Dagblaðið Vísir - DV - 01.10.1987, Qupperneq 14

14
FIMMTUDAGUR 1. OKTÓBER 1987.
-----------------------------1
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SÍMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 600 kr.
Verð í lausasölu virka daga 60 kr. - Helgarblað 75 kr.
A fturhaldið í SÍS
Afturhaldið í Sambandinu sýnir enn innræti sitt. Nú
hyggst það stöðva frjálst fiskverð. Á fundi verðlagsráðs
sjávarútvegsins í gær var að vísu ákveðið, að fiskverð
skyldi vera frjálst áfram til fimmtánda nóvember. En
tímann á að nota til að finna leikreglur, væntanlega til
þess, að verðið verði ekki lengur frjálst heldur í höndum
verðlagsráðs. Ákvörðunin í gær var tekin vegna kröfu
fulltrúa Sambandsins. Eðlilega tala menn um kúgun og
nauðungarsamninga þess vegna.
Til þess að fiskverð sé frjálst þurfa allir fulltrúar í
verðlagsráði að samþykkja það. Fiskverð hefur verið
fijálst síðan fimmtánda júní í sumar. Fyrir hggur, að
fulltrúi Sambandsins hindraði nú, að það yrði gefið
frjálst til áramóta. Aðrir voru samþykkir frjálsu fisk-
verði. Með frelsinu fæst, þegar til lengdar lætur,
raunhæfara markaðsverð en ella. Fráleitt er, að odda-
maður frá ríkinu sé í raun látinn ákveða verðið í
verðlagsráði með sambræðslu við ýmist kaupendur eða
seljendur. Með ófrjálsu verði hefur ríkið áður fyrr jafn-
an tekið á sig ábyrgð á verðinu, oft þar með ábyrgð á
gengisfellingu og aukinni verðbólgu. Þann kaleik á að
taka frá ríkinu.
Risið hfa fiskmarkaðir og verða fleiri. Þeir eru þegar
orðnir nógu margir til þess að geta markað raunhæft
verð. Vissulega er rétt, að vandamál koma upp. Stór
hluti fiskiskipaflotans er jafnframt í eigu fiskvinnslunn-
ar. En komast má fram hjá þeim hindrunum, sem þetta
veldur. Ekki á að þurfa að koma til deilna, til dæmis
vegna þess að fiskvinnslan kaupi fisk frá eigin skipum
langt undir markaðsverði. Rétt er að miða við það mark-
aðsverð, sem fæst á fiskmörkuðunum, meðalverð, og
láta það gilda hverju sinni, þegar fiskvinnslan á skipin.
Þá verða slíkir sjómenn ekki settir hjá.
Andstæðingar frjáls fiskverðs notfæra. sér nú þær
deilur, sem upp hafa komið, vinnudeilur og skammar-
lega lágt verð til sjómanna í sumum tilvikum. Frjálst
fiskverð hefur sína ágalla, en það er miklu betra en
það, sem við tæki, kæmi gamla kerfið aftur, eins og allt
bendir nú til. Það er einnig fráleitt, að afturhaldssjónar-
mið Sambandsins geti brugðið fæti fyrir hina eðlilegu
þróun. Spor er nú stigið aftur á bak. En fáir munu telja
annað en innan tíðar verði frjálst fiskverð reglan. Við
eigum að geta lært af reynslunni í sumar og bætt um
becur.
Margir selja aflann erlendis í gámum. Þeim mun
Qölga, verði frelsið um fiskverð afnumið hér heima. Þá
gætu orðið til tvær þjóðir sjómanna, annars vegar þeir,
sem selja í gámum, fyrir hátt verð og hafa miklar tekj-
ur, hins vegar hinir tekjulægri, sem bundnir eru af
ákvörðunum verðlagsráðs. Til þessa mátti ekki koma.
Fiskmarkaðirnir hafa gefizt vel. Þeirra er framtíðin,
þeir munu stöðugt eflast.
Því miður er veldi Sambandsins og afturhaldsmann-
anna í Framsókn enn yfirþyrmandi hérlendis. Staða í
verðlagsráði hefur þó sýnt, að augu manna eru að opn-
ast. En hinir íhaldssömustu framsóknarmenn standa
enn fyrir óeðlilegum og óhagstæðum hömlum um gerv-
allt þjóðlífið.
Afnám fijáls fiskverðs mun valda miklum vanda, sem
hér hefur verið getið. Frjáls markaður á að vera stefn-
an, hvarvetna þar sem samkeppni er nóg. Það veitir
bezt lífskjör.
