Dagblaðið Vísir - DV - 09.02.1987, Qupperneq 14

14
MÁNUDAGUR 9. FEBRÚAR 1987.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 500 kr.
Verð I lausasölu virka daga 50 kr. - Helgarblað 60 kr.
Samningar knúðir fram
Guðmundur J. Guðmundsson, formaður Dagsbrúnar,
átti mikinn þátt í því, að samningar hafa tekizt í far-
mannadeilunni. Dagsbrún hafði boðað samúðarvinnu-
stöðvun hafnarverkamanna nú eftir helgina til að styðja
við bakið á farmönnum. Guðmundur J. og Þröstur Olafs-
son, framkvæmdastjóri Dagsbrúnar, settust með
farmönnum við útreikninga og höfðu mikil afskipti af
samningatilraunum. Upp úr fundi slitnaði síðdegis á
föstudag eftir sautján klukkustundir. Þá lá fyrir, að
farmenn gætu fengið um tuttugu prósent kauphækkun
á árinu. Þetta er meira en fæst á almenna vinnumark-
aðnum. En farmenn höfðu dregizt aftur úr, meðal annars
vegna þess að vinnudeilur þeirra höfðu verið stöðvaðar
með lögum. Nú var því eðlilegt, að þeir fengju meiri
hækkun en aðrir. En sumir fulltrúar farmanna vildu fá
miklu meira en tuttugu prósent. Guðmundur J. Guð-
mundsson fór þá að gefa í skyn, að Dagsbrún kynni að
hætta við samúðarverkfallið. Ekki væri unnt að setja
350 hafnarverkamenn í verkfall til að styðja menn, sem
gengju svo langt í kröfuhörku. Það leynir sér ekki, að
tregða Dagsbrúnarmanna réð miklu um, að samningar
tókust nú um helgina.
Verkfall farmanna hafði staðið síðan fimmta janúar,
í rúman mánuð. Fólk minnist þess, að alþingi var kvatt
saman í skyndingu rúmri viku síðar til að stöðva verk-
föll sjómanna og farmanna með lögum. Mikið óðagot
var. Það gekk gegn því, sem á að vera meginreglan, að
ríkið grípi ekki inn í vinnudeilur með lagasetningu
nema í ýtrustu neyð. Frjálsir samningar eiga að gilda.
En sterk hagsmunasamtök unnu að því, að verkföllin
skyldu strax stöðvuð með lögum, sem keyra átti gegnum
þingið. Það tiltæki hindraði Þorsteinn Pálsson, formað-
ur Sjálfstæðisflokksins. í ljós kom, að fjarri fór, að
samningaleiðin hefði verið fullreynd. Það gerðist og,
að fiskimenn gátu samið strax, eftir að frestað var laga-
setningu í deilunni. Farmenn héldu sínu verkfalli áfram.
Að vísu voru þeir á stundum tillitssamir í undanþágum.
Margt fór því betur en ella hefði orðið. Hið langa verk-
fall hefur þó kostað skipafélögin mikið, og sumir
markaðir okkar hafa goldið verkfallsins. Vöruskorts
gætir hér lítið, en þó eru til nokkur dæmi um slíkan
skort.
Þrýst var á um, að lög yrðu sett. En ráðherrar voru
reynslunni ríkari og biðu átekta. Samningunum, sem
nú hafa verið gerðir, hefði verið unnt að ná fyrir löngu.
Hið sorglega var, að þeir töfðust vegna þvermóðsku
aðila. Málin snerust í rifrildi. Rétt er, að ekki átti að
stöðva deiluna með lögum. Lög þýða í þessu tilviki
aðeins frestun vandans. Mál, sem útkljá þarf, verða þá
óleyst og bíða næstu samninga. Samningarnir nú tákna
vonandi, að þessi stétt geti framvegis samið eins og
aðrar. Kaup farmanna hækkar töluvert, sem réttmætt
er, og vinnuveitendur náðu fram nokkru af því, sem
þeir vildu, um vinnutilhögun. Því virðist deilan ætla
að fá farsælan endi.
