Dagblaðið Vísir - DV - 20.10.1987, Qupperneq 32

32
ÞRIÐJUDAGUR 20. OKTÓBER 1987.
Menning
Af nátttröllum
Sýning Margrétar Jónsdóttur í FÍM-galleríinu
Margrét Jónsdóttir var á sínum
tíma ein af stofnendum og drifööðr-
um Gallerís Suðurgötu 7, en hefur
haft hægt um sig sem myndiistar-
maður síðan galleríið lagði upp
laupana árið 1980.
Hún hafði nokkra sérstöðu innan
þess hóps sem stóð að galleríinu, þar
sem hún hafði meiri áhuga á veru-
leika hlutanna, og þá helst á rang-
hverfunni á veruleikanum, heldur
en hugmyndalist, enda hafði hún
stundað nám í jarðbundnum bresk-
um listaskóla, St. Martíns, en ekki í
Hollandi.
Margrét var líka eina konan í hinu
upprunalega Suðurgötugengi, sem
virðist hafa haft einhveija mæðu í
för með sér, að minnsta kostí ganga
ansi mörg myndverk hennar frá
þessum tíma út á þröngsýni, rembu,
já og heimsku karla - ef ég er ekki
að gera listakonunni rangt til með
þessari túlkim.
Sú myndgerð sem hún hefur þróað
hin síðari ár, og birtist svo eftir-
minnilega á sýningu hennar í FÍM
galleríinu um þessar mundir, á ræt-
ur að rekja í aðskiljanlegar áttir.
í skrípamyndastílnum
Hvað sköpulagið varðar, eiga fig-
úrur hennar ýmislegt skylt við
skrípamyndastflinn, sem var í tísku
meðal ungra íslenskra listamanna í
lok áttunda áratugarins en sá stfll
Myndlist
Aðalsteinn Ingólfsson
barst svo aftur hingað með ísiands-
vinum eins og Dieter Roth og Jan
Voss.
Eitthvað af sótsvörtum húmor
þeirra, sérstaklega hvað varðar lík-
amlegar þarfir, hefur sennilega
einnig síast inn í Margréti á ein-
hveiju stigi málsins.
Áhugi Margrétar á sjónbrellum,
eða sjónrænum tvískinnungi,
minnir eilítíð á háþróuð súrrealísk
myndhvörf, ekki síst á þá endur-
skoðun náttúrulögmálanna sem á
sér stað í málverkum René Magritte.
En markviss framsetning listakon-
unnar á sjónrænum hugmyndum
bendir einnig til þess að hún hafi
ekki horft alveg framhjá konsept-
listinni.
Valdið strítt
Aflir þessir þættir ganga síðan í
eina sæng saman á einkasýningu
Margrétar í FÍM-salnum.
Salurinn hentar ekki aflri mynd-
list, en mjög vel fer um verk
Margrétar. Eru þó mörg þeirra í
stærra lagi.
Flest málverka hennar sýna ein-
stakar, steinrunnar figúrur, sem eru
eins og nátttröll sem dagað hafa
upþi.
Ekki nóg með það, heldur er þeim
fyrirmunað að hafa stjóm á líkams-
starfsemi sinni.
Þær pissa eða æla mjög skraut-
Margrét Jónsdóttir ásamt tveimur málverka sinna.
DV-mynd Raggi Vestmann
lega, eða þá að þær fara skyndilega
að fúngera eins og plöntur, bæta við
sig útlimum, verða rótarlegar í fram-
an og þar fram eftír götunum.
Þetta era umfram allt elegant og
tilfyndin málverk, en stutt er samt
í alvöruna í þeim.
Mér segir svo hugur að enn sé tfl-
gangur Margrétar sá að draga burst
úr nefi karlaveldisins, sem þykist
hafa allt á hreinu, en er svo afltaf
með buxurnar á hælunum þegar á
reynir.