Haukur Helgason
„Spor Alþýðu-
flokksins' ‘
í Morgunblaöinu í dag (fóstudag-
inn 25. september) er forystugrein,
sem nefnd er Spor Alþýðuflokksins.
í greininni veitist leiöarahöfundur
að Alþýðuflokknum fyrir aðgerðir
ráðherra flokksins til þess að
stemma stígu við taumlausu lán-
tökuæði í erlendum gjaldmiðlum tíl
þess m.a. að flármagna dulbúnar
einkaþarfir íslenska forstjóragengis-
ins og fyrir þá ófrávíkjanlegu kröfu
fjármálaráðherra Aiþýðuflokksins
að jafnvægi verði komið á í ríkis-
rekstrinum. Jafnframt atyrðir
Morgunblaðið ráðherra Sjálfstaeðis-
flokksins fyrir að stöðva ekki
framgang þessara aðgerða með hót-
unum. Með sama hættí og blaðið
virðist líta á það sem sitt megin-
hiutverk að knýja ráðherra Sjálf-
stæðisflokksins tíl eins og annars
með hótunum virðist blaðið ganga
út frá því sem gefnu að þessir sömu
ráðherrar eigi að tileinka sér sömu
samskiptahætti - hótanastríðið -
gagnvart samstarfsaðilum sínum í
ríkisstjóminni. Blaðið virðist hafa
gleymt því - hefur e.t.v. aldrei vitað
það - að aðalhlutverk sérhvers for-
sætisráðherra í samsteypustjóm er
að halda rikisstjóminni saman og
við efnið eins og efnið er skilgreint
í samstarfssamningi flokkanna.
Engir ráðherrar, og þá aiira síst for-
sætisráðherra, eiga að haga sér eins
og skæruliðaforingjar eða sikil-
eyskir mannræningjar.
Krafa um breytingu
Auðvitað munu Alþýðuflokkurinn
og ráðherrar hans marka sín spor
og ráða ekkert síður en hinir stjóm-
arflokkamir og þeirra ráöherrar
hvaða stefnu ríkisstjómin mun taka.
Aðild Alþýðuflokksins að núverandi
ríkisstjóm var aldrei og verður aidr-
ei til þess að tryggja framhald á
stjómarstefnu þeirrar ríkisstjómar
sem þjóðin hafnaði í síðustu kosn-
ingum. Þvert á móti er aðild Al-
þýðuflokksins að núverandi ríkis-
stjóm krafa um breytingar.
Morgunblaðið og aðrir þiufa því
ekki að láta sér koma neitt á óvart
þótt Alþýðuflokkurinn sé tekinn til
við að marka sín spor í Stjómarráð-
inu og að þau spor séu stigin öðmvísi
en gert var á tímabili ríkisstjómar
þeirrar sem missti þingmeirihluta
sinn á sl. vori.
Að stjórna eða ekki stjórna
Allir - ekki síður Morgunblaðið en
aðrir - vita og viðurkenna að alvar-
legustu hættumerki í efnahags- og
afkomumálum þjóðarbúsins hafa
verið og em annars vegar stjómlaus
hallarekstur á ríkissjóði og hins veg-
ar óhófleg þensla í tiltekinni starf-
semi, einkum í verslun og viðskipt-
Kjallarinn
Sighvatur
Björgvinsson
alþingismaður fyrir
Alþýðuflokkinn
um, sem að verulegu leytí er
fjármögnuö með erlendum lánum.
Menn misstu einfaldlega alla stjóm
á báðum þessum mikilvægu þáttum
í efnahagslífinu - á ríkisrekstrinum
og á erlendu lántökunum. Einmitt
þess vegna er verðbólga nú á hraðri
uppleið og fastgengisstefna ríkis-
stjómarinnar í mikilli hættu og þar
með ógnað öllum stöðugleika í at-
vinnu- og efnahagsmálum. Nái
menn ekki betri stjóm á rtkisfjár-
málunum og innstreymi erlends
lánsfjár á næsta ári en menn hafa
haft þá mun verðbólgan æða áfram
upp og efnahagsstefna ríkisstjómar-
innar hryi\ja eins og spilaborg. Spor
þau, sem ráðherrar Alþýðuflokksins
em nú að marka í skriðuna, em við-
spyman - ákveðin og afdráttarlaus
tihaun til þess að menn nái aö stöðva
sig í hrapinu. Þeir sem ætla að
stjóma verða að geta spymt við fót-
um.
Stigið á hemlana
Fjármálaráðherra Alþýðuflokks-
ins tekur við ríkissjóði í bullandi
hallarekstri. í rekstri ríkissjóðs var
eytt langt umfram það sem aflaðist.
Svokallar niðurskurðar- og spam-
aðaraðgerðir skfluðu ekki einu sinni
árangri er nægði til þess að halda í
við útgjaldaþensluna. Þó menn
næðu mixrna en engum árangri í
lækkun útgjalda brast vilja, kjark
eða samstöðu til þess að mæta halia-
rekstri ríkissjóðs með nýrri tekjuöfl-
un. Ríkissjóður var því rekinn á
hvolfi og var hallarekstur ríkissjóðs
önnur alvarlegasta ógnunin við jafn-
vægisástand í þjóðarbúskapnum við
hhðina á gegndarlausu innstreymi
erlends lánsflár þar sem stjómleysið
óð líka uppi.
Markmiö Alþýðuflokksins hefur
aldrei verið að halda áfram þessum
hrunadansi heldur þvert á móti. Það
er tilgangsMtiö fyrir ráðamenn þjóð-
arinnar að predika aðhald og gætni
fyrir launafólkinu ef aUt er í óráðsíu
hjá þeim sjáUum. Fyrsta boðorð
nýrrar efhahagsstjómunar er að
taka fóstum tökum rekstur ríkisins
og stofnana þess og stöðva óheft inn-
streymi erlends lánsfjár þegar
þannig er farið með aukið lántöku-
frelsi atvinnufyrirtækjanna að
stjómendur þeirra virðast jafnvel
fremur hugsa um lúxusbflaþarfir
sjálfra sín en uppbyggingu og eflingu
fyrirtækja sinna.
Ný stefna mörkuð
I fjármálaráðuneytinu og við-
skiptaráðuneytinu er því verið aö
marka nýja stefnu í efnahags- og
peningamálum. Tfllögur hafa verið
gerðar um mjög verulegan niður-
skurð í rekstrarútgjöldum ríkisins
og stofnana þess. TUlögur hafa einn-
ig verið gerðar um flutning viöfangs-
efna frá ríkinu tfl sveitarfélaga,
félagasamtaka og fyrirtækja svo og
tiUögur um að ríkið hætti aö niður-
greiöa þjónustu við atvinnuvegina.
Hefðu aUar þessar tfllögur náð fram
að ganga hefði rekstur ríkissjóðs á
næsta ári verið án haUa. Að svo
miklu leyti sem ekki tókst samstaða
í ríkisstjóm um lækkun útgjalda
urðu auðvitað að koma samþykktir
,um aukna tekjuöflun því þaö er ekki
í samræmi við ábyrga fjármálastjóm
að reka ríkisSjóð með bullandi halla
á tímum þegar Mfsnauðsynlegt er að
vinna gegn þenslu í þjóðfélaginu.
Með sama hættí er nú í viðskipta-
ráðuneytinu unnið að því að gera
atvinnulífið ábyrgara í sinni lán-
tökupóMtík þannig að atvinnufyrir-
tækin sjálf, en ekki hið opnbera,
beri lokaábyrgðina á þeim erlendu
lánum, sem atvinnufyrirtækin taka.
Um leið verður að sjálfsögðu komiö
í veg fyrir það athæfi að forstjóra-
gengið í landinu geti keypt undir sig
lúxusbfla í nafhi fyrirtækja sinna,
fært öU útgjöld vegna bifreiöakaup-
anna sem kostnaöarUð á rekstrar-
reikningi og fengið hann frádregjnn
frá skatti og standi svo uppi eftír 3-4
ár sem stoltir eigendur Mercedez-
Benza eða amerískra jeppabifreiða
sem ríkið hefur gefið þeim að hálfu
í formi skattaafsláttar. Það getur vel
verið að íslenska forstjóragengið og
Morgunblaöið hafi geð í sér til þess
að beijast opinberlega fyrir viðhaldi
og varðveislu þessa forréttindakerfis
forstjóranna. Alþýðuflokkurinn hef-
ur það ekki.
Sighvatur Björgvinsson.
„Engir ráðherrar, og þá allra síst forsætisráðherra, eiga að haga sér
eins og skæruliðaforingjar eða sikileyskir mannræningjar."
„Morgunblaðið og aðrir þurfa því ekki
að láta sér koma neitt á óvart þótt Al-
þýðuflokkurinn sé tekinn til við að
marka sín spor í Stjórnarráðinu og að
þau spor séu stigin öðruvísi en gert var
á tímabili ríkisstjórnar þeirrar sem
missti þingmeirihluta sinn á sl. vori.‘