Dagblaðið Vísir - DV - 19.10.1987, Blaðsíða 18

18
Meiming
MÁNUDAGUR 19. OKTÓBER 1987.
VOPNAFJÖRÐUR
Óskum eftir að ráða umboðsmann á Vopnafirði frá
og með 1. nóvember 1987.
Upplýsingar gefa Þórunn Gunnarsdóttir í síma
97-31258 og afgreiðsla DV í Reykjavík í síma
91-27022.
SMÁSALI ÓSKAST
Erum að leita að aðila til að flytja inn og selja
UNICUE mótorolíu og dísil-
forhitara fyrir sendi- og fólksbifreiðar.
Nánari upp. hjá Cool AB.
P.O. Box 5040
18305 Taeby
Svíþjóð
Sími 087565940
Telex: 102442 FOTIXS
S. Attensjen
Cool AB.
PEYKJÞNÍK"TRBORGI RH
Jlaa&vi Sfödun, MT
Fjölskylduheimili fyrir unglinga.
Laus er staða starfsmanns við fjölskylduheimili fyrir
unglinga. Um er að ræða vaktavinnu kvöld, nætur
og helgar. Æskilegt er að umsækjandi hafi menntun
og/eða reynslu á sviði uppeldismála.
Upplýsingar um starfið eru gefnar í síma 681836
eftir kl. 16.00.
Umsókarfrestur er til 25. október.
Umsóknum ber að skila til Starfsmannahalds Reykja-
víkurborgar, Pósthússtræti 9, 5. hæð, á eyðublöðum
sem þar fást.
FRÁ MENNTAMÁLA-
RÁÐUNEYTINU:
Lausar stöður við framhaldsskóla:
Við Fjölbrautaskólann á Sauðárkróki er laus kennara-
staða í viðskipta- og hagfræðigreinum frá 1. janúar
1988.
Ennfremur er staða stærðfræðikennara laus nú þegar
við sama skóla.
Umsóknir ásamt upplýsingum um menntun og fyrri
störf sendist menntamálaráðuneytinu, Hverfisgötu
6,150 Reykjavík, fyrir 10. nóvember næstkomandi.
Menntamálaráðuneytið
Vorum að taka upp
mikið úrval af
skrautröndum á bíla
Margir litir og
úrval lita.
VERSLIÐ ÞAR SEM ÚRVALIÐ ER.
Bifreiðavericstæói Tangcnhðföa 8-12
'ArnaGíslasonarhf SSS(««M44
HEILCVERSUJN VIDGERDIR BILALEIGA Og (91)685504
A0.
Galdri magn-
aður heimur
lsabel Allende - Hús andanna.
Þýðandi: Thor Vilhjálmsson.
Útgefandi: Mál og menning 1987.
Sagan Hús andanna er löng og
miMl flölskyldusaga þeirra Clöru og
Estebans TVueba í nokkra ættliöi.
Esteban er landeigandi í stíl viö „los
caciques" sem saga Rómönsku Am-
eríku er full af, allt frá því er
Spánveijar tóku land í álfunni og
færöu með sér sitt eigið háttemi og
siði, svo sem þann aö stjóma alger-
lega lífi og limum landseta sinna og
vinnufólks. Esteban fylgir sömu
venju, en er aö auki skapofsamaður
í meira lagi, hann kúgar allt sitt fólk
og um hríð fer hann um sveitina
,jarðverpandi“ hverri stúlku sem
fyrir verður og skilur efiir sig slóð-
ina af bömum sem hann vill svo
ekkert kannast við eða skipta sér af.
En síðan kvænist hann Clöru, syst-
ur stúlkunnar með hárið græna, er
áður var unnusta hans en hafði ve-
rið byrlað eitur í misgripum fyrir
fóður hennar, upprennandi stjóm-
málamann. Þar með hefst saga
þeirra Clöra og Estebans, bama
þeirra og bamabams. Margir aðrir
koma við sögu á landsetrinu og í
húsinu stóra í borgiimi, þar sem hin
skyggna Clara stjómar miöilsfund-
um með alls kyns sérkennilegu
samsafni af áhugafólki um spírit-
isma og geimverur.
Hafsjór viðburða
Þetta er sannarlega ekkert ofur-
venjulegt lið sem stekkur fram á
síðum bókarinnar, það er sambland
af furðufuglum og fólki með sínar
einkaáráttur, þótt fyrir komi að
greina megi jarðbundnari persónu-
leika. Sem sagt fólk með karakter,
og því varla von að friðvænlegt sé
eða fyllsta eindrægni ríki á heimiii
þeirra hjóna.
Sagan er bráðskemmtileg aflestr-
ar, ævintýri líkust, frásögnin er hröð
og hver viðburðurinn rekur annan.
Það hendir þó stundum aö frásagn-
argleðin og gáskinn verði svo
hömlulaus að hugsunin týnist sem
undir býr. Og merkustu atburðum
hættir til að farast í hafsjó þeirra
viöburða sem upp skjóta koliinum í
fjölskyldusögunni. Líkt og ótal loft-
bólur í velvirkum hver sem springa
síðan án þess að skilja eftir önnur
ummerki.
Sagt er frá atburðum og persónum
á listilegan hátt og víða kjammiklar
lýsingar á því sem fyrir ber, svo sem
ástarfundum unglinganna Blöncu
og Pedros þriðja Garcia, syni bú-
stjórans á landsetrinu. Þar hittast
þau niðri við á og fagna frelsinu sem
gefst þeim í kyrrlátum felustöðum
náttúrunnar og óhefluöum lífsvenj-
um sveitarinnar. Slíkt fijálsræði og
jafhkröftug og takmarkalaus ástartj-
áning og þau njóta hefði veriö
óhugsandi í borginni þar sem ungl-
ingamir pukrast með kyniífið og
höfuð þeirra em full af órum.
Spenna á heimilin'j
Skopskyn og hlýja höfundar í garð
viðfangsefnis síns og sögupersóna
breytir jafnvel örgustu föntum á
borð við Esteban Traeba í spaugileg-
an, jafnvel dáfyndinn en skapstirðan
sérvitring, sem brýtur með staf sín-
um borðbúnaðinn og öskrar verstu
formælingar. Því á vettvangi heimil-
isins, þar sem hin andlega sfyrkta
Clara ræður ríkjum og lætur eins
og ekkert sé, verður minna úr
óhugnanlegum ofstopa hans en ella.
Þó fær lesandi að finna fyrir spenn-
unni sem ríkir á heimilinu. Áhrifa-
mikil er t.a.m. frásögnin af því þegar
Férula birtist afturgengin í boröstof-
unni þar sem Esteban Tmeba
mundar hnífinn til að skera steikina,
húsbóndinn á heimiiinu og bróðir
hennar; hann haíði rekið systur sína
í burt sex árum áður vegna þess að
hún lagði ofurást á konu hans. Fér-
ula hefhdi sín þannig á sínum stolta
bróður að hún lifði í örbirgð síðan,
í algjöru hreysi og dó loks í rúmi
sínu, klædd aíkáralegustu flíkum og
minnti á austurlenska drottningu
Bókmenntir
Berglind Gunnarsdóttir
með hjálm á höfði. Hún hafði ekki
notað einn eyri af peningunum sem
hann hafði sent henni mánaðarlega
öll þessi ár til lífsviðurværis.
Ægivald landeigandans
En í öllu stríöi kvennanna við
Esteban Tmeba henda stundum frá-
bærlega kómískar uppákomur og
grátbrosleg atvik þar sem gamh
skaphundurinn trónir í aðalhlut-
verki. Sannarlega era lýsingar á
honum sterkar og hnitmiðaðar án
þess að svipta hann með öllu mann-
legu yfirbragði og reisn, fremur en
aðrar persónur bókarinnar.
Það mætti í þessu sambandi
minnast á aðra þýdda sögu frá Mex-
íkó um Pedro Páramo, magnaða
draugasögu eftir Juan Rulfo sem
ekki hefur fariö hátt um. Þar er kom-
ið inn á svipað efni, það er ægivald
landeigandans, þótt frásagnarmát-
inn sé ailt annar en í bók AJlende.
