Dagblaðið Vísir - DV - 30.05.1988, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 30. MAÍ 1988.
Frjálst,óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SÍMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 700 kr.
Verð í lausasölu virka daga 65 kr. - Helgarblað 80 kr.
Forsetakosningar
Eftir að Vigdís Finnbogadóttir ákvað að gefa kost á
sér sem forseti íslands þriðja kjörtímabilið í röð þótti
einsýnt að hún yrði sjálfkjörin. Vigdís forseti hefur
unnið hug og hjörtu þjóðarinnar og íslendingar vilja
hafa frið um þetta virðulega embætti. Hvort tveggja
studdi það útbreidda álit meðal þjóðarinnar að kosning-
ar væru óþarfar með öllu þegar núverandi kjörtímabili
forsetans lýkur í sumar.
Sú saga komst á kreik að Sigrún Þorsteinsdóttir,
húsmóðir úr Vestmannaeyjum, hefði hug á forsetafram-
boði. Sigrún hefur starfað bæði í Sjálfstæðisflokki og
Flokki mannsins, eftir því sem sagt er, en að öðru leyti
tiltölulega óþekkt manneskja. í fyrstu var talið að þess-
ar sögusagnir um framboð Sigrúnar væru grín en nú
liggur það endanlega fyrir að hér er alvara á ferð og
Sigrún gefur kost á sér til forseta. Forsetakosningar
fara fram í júnimánuði.
Við þessu óvænta og gjörsamlega vonlausa framboði
er auðvitað ekkert að segja. Stjórnarskráin gerir ráð
fyrir kosningum, lýðræðið býður fólki upp á kosningar
og svo er fyrir að þakka mannréttindum og kjörgengi
að hver sem er getur stillt sér upp til framboðs, að fengn-
um nokkrum undirskriftum meðmælenda. Það er að
sjálfsögðu fullur réttur Sigrúnar Þorsteinsdóttur að
nýta sér leikreglur lýðræðisins og sjálfsagt fyrir okkur
hin að bera virðingu fyrir þessu framboðsbrölti - jafn-
vel þótt það reynist mörgum erfitt.
Nú kann Sigrúnu Þorsteinsdóttur og fylgismönnum
hennar að vera nokkuð niðri fyrir og telji sig í alvöru-
kosningabaráttu. Mistök Sigrúnar geta því orðið þau
að láta kosningabaráttuna snúast um sína eigin per-
sónu. Hitt er miklu skiljanlegra og frambærilegra ef til-
gangur framboðsins og forsetakosninganna er sá að
beina athygli þjóðarinnar að eðli og áhrifum forsetaemb-
ættisins, skapa umræðu um hvort auka eigi völd forset-
ans, hvort afskipti hans af stjórnmálum séu nægjanleg,
hver tengsl forsetans eigi áð vera við almenning og lífs-
kjörin í landinu. Það eru slík viðfangsefni sem eðlilegt
er að ræða og í þessum skilningi er kosningaumræða
af hinu góða. íslendingar geta þá gert það upp við sig
hvort þeir velja og vilja að forsetinn sitji áfram á virðing-
arstalli, vinsæll en tiltöluleg valdalaus, eða hvort hann
á að þeysa um vígvöllinn, umdeildur en áhrifamikill.
Sigrún Þorsteinsdóttir virðist vilja að forseti íslands sé
í síðara hlutverkinu, Vigdís forseti hefur fylgt hefðinni
og valið fyrri kostinn.
Nú er auðvitað hægt að ræða um embætti forseta
íslands án þess að efna til kosninga. En ef einhver kýs
þann kostinn til að vekja athygli á málstað sínum þá
hann um það. Óþarfi er að draga þær kosningar niður
á lágt plan eða gera forsetakosningar að grínþætti sem
enginn tekur alvarlega nema sá sem efnir til hans. Von-
andi verður hjá því komist.
Vigdís Finnbogadóttir er óneitanlega í sérstakri að-
stöðu. Hún hefur verið og er enn þjóðhöfðingi íslands
og verður fyrst allra forsetanna að heyja kosningabar-
áttu fyrir endurkjöri sínu. Um úrslitin þarf ekki að ótt-
ast, en það má samt ekki vanvirða kosninguna og mót-
frambjóðandann. Forseti íslands getur ekki hundsað
kosningarnar og undirbúning þeirra. Þjóðin þekkir hins
vegar vel til Vigdísar og nú fær almenningur tækifæri
til að láta álit sitt á forsetanum í ljós. Að því leyti geta
þessar forsetakosningar orðið til góðs - þrátt fyrir allt.