Jafnframt verða bergnumdar
karlfígúrur hennar að eins konar
líkingum fyrir valdið sjálft, strítt og
ómennskt, alveg burtséð frá því hver
fer með það.
Þessi nýju málverk Margrétar eru
sérstæð og kærkomin viðbót við is-
lenska myndlistarflóru.
-ai
Ný tónlist fyrir klarínettu
Hljómplata með verkum eftir Pál Pampic-
hler Pálsson, Jón Nordal og Werner
Schulze.
Flytjendur: Slgurður Ingvi Snorrason, Anna
Guðný Guðmundsdóttir, Sinfóníuhljómsveit
íslands.
Eitt sinn áttí að nota upptöku á nýju
íslensku tónverki á plötu. Þegar til
átti að taka fannst hún ekki. Aftur var
- verkið tekið upp. Enn týndist upptaka,
en fannst aftíir og komst að lokum á
plötu. Nú skyldu menn halda að svona
fúrðusögur gerðust aðeins á íslandi.
Ekki aldeilis. Ég heyrði um það leyti
sem hljómplata sú er hér um ræðir
var að koma úr pressunni, samlfljóma
sögu úr músíklandinu Austurríki. -
Nema, bætti sögumaöur við, óforbetr-
anlegur íslandsvinur, „á íslandi gerist
svona nokkuð og hlutimir finnast aft-
ur - hér glatast þeir fyrir fifllt og fast“.
Vilja aðeíns þaö besta
Það er sem sé afls ekkert einsdæmi
og alíslenskt fyrirbæri að einstakling-
ar, listamennimir sjálfir, brjótist í að
gefa nýja tóitiist út á plötum á eigin
spýtur. Meðal þeirra sem til þekkja
erlendis, nýtur íslensk plötuútgáfa,
þ.e.a.s. á klassísku sviði og þá fyrst og
fremst að sjálfsögðu útgáfa á nútíma-
tónlist, mikils álits. „Þeir vflja aðeins
hið besta og láta þar af leiðandi ein-
ungis þá bestu skera og pressa fyrir
sig,“ sagði fagmaöur á því sviði eftir
að hafa heyrt nokkrar af nýjustu út-
gáfiun á íslenskri nútímatónlist.
Þeirra á meðal var umrædd lfljóm-
plata og læt ég það nægja til umsagnar
um tæknflegan frágang hennar. Það
sakar ekki kannski að geta þess líka
að allt það hrós, sem maður hefur út
úr sér látið um tónmeistarann Bjama
Rúnar Bjamason, hefur maður fengið
staðfest á sama vettvangi.
Tónlist
Eyjólfur Melsted
Kynngimagnaöur konsert
En vikjum nú að tóiflistinni á plöt-
unni. Á A hlið er Klarínettukonsert
Páls Pampichlers. Undirritaður sagði
eitthvað á þá leið, þegar hann var
frumfluttur - að hann væri albesta
verk Páls tfl þessa og merkt framlag
til klarínettubókmenntanna. Við þaö
stend ég. Því oftar sem ég hlýði á þenn-
an konsert, þeim mun kynngimagn-
aðri finnst mér hann. Það eykur á
ánægjuna að flutningurinn á plötunni
er góður. Hann er afar lifandi - svo
að maður hyggur í fyrstu að um kon-
sertupptöku sé aö ræða. Kannski
stafar það líka af því að á leiknum er
eflitla agnúa að finna, en svo smáa að
þeir gera leikinn kunnugum eyrum
aðeins meira lifandi. En þar komum
við líka að ásteytingarsteini. Hvers
vegna ekki að ætla meiri tíma til aö
vinna hlutina, svo þeir verði ekki bara
næstum því fullkomnir?
Líktogrúnir
Á B hflö plötunnar em Ristur Jóns
Nordal og Steflaus tilbrigði Wemers
Schulze. Ristur bera nafn með rentu.
Líkt og rúnir era þær einfaldleikinn
uppmálaður í gerð sinni, en innibera
margslungna merkingu. Þær standa
sanflfliða öðrum dúóum, sem Jón
Nordal hefur samið á undanfomum
árum, til að mynda Dúóinu fyrir fiðlu
og sefló. Það segir sína sögu að Ristur
hafa oftlega verið leiknar og þijá klarí-
nettuleikara veit ég að minnsta kosti,
sem við þær hafa glímt. Leikur Sigurð-
ar Ingva og Önnu Guðnýjar á þessari
plötu er frábær. Stundum kann þaö
að verka tvíbent að út komi svo ágæt
ifljóðritun á nýju verki - hún getur
orðið að stöðluðu fordæmi um titikun.
Þessi ifljóðritun ber þá hættu með sér.
Sjaldgæft úrval
Tflbrigði án stefs. Er það ekki bara
einhver samtíningur óunninna stefja
sem annars heföu lent í ruslakörf-
unni? Má vel vera, eða undir það gæti
maður tekið þar til Steflaus tilbrigði
Wemers Schiflze óma af plötunni. Þau
era níu talsins og bera sum hver
skondin nöfn eins og hið fyrsta þeirra
sem nefhist Dans margfætlanna.
Hreint ekki út í bláinn því stundum
hendir það að maður sjái klarínettuna
og henni skyldar ómpípur sem ómandi
orma með ótal anga. Þar bregður líka
fyrir íslenskum hætti í einu tilbrigð-
anna, sem Lfljulag nefhist Aflar væm
þó nafngiftimar harla lítils virði ef
ékki leyndist að baki klár „insturmen-
tal“ hugsun og skýrt stuðlaður skáld-
skapur í tónum. Eiga raunar öll verkin
á plötunni sér það sammerkt. - Á þess-
ari vönduðu plötu er aö finna sjaldgæft
úrval afbragðs nútímaverka fyrir
klarínettu.
-EM
Leirform
Sýnlng Guðnýjar Magnúsdóttur i Galleril
-Hailgerði
Fyrir örfáum árum breytti Guðný
Magnúsdóttir leirlistamaður um
stefhu, lagöi tfl hliðar koppa og kimur
til að gerast frjáls og óháður listamað-
ur í þrívídd og með góðum árangri.
Nú hefur Guðný aftur snúiö sér aö
koppum og kimum ef marka má litla
og netta einkasýningu hennar, Leir-
form, í Galleríi Hallgerði við Bók-
hlöðustíg.
Þó segir mér svo hugur að Guöný
Myndlist
Aðalsteinn Ingólfsson
hafi ekki snúið baki við skúlptúmum
fyrir fifllt og allt, heldur noti hún þá
þekkingu sem hún hefur aflað sér í
fijálsri myndlist til endumýjunar
keramikur sinnar.
En það er kannski einum of mikið
sagt að sýningin í Hallgerði sé undir-
Tveir leirmunir eftir Guðnýju Magnúsdóttur. DV-mynd Brynjar Gauti
lögð af nytjakeramík því þar er einnig
að finna tvær lágmyndir eða leirhengi
í frjálsu formi og óhlutbundnum stfl.
Út af fyrir sig notar Guðný tiltölu-
lega hefðbundna formgerð í flátum
sínum en hnykkir á henni með óvænt-
um tilbrigðum, stölluðum brúnum eða
ydduðum jöðrum og svo auðvitað með
sjálfri skreytingunni.
Skreytingin er raunar eins og sjálf-
stæð viðbót við hvem hlut, þar sem
hún fylgir sjaldnast forminu, heldur
gengur í flestum tflfeflum þvert á það.
Skreytingin er eiginlega aðalmáliö á
þessari sýningu Guðnýjar. Hún getur
verið bæði rúðustrikuð og kvik, yfir-
gripsmikil og einfóld, og það á einum
og sama hlutnum.