Þar verður hæfilega illa innrættur
og vonsvikinn landeigandi til að
skapa ómældar hörmungar meðal
landseta sinna, enda enginn megn-
ugur að veita honum heilbrigt
viðnám.
Hús andanna er í fiokki þeirra
skáldsagna sem kenndar hafa verið
við töfraraunsæi, eins og það kallast
á íslensku, fantasíusögur sem standa
þó jarðföstum fótum í veruleika
Rómönsku Ameríku. Hún minnir
enda öðrum þræði á skyldar sögur
eítir Gabriel Garcia Marquez,
Hundrað ára einsemd og Ástina á
timum kólerunnar, en Isabel hefur
þó ljáð henni sinn eigin stílblæ og
þokka í ríkum mæli.
Smækkaður heimur
Sérkenni hennar felst e.t.v. aö
hluta til í því að hér fylgjum við eink-
um eftir kvenlegg ættarinnar og því
sem þær ágætu konur taka sér fyrir
hendur og hendir þær í stormasömu
samlifi með Esteban Tmeba, hvort
sem það er eiginkonan Clara, dóttir-
in Blanca eða dótturdóttirin Alba,
en öll merkja þessi nöfn birtu eða
skírleik. Allt um kring vaka svo
augu sögukonunnar sem segir frá
og túlkar atburðina af eigin skilningi
og næmleik.
í fyrirlestri, sem Isabel Allende
flutti í Norræna húsinu á dögunum,
sagöi hún m.a. að hræðilegir og ólýs-
anlegir hlutir ættu sér staö á hverj-
um degi í Rómönsku Ameríku, og
að þess vegna gætu rithöfundar þar
ekki annað en fundiö sig knúna til
að greina frá því í bókum sínum,
þeir gætu ekki leyft sér að setjast að
í fíiabeinstumi. Og um bók hennar
mætti segja að hún væri nk. smækk-
aður heimur þar sem fyrir koma
ýmis afbrigði af þjóðfélagslegri ólgu
og tiifinningalegri togstreitu sem
springur út í flóði af ofbeldisverkum
í kjölfar valdatöku hersins í Chile
1973 og segir frá í lok bókarinnar.
Á hverfanda hveli
Sagan gerist á mörkum gamals og
nýs tíma, nýtískulegir hættir rekast
á fomar hefðir, úr þeim árekstri
verður til heimur sem hvorki býr í
því gamla né mun lifa áfram í nýjum
tíma. Einmitt þess vegna er hann
heiliandi og sérstakur, furðuheimur
sem síðar meir hverfur, eins og hug-
arheimur-Clöru á æskuskeiöi:
„Æska Clöra leið og hún komst á
legg innan heimiiisveggjanna í heimi
furðusagna og kyrrlátrar þagnar þar
sem tíminn mældist ekki við klukk-
ur né dagatöl og þar liföu hlutimir
sínu eigin lífi, svipir sátu til borðs
og ræddu við mannfólkið, fortíð og
framtíð vom þáttur þess sama og
raunveruleiki nútíðarinnar var
kviksjá ruglaðra spegla þar sem allt
gat gerzt. Það er mér unun að lesa
þessar stílabækur frá þeim tíma þar
sem lýst er galdri mögnuðum heimi
sem liðinn er undir lok. Clara bjó í
veröld sem hún haföi sjálf fundið
upp, og var vemduð fyrir vægðar-
leysi og grimmum veðrum lífsins,
þar vafðist hversdagslegur sannleik-
ur efnislegra hluta saman við
ólgandi sannleika drauma hennar,
en þar gat bmgðizt að lögmál efhis-
heims eða rökvísi væm virk. Clara
lifði þetta skeið á valdi hugarburðar
síns, í fylgd með öndum lofts, vatns
og jarðar, svo sæl að hún sá enga
nauðsyn á því að tala í níu ár... “
Isabel Allende ásamt blaðamanni DV.