eigin
aðferða
Hollendingar em samt sem áður
sannfærðir um að þeir fari rétt að.
Háttsettur embættismaður sagði ný-
lega á alþjóðlegri ráðsefhu um eitur-
lyfjavandamálið, sem haldin var í
Hollandi: „Þrúgandi aðferðir em til
þess eins að leiða eiturlyfjasjúklinga
og eiturlyfjasala lengra inn á glæpa-
brautina. Okkar markmið er að hjálpa
eiturlyfjasjúklingum en refsa eitur-
-lyfjasölum."
Bulldog er frægasta kaffihús í Amsterdam. Þar inni geta menn pantað sér kökur, sígarettur og fleira, búið til úr kannabisefnum. Matseðillinn er tvískiptur.
Annar helmingur hans er með úrval af hassi en hinn er með úrvali af marijúana. Það fer vel á þvi að fyrir utan kaffihúsið er raunverulegur „bulldog".