Átökin í skreytingunni stuðla að líf-
legu yfirbragði þessarar sýningar en
sjálfum þykir mér hún einnig stuðla
aö óróleika, jafnvel sundurþykkju í
sjálfum hlutunum.
Ég held að afTarasæfla sé að láta
form og skreytingu haldast í hendur
að minnsta kosti þegar um brúkshluti
er að ræða. Annars verður óæskilegur
klofningur mifli útlits og notagildis
hlutarins.
Á sýningu Guðnýjar em 15 hlutir.
Hún verður opin til 25. október.
-ai
Ijóðræn strang-
flatarlist
Ásgeir Lárusson heitfr einn af
huldumönnum íslenskrar myndlist-
ar. í röskan áratug hefur hann öðra
hvora verið aö halda litlar og hóg-
værar einkasýningar í miöbæ
Reykjavíkur, nánar tiltekið á svæði
sem takmarkast annars vegar við
Skólavörðustíg, hins vegar við
Vatnsstíg.
Ég hef grun um að þessar sýningar
hafi lengi vel vakið litla athygli enda
var listamaðurinn allt í senn, bráð-
ungur, óþekktur og nánast sjálf-
menntaöur í list sinni. Þar að auki
held ég að honum sjálfum hafi tæp-
ast þótt ástæða tfl að gera veður út
af þessu sýningarstússi.
Engu aö síður höfðu þessar sýn-
ingar ýmislegt til síns ágætis, ekki
síst algjört hleypidómaleysi lista-
mannsins gagnvart liststefhum allra
tíma, aöferöum og efniviöi.
Myndlíkingar
Asgeir hirti það úr samtíma sínum
og umhverfi sem honum sýndist og
lagaði að listrænum þörfum sínum.
Þær þarfir vora fyrst og fremst
Ijóðrænar (sjá einnig konkretljóða-
bók hans, útg. Iðunn), miðuðust að
því að magna upp margræð tákn,
sefja fram snjallar myndlíkingar,
raða saman myndrænum hending-
um, hvort sem er í formi tvívíðra
verka, skúlptúra eða gripa (objekta).
Myndlist
Aðalsteinn Ingólfsson
Þó er engin leið að kalla þessi
myndverk „bókmenntaleg", svo
næmur er skilningur Ásgeirs á þörf-
um myndflatarins og sjálfstæði
myndverksins.
Helstu myndrænu einkenni á
verkum Ásgeirs er nettleg meö-
höndlun hans á öflum innviðum,
ekki síst áferð þeirra. Iistamaðurinn
gælir við sérhvem flöt og sérhvem
hlut.
Á sýningu þeirri sem Ásgeir held-
ur um þessar mundir í Gallerí Gijót
á Skólavörðustígnum, heldur hann
uppteknum hætti.
Ásgeir Lárusson - Olíuverk, 1987.
Klink í karrí
í þetta sinn er hann upptekinn af
málaralistinni þótt nokkrir skondnir
objektar fái að fljóta með, þar á
meðal lítifl „skógur" á stafli, „Klink
í karrí“, sem er nákvæmlega það
sem nafiúö segir til um, og brennd
„lágmynd".
Sérstaklega beinir Ásgeir sjónum
sínum að nýju strangflatarbylgj-
unni, „Neo geo“, en gefur henni allt
aö því munúðarlegt yfirbragð með
heitum litum og ríkulegri áferð,
teiknar auk þess og klístrar ofan á
hinn málaða flöt.
Helst bregst Ásgeiri bogalistin þeg-
ar hann þarf að hantéra með flókna
myndskipan eða beita alvöra teikn-
ingu. Þá segir sjálfsmenntun hans
til sín.
Ekki ætti það að hafa nokkur áhrif
á náttúratalent Ásgeirs þótt hann
yrði sér úti um formlega myndlistar-
menntun.
Það fer vel um sýningu hans í
Galleríi Gijót, sem nú hefur verið
breytt, þanrúg að meira rými er lagt
undir einkasýningar en áður.
-ai