Dagblaðið Vísir - DV - 17.10.1987, Blaðsíða 31

LAUGARDAGUR 17. OKTÓBER 1987.
43
I>V
Tk V ýlega lést hinn virti leik-
1% stjóri og dansahöfundur
Bob Fosse, sextugur aö
% aldri. Hann er kannski
% sá leikstjóri sem hefur
1 \ tekist hvað best að nýta
A 1 hæfileika sína jöfnum
höndum á Broadway og í kvik-
myndum.
Og víst er að það verður seint
leikið eftir honum að fá sama árið
óskarsverðlaun sem besti kvik-
myndaleikstjórinn, Tony-verð-
launin sem besti leikstjóri á
Broadway og Emmy-verðlaunin
sem besti sjónvarpsleikstjórinn.
Heiður þessi féll Bob Fosse í skaut
1973 og verkin eru kvikmyndin
Cabaret, Leikverkið Pippin og
sjónvarpsþátturinn Liza With A
„Z“.
Bob Fosse fæddist 23. júní 1927 í
Chicago. Hann var snemma hvatt-
ur af foreldrum sínum, sem voru
áhugaskemmtikraftar, til að ger-
ast skemmtikraftur. Hann var því
aðeins fimmtán ára þegar hann fór
fyrst að koma fram einn á sviði.
Hann vakti fljótlega athygli fyrir
skemmtilega sviðsframkomu en
það var dansinn sem átt hug hans
allan á þessum árum og táningur
að aldri leggur hann leið sína til
Hollywood og fær nokkur minni-
háttar hlutverk í kvikmyndum,
sem nær allar voru dans- og
söngvamyndir.
Ekki var Fosse hrifmn af þessu
tímabili í lífi sínu þótt sumum hafi
þótt ástæða til að telja hann arf-
taka Fred Astaire. Það varð nú
aldrei enda þeir Fred Astaire og
Bob Fosse mjög ólíkir. 1954 hættir
hann kvikmyndaleik, heldur til
Broadway og fær það verkefni að
semja dansa fyrir nýjan söngleik
Pajama Game. Söngleikur þessi
varð feikivinsæll, sýndur 1063
sinnum og atvinnutilboðum Bob
Fosse fjölgaði til muna.
Hófst nú tímabil þar sem hann
samdi nær eingöngu dans fyrir
kvikmyndir og leikrit. Það er svo
1959 að hann leikstýrir sínu fyrsta
sviðsverki, Redhead. í aðalhlut-
verkinu var þáverandi eiginkona
hans, dansarinn og leikkonan
Gwen Verdon. Fleiri leikrit fylgdu
á eftir og eru nokkur verka hans
talin meðal klassískra uppsetn-
inga á Broadway, má nefna How
To Success In Buisness Without
Realy Trying, Sweet Charity, Pipp-
in og Chicago.
Hans fyrsta kvikmyndaverk er
Sweet Charity sem hann leikstýrði
1969 með Shirley MacLaine í aðal-
hlutverki. Sweet Charity hefur
með árunum öðlast þá viðurkenn-
ingu sem hún á skilið, en þegar
Kvikmyndir
Hilmar Karlsson
hún kom á markaöinn var hún
rökkuö niður af gagnrýnendum og
aðsókn var nánast engin. Ótrúlegt
en satt og sjálfsagt er eina skýring-
in að áhorfendur voru ekki búnir
undir þá framúrstefnu í söng- og
dansmyndagerð sem Bob Fosse
kynnti.
Það er svo með Cabarett sem Bob
Fosse öðlast heimsfrægð. Það má
með sanni segja að Cabaret hafi
valdið byltingu í kvikmyndagerð.
Aldrei áður hafði komið söngva-
mynd á markaðinn sem ýtti jafn-
rækilega við áhorfendum. Hér
voru engin sykursæt andlit fyrri
söngvamynda heldur úrhrak Ber-
línar á fjórða áratugnum. Það var
ekki'eingöngu Bob Fosse er hlaut
heimsfrægð fyrir Cabaret. Myndin
gerði Lizu Minnelli að stórstjörnu
og fengu þau bæði óskarsverðlaun
fyrir.
Næsta mynd Fosse, Lenny, var
ólík hans fyrri myndum. Lenny er
dramatísk mynd sem byggir á ævi
gamanleikarans Lenny Bruce er
varð eiturlyfjum að bráð. Lenny
er áhrifamikil kvikmynd og á ekki
sístan þátt snilldarleg svarthvít
kvikmyndataka Bruce Surtees og
stórleikur Dustin Hoffman í titil-
hlutverkinu.
Bob Fosse leikstýrði á þessum
árum jöfnum höndum kvikmynd-
um sem nýjum stykkjum á
Broadway. Þessi vinnuharka tók
sinn toll því meðan hann var að
klippa Lenny og æfingar á Chicago
stóðu yfir fékk hann alvarlegt
hjartaáfall og var nær dauða en
lífi á tímabili.
Hann náði sér þó á strik og tók
áminningar læknanna um að
hætta pilluáti og drekka minna
alvarlega. En hann gat ekki hætt
að vinna og tekur til við að æfa
Dancing á Broadway og byrjar
undirbúning All That Jazz, mynd
sem hann byggir að nokkru leyti
á ævi sjálfs sín. Fjallar hún um
leikstjóra á Broadway sem fær
hjartaslag og nær sér að hluta en
í stórkostlegu lokaatriöi Bye Bye
Life hverfur hann á braut úr lif-
anda lífi.
Eftir á getur maður ekki varist
þeirri hugsun að Bob Fosse hafi
séð fyrir örlög sín. All That Jazz
er oft á tíðum frábær og gefur svo
sannarleg til kynna hversu mikl-
um hæfileikum Fosse var búinn.
Með All That Jazz og Dancing
lýkur skeiði meistarans Bob Fosse.
Hann á ekki eftir að senda frá sér
verk í líkingu við þessi. Síðustu
kvikmynd sína, Star 80, gerði hann
1983 og var hún byggð á stuttri
ævi Playboykanínu sem var á upp-
leið í Hollywood þegar afbrýði-
samur eiginmaður myrti hana og
framdi síðan sjálfsmorð. Þrátt fyr-
ir að Star 80 hafi fengið ágæta
dóma og væri að mörgu leyti vel
gerð þá missti hún marks og svo
var einnig um síðasta nýja söng-
leikinn er hann setti upp á
Broadway, Big Deal.
Það er mikil eftirsjá í þessum
snillingi sem helgaði leiksviði og
kvikmyndum allt sitt líf. Það liggja
ekki margar kvikmyndir eftir Bob
Fosse en hver einasta þeirra ber
því samt vitni að það var enginn
meöalmaður sem stóð á bak við
kvikmyndavélina.