Dagblaðið Vísir - DV - 19.03.1987, Page 14

14
FIMMTUDAGUR 19. MARS 1987.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórí: JÚNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11. SiMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 500 kr.
Verð í lausasölu virka daga 50 kr. - Helgarblað 60 kr.
Örir á annarra fé
Nýjustu verðbólgutölur benda til, að rætast muni spá
Þráins Eggertssonar prófessors um 40% verðbólgu í lok
þessa árs. Hún var komin niður í 12% undir lok síðasta
árs, en er nú komin á skrið á nýjan leik og mældist 23%
1. marz á mælikvarða vísitölu framfærslukostnaðar.
Veigamesta skýringin á þessari skyndilegu öfugþróun
er, að ríkisstjórnin hefur misst tök á fjármálum ríkis-
ins. Þorvaldur Gylfason prófessor hefur bent á, að
þensluhalli ríkisfjárlaga þessa árs sé röskir fimm millj-
arðar eða næstum 4% af landsframleiðslunni.
Seðlabankastjórar vöruðu líka við þessu í lok síðasta
árs. Þeir sögðu: „Halli ríkissjóðs í ár og á hinu næsta
á sér stað þrátt fyrir mikið góðæri og hlýtur því að telj-
ast til marks um grundvallarveilu í ríkisfjármálum.“
Þjóðhagsstofnun, sem jafnan þykir höll undir ríkis-
stjórnir, hefur einnig þorað að æmta. „Betra jafnvægi
í opinberum fjármálum og peningamálum er forsenda
...“ þess, að hægt sé að nota hin hagstæðu ytri skilyrði
þjóðarbúsins til að varðveita árangurinn.
Góðærið hefur fært okkur verðhrun á innfluttri olíu,
góðan afla og verðhækkanir á útfluttum sjávarafurðum.
Til skamms tíma færði það okkur einnig sæmilegt sam-
komulag á vinnumarkaði um skiptingu gróðans á þann
hátt, að lífskjör almennings bötnuðu verulega.
Þótt góðæri sé gott, getur það haft óþægileg og jafn-
vel hættuleg hliðaráhrif, ef ríkisstjórnin gætir sín ekki.
Góðæri veldur nefnilega þenslu í þjóðfélaginu, sem veld-
ur skorti á vinnuafli, er síðan veldur launaskriði og
loks auknum innflutningi á vöru og þjónustu.
Ríkisstjórnin má alls ekki magna þessa þenslu með
fimm milljarða þensluhalla á fjárlögum. Ríkið verður
að fresta framkvæmdum, þótt þær séu taldar mikilvæg-
ar og jafnvel nauðsynlegar. Það verður að neita sér um
að fjármagna ýmis gæluverkefni og niðursetninga.
Ríkisstjórnin getur neitað sér um að leggja fé til að
halda steinullarverksmiðju á floti eitt ár í viðbót. Hún
getur frestað að bora göt í fjöll til að leggja þar vegi.
Hún getur unnið skipulega að afnámi fjárhagslegra af-
skipta hins opinbera af landbúnaði. Þetta eru örfá dæmi.
Á núverandi ríkisstjórn sést eins og öðrum slíkum,
að jafnan er torvelt að fara sparlega með annarra fé, í
þessu tilviki skattgreiðenda. Sérstaklega vill það reyn-
ast erfitt á kosningaárum, þegar freistingar sækja að
veiklunduðum og skelkuðum stjórnmálamönnum.
Ofan á venjulegar freistingar kosningabaráttunnar
leggst að þessu sinni órói á vinnumarkaði opinberra
starfsmanna. Hætt er við, að ríkisstjórnin sem vinnu-
veitandi leiðist til meiri eftirgjafa en ella til að kaupa
sér frið og vinsældir hjá starfsfólki, í stað óvinsælda.
Ríkisstjórnin hefur lyft verðbólgunni úr 12% í 23%
með því að efna til fimm milljarða þensluhalla á fjárlög-
um ríkisins á þessu kosningaári. Ef ekki er að gert í
tíma, fer sveiflan í 40% verðbólgu í árslok. Frekari at-
kvæðakaup munu enn magna skrið verðbólgunnar.
Sorglegt er, að ríkisstjórn, sem fór vel af stað og
náði verðbólgunni niður í nágrenni við þær tölur, er
tíðkast í nágrannalöndunum, skuli missa stjórnina úr
höndum sér á síðustu mánuðum fyrir kosningar, af því
að hún hefur ekki kjark til að segja fólki sannleikann.
Flest bendir til, að ríkisstjórnin muni ekki bera gæfu
til að fá um sig betri eftirmæli en þau, að fjármála-
óstjórn hennar sjálfrar hafi komið í veg fyrir, að
þjóðinni tækist að hagnýta sér góðærið sem skyldi.
Jónas Kristjánsson
„Vextir og afborganir af erlendu lánunum eru ekkert annaö en tollur á lifskjör unga fólksins sem þarf að skapa
verðmætin í framtíðinni og greiða niður lánin.“
Rétt skráð gengi -
engin skuldasöfnun
Byggðastefna unga fólksins
Markmið byggðastefnu unga
fólksins er að ungt fólk eigi raun-
hæfan kost á því að setjast að á
landsbyggðinni. Frumskilyrðið fyrir
því að slík tækifæri geti verið fyrir
hendi er að hin almenna efhahags-
stefna mismuni ekki atvinnulífinu á
landsbyggðinni. Hér skiptir mestu
máh að skrá gengi krónunnar rétt
og safiia ekki erlendum skuldum.
Útflutningurinn á landsbyggð-
inni
Byggðastofnun gaf nýlega út rit,
Byggð og atvinnulíf 1985. Þar kemur
fram að af mannaflanum í þjónustu-
og verslunargreinum er 30%-35% á
landsbyggðinni en um 65% af mann-
afla útflutningsgreinanna. Skiptir
Kjallaiiim
Vilhjálmur Egilsson
formaður SUS
innanlands við gjaldeyrisöflunina.
Rangt skráð gengi rýrir afkomu út-
flutningsgreinanna og þær geta ekki
staðið undir samkeppnisfærum lífs-
kjörum á landsbyggðinni meðan
innflutningsgreinamar hagnast
tímabundið i skjóli óeðlilega lágs
verðs á gjaldeyri. Rangt skráð gengi
leiðir því til meiri innflutnings,
minni útflutrdngs, viðskiptahalla og
skuldasöfiiunar erlendis.
Við getum líka snúið dæminu við.
Ef við söfhum erlendum skuldum þá
streymir erlent lánsfé inn í landið
og skapar eyðslugetu án samsvar-
andi verðmætasköpun. Það leiðir til
uppgangs í ýmsum greinum verslun-
ar, þjónustu og framkvæmda sem
helst kemur fram á höfuðborgar-
svæðinu. Þar með sogast vinnuaflið
og fjármagnið frá landsbyggðinni.
Kostnaði útflutningsgreinanna er
hleypt upp vegna aukinnar sam-
keppni um vinnuafl, fjármagn og
þjónustu og þessir atvinnuvegir
lenda í klemmu og samdrætti. Á
meðan eykst innflutningurinn vegna
falskrar eyðslugetu og með skulda-
rangri gengisskráningu og skulda-
söfnun erlendis. Þetta er frumþáttur
í byggðastefnu unga fólksins.
Skuldirnar tollur á lífskjör
unga fólksins
Erlend skuldasöfnun skiptir líka
máli af öðrum ástæðum. Erlendu
skuldimar námu um síðustu áramót
upphæð sem svarar um 1300 þúsund-
um á hverja fjögurra manna fjöl-
skyldu og vaxtagreiðslur til útlanda
eru í heild um sex milljarðar eða
svipuð upphæð og allur álagður
tekjuskattur áður en bamabætur
em dregnar frá.
Vextir og afborganir af erlendu
lánunum em ekkert annað en tollur
á lífekjör unga fólksins sem þarf að
skapa verðmætin í framtíðinni og
greiða niður lánin. Ýmsir segja að
margt hafi verið gert fyrir lánin og
þess vegna hafi verið rétt að taka
þau. Við stæðum þó mun betur ef
allar fjárfestingar okkar hefðu verið
fjármagnaðar með innlendum spam-
aði í stað þess að brenna sparifé
landsmanna upp á báli verðbólgunn-
ar.
„Afkoma útflutningsgreinanna, allt frá
sjávarútvegi til ferðaþjónustu, ræður úr-
slitum um það hvort atvinnulífið á lands-
byggðinni er samkeppnisfært um unga
fólkið.“
ekki máli í þessu sambandi hvort átt
er við þjónustu á vegum einkaaðila
eða opinberra aðila. Reykjavík og
höfuðborgarsvæðið er þjónustu- og
verslunarmiðstöð landsins.
Þessi staðreynd þýðir líka að upp-
gangur í útflutningsgreinum kemur
fyrst og fremst fram á landsbyggð-
inni og erfiðleikar í þeim greinum
koma að sama skapi niður þar. Auk-
in umsvif í verslunar- og þjónustu-
greinum koma svo höfuðborgar-
svæðinu fremur til góða. Það er t.d.
athyglisvert að á ámnum 1981-1985
fjölgaði um 3702 störf í opinberri
þjónustu og stjómsýslu. Af þessum
nýju störfum hins opinbera fóm 2259
eða 61% á höfuðborgarsvæðið en
1443 eða 39% á landsbyggðina.
Tvær hliðar á sama peningn-
um
Afkoma útflutningsgreinanna fer
eftir því m.a. hvemig gengi krón-
unnar er skráð í ljósi kostnaðarins
söfhun erlendis kemur því viðskipta-
halli eins og dagur fylgir nótt.
Röng gengisskráning og skulda-
söfnun erlendis em því tvær hliðar
á sama peningnum.
Höldum áfram á réttri leið
í fyrra tókst í fyrsta sinn síðan
1978 að ná hallalausum utanríkis-
viðskiptum og skrá gengi krónunnar
rétt. Umskiptin fyrir útflutningsat-
vinnuvegina vom algjör og sjávar-
útvegsfyrirtæki gátu nú í fyrsta sinn
byrjað að greiða niður lánin. Mikil-
vægt er að halda áfram á sömu braut
á þessu ári. Gengi krónunnar er rétt
skráð og því má ekkert gefa eftir
með skuldasöfhunina.
Afkoma útflutningsgreinanna, allt
frá sjávarútvegi til ferðaþjónustu,
ræður úrslitum um það hvort at-
vinnulífið á landsbyggðinni er
samkeppnisfært um unga fólkið.
Þess vegna má ekki mismuna at-
vinnulífinu á landsbyggðinni með
Sjálfstæði í stað styrkja
Raunhæfir möguleikar verða að
vera til staðar fyrir unga fólkið á
landsbyggðinni ef snúa á við þróun
undanfarinna ára. Með réttri geng-
isskráningu og stöðvun skuldasöfn-
unar er ekki verið að færa
atvinnulífinu á landsbyggðinni
neina styrki heldur verið að gefa
fyrirtækjunum kost á því að standa
á eigin fótum og keppa á jafnréttis-
grundvelli um unga fólkið.
Byggðastefiia unga fólksins er
ekki ölmusupólitík. Unga fólkið eltir
ekki styrkina heldur leitar að traust-
ari framtíð þegar það stofnar heimili.
Þess vegna er það helsta verkefni
stjómvalda í byggðastefnu unga
fólksins að reka almenna efhahags-
stefiiu sem gefur atvinnulífinu á
landsbyggðinni sama tækifæri og
fyrirtækjunum á höfuðborgarsvæð-
inu til þess að hagnast og bjóða
unga fólkinu upp á aðlaðandi störf.
Vilhjálmur Egflsson.