Grunnlaun háseta hækka nú um sextán prósent. Síð-
an hækka laun farmanna um þrisvar sinnum tvö prósent
á árinu og enn um tvö prósent fyrsta janúar 1988. Svo
er gert ráð fyrir, að eftir það fái farmenn sömu hækkan-
ir og hafnarverkamenn og fiskverkafólk. Samningurinn
er til tveggja ára.
Því hefur þessi deila farið vel, þótt nokkuð tæpt hafi
staðið.
Haukur Helgason.
„í frjálsum viðskiptum treður hinn sterkari ekki á hinum veikari, því hann hefur ekki vald til þess. Hann getur
ekki neytt neinn til þess að hafa við sig viðskipti."
Verkalýðsforingi
verður rökþrota
Það er leitt til þess að vita, að
Ásmundur Stefánsson, forseti Al-
þýðusambands íslands og þing-
mannsefni Alþýðubandalagsins,
skuli ekki hafa meiri trú á málstað
sínum en svo að hann skuli forðast
allar raunverulegar rökræður um
hann. Til marks um þetta má hafa
eftirfarandi orð hans í ádeilugrein á
frjálshyggju í Þjóðviljanum 25. jan-
úar síðastliðinn: „Postular hinnar
ómenguðu markaðstrúar prédika
trúna á kerfið sem er öllu æðra. Hin
heilaga niðurstaða markaðskerfisins
er skilgreind réttlát vegna þess að
hún varð til í kerfinu. Að einhver
verði undir er óhjákvæmilegt og frá-
leitt að trufla kerfið til að aðstoða
þá einstaklinga. Kerfið blífur, ein-
staklingurinn skiptir ekki máli.
Réttur hins sterka til að hrifsa til
sín, réttur eins til að troða annan í
svaðið, er sá réttur sem allt skal
beygjast undir.“
Frjáls viðskipti eða valdbeit-
iná
Ásmundur á vafalaust við frjáls-
hyggju, þegar hann talar um „ó-
mengaða markaðstrú". En hvað
höfum við frjálshyggjumenn sagt,
sem gefur honum tilefni til þessara
orða? Við höfum margsinnis bent á,
að í frjálsri samkeppni á markaði
sigrar sá, sem getur fullnægt þörfum
viðskiptavina sinna betur en keppi-
nautamir. Jafhframt því sem frjáls
samkeppni verðlaunar hann fyrir
það, sem hann hefur gert vel, brýnir
hún hinn, sem miður hefur gengið,
til að leggja sig betur fram í framtíð-
inni. Hún miðlar með öðrum orðum
upplýsingum til manna um, hvað
þeir eigi að gera, ef þeir hafa áhuga
á að bæta kjör sín.
Mér er það óskiljanlegt, hvemig í
ósköpunum menn geta troðið aðra í
svaðið, eins og Ásmundur segir, með
því einu að hafa á boðstólum betri
vöra eða þjónustu. Menn hrifsa ekk-
ert til sín í frjálsum viðskiptum: þeir
láta ótilneyddir af hendi vöra eða
þjónustu og fá fyrir umsamið endur-
gjald frá öðrum. Sú tekjuskipting,
sem hiýst af fijálsum viðskiptum, er
því tekjuskipting samkvæmt sam-
komulagi, ef svo má að orði komast.
Það blasir við, hvílíkur reginmunur
er á fijálsum viðskiptum annars veg-
ar og frumstæðri valdbeitingu hins
vegar.
Lögmál frumskógarins gilda
í vinnudeilum
Enginn frýr Ásmundi vits eða hag-
fræðilegrar þekkingar. En hvað
Eymd félagshyggjunnar
Kjallarinn
Dr. Hannes
Hólmsteinn
Gissurarson
lektor
um ofbeldismönnum, hafa þeir
gjaman betur. Frá sjónarmiði hag-
fræðinnar séð era verkalýðsfélög
auðvitað ekkert annað en einokun-
arsamtök, en sá er munurinn á þeim
og venjulegum einokunarfyrirtækj-
um, að þeim hefur gjaman liðist að
beita ofbeldi.
Þróunaraðstoð og innflutn-
ingshömlur
Þetta er raunar ekki í fyrsta skipti
sem Ásmundur Stefánsson skrifar
blaðagrein um samúð sína með lítil-
magnanum. Honum hefur áður orðið
tíðrætt um fatækt fólk. Hann minnt-
ist til dæmis á það í ávarpi í blöðun-
um hinn 1. maí á síðasta ári, að
hann vildi stórauka aðstoð við þró-
unarlöndin. Ég leiddi þá rök að því
í nokkrum greinum, að svonefhd
þróunaraðstoð gerði gjaman illt
verra, þar sem hún efldi völd þeirra
stjómarherra í þriðja heiminum, sem
„Frá sjónarmiði hagfræðinnar séð eru
verkalýðsfélög auðvitað ekkert annað en
einokunarsamtök...“
veldur því þá, að hann lætur svo
innihaldslaus vígorð út úr sér? Ég
leyfi mér að varpa fram sálfræðilegri
skýringu. „Margur ætlar mig sig.“
Ásmundur kann stöðu sinnar vegna
að þjást af samviskubiti með þeim
afleiðingum, að hann sakar aðra um
það, sem hann veit verst um sig og
samheija sína. í fijálsum viðskiptum
treður hinn sterkari ekki á hinum
veilcari, því að hann hefúr ekki vald
til þess. Hann getur ekki neytt neinn
til þess að hafa við sig viðskipti. En
kalt og grimmt lögmál fi*umskógar-
ins gildir hins vegar í verkalýðsmál-
um, einkum í vinnudeilum. Þar
ræður hnefarétturinn næstum því
einn og óskoraður úrslitum.
Forkólfar verkalýðshreyfingar-
innar beita hiklaust valdi, ef menn
vilja ekki hafa við þá viðskipti. Allir
vita til dæmis, hvað gerist, ef fyrir-
tæki neitar að semja við tiltekið
verkalýðsfélag og ræður ófélags-
bundna menn í vinnu. Hópar manna,
sem kalla sig verkfallsverði, reyna
þá með ofbeldi að stöðva framleiðslu
fyrirtækisins, og þar sem lögreglan
neitar yfrrleitt að verja eignar- og
samningsrétt fyrirtækisins fyrir slík-
héldu fólki föstu í greipum fátæktar.
Hún væri aðstoð án þróunar, en
það, sem fátækt fólk í þessum lönd-
um þyrfti, væri þróun án aðstoðar.
Ásmundur svaraði þessum rökum
aldrei.
Eftir að Landssamband iðnverka-
fólks varaði þá um vorið við inn-
flutningi ódýrs vamings frá
þróunarlöndunum, skoraði ég síðan
á Ásmund að gera grein fyrir skoðun
sinni á því máli. Það er augljóst, að
takmarkanir á innflutningi slíks
vamings myndu bitna á verkafólki
í Þriðja heiminum, þar sem það hef-
ur miklu lægri tekjur en verkafólk
á íslandi. Enn þagði Ásmundur.
Nær samúð hans með lítilmagnan-
um ef til vill aðeins til þeirra manna,
sem era hugsanlegir kjósendur hans
sjálfs? Og er hann með tali sínu um
frumskógalögmál markaðarins að
reyna að dylja það, að verkalýðs-
hreyfingin sækir umboð sitt ekki í
fijálsa samninga, heldur ofbeldi eða
hótanir um ofbeldi? Ég veit það ekki,
en hitt var deginum ljósara, að Þjóð-
viljagrein hans á dögunum var grein
rökþrota manns.
Hannes H. Gissurarson