Ellert B. Schram
Það gæti
verið þú
Það er vor, það er gott veður og
það er gaman að lifa. Nýir einstakl-
ingar stíga fyrstu skrefm sem þátt-
takendur í umferðinni. Það er
gengið og það er hjólað. Krakkarn-
ir, sem koma nú í auknum mæli út
í umferðina, eiga það sameiginlegt
að vera óvanir vegfarendur miðað
við þá sem eldri eru. Hvernig reiðir
þeim aí? Verða allir jafnhamingju-
samir í haust með hjólið sitt og
þeir eru núna? Mér datt þetta í hug
þegar ég horfði á eftir strákunum
í götunni bruna á hjólunum sínum
út eftir henni og beygja út í þá
næstu, þar sem umferðin er marg-
fóld og hætturnar því íleiri. í fram-
haldi af þessari hugsun fór ég að
velta fyrir mér umferöar- og örygg-
ismálum.
Skyldi staðreyndin vera sú að við
hönnun umferðarmannvirkja sé
öryggismálum vegfarenda, gang-
andi og akandi, of lítill gaumur
gefinn? Vantar eitthvað í umferð-
armenningu okkar sem, ef til stað-
ar væri, mundi draga úr slysum
og gera umferðina greiðari?
Götur gefa ekki atkvæði
Einu Sinni var borgarstjóri í
Reykjavík sem hét Geir Hallgríms-
son. í fyrstu borgarstjórnarkosn-
ingum, sem hann leitaði endur-
kjörs í, var hann uppnefndur af
andstæðingum sínum og kallaður
malbikarinn mikli honum til háð-
ungar. Þessi borgarstjóri hafði
unnið sér það til óhelgi að mati
andstæðinga sinna, að sýna mikinn
dugnað viö að koma áfram gatna-
framkvæmdum í Reykjavík. Á
þeim tíma voru þeir til sem höfðu
ekki áttað sig á hvað mikla þýðingu
þaö hefur að gatnakerfi í borg eins
og Reykjavík sé í góðu lagi.
Þessar raddir hafa þagnað og nú
finnst ölium meira en sjálfsagt að
gatan þeirra sé malbikuð áður en
ílutt er í nýja húsið sem er að rísa
viö götuna. En getur verið að viö
séum jafnsofandi fyrir öryggismál-
um í umferðinni og andstæðingar
Geirs Hallgrímssonar í borgar-
stjórn Reykjavíkur voru varöandi
malbikun gatna?
Ég minnist þess ekki í fljótu
bragði að borgarstjórnarpólitíkus-
ar láti sig þessi mál miklu skipta
utan hallærisóp minnihlutans öðru
hverju á vetrum yfir því að hált sé
á gangstéttum. Fjarri er þó að það
sé mesta hættan sém að vegfarend-
um steöjar dags daglega í umferð-
inni. Líklega telja menn að þessi
málaflokkur gefi ekki atkvæði, eða
lúti almennt einhverjum æðri lög-
málum og því stjómmálum óvið-
komandi. Svo er þó ekki. í um-
ferðarmálum, eins og flestum öðr-
um málum, skiptir máh hvemig
að uppbyggingu er staðið, hvaða
markmiö eru sett og síðast en ekki
síst hve miklum íjármunum stjórn-
endur eru reiðubúnir til að veita
til þessa málaflokks.
Umferðin í Reykjavík
Það er mín skoöun að í mörg ár
hafi ekki verið gætt nægilega að
öryggi í umferðinni hér í Reykjavík
og mun meiri íjármunum hefði
þurft og þurfi að veita til þess mála-
flokks. Þessi atriði hafa verið að
koma betur og betur í ljós í kjölfar
aukinnar umferðar á síöustu miss-
erum. Hér er bæði um að ræða að
þess er ekki gætt sem skyldi við
hönnun nýrra íbúðarhverfa að
tryggja sem best öryggi yngstu veg-
farendanna, en einnig að umferð
um helstu umferðaræðar er ekki
nægilega greið. Þar við bætist að
lögreglan skiptir sér almennt ekki
af öðrum umferðarlagabrotum en
of hröðum akstri, en þá nær ein-
göngu á bestu og beinustu aksturs-
leiðum þegar aðstæður til aksturs
eru hvað bestar.
Þannig reikna ég með að flestir
KjaHarinn
Jón Magnússon
lögmaður
Reykvíkingar þekki það að á falleg-
um sólardögum má búast við lög-
reglunni við radarmælingar á
hraðbrautum borgarinnar. I íbúð-
arhverfum sést hún yfir höfuð
aldrei við umferðareftirlit. Næsta
verkefni lögreglunnar til eflingar
umferðarörygginu gæti í samræmi
við þetta verið að gera sérstakt átak
í sumar meðan bjart er allan sólar-
hringinn til að tryggja að allir öku-
menn aki með fullum ljósum eins
og alþingismenn voru svo skyn-
samir að lögbinda. Menn geta síðan
velt því fyrir sér hvaða þýðingu það
mundi hafa til að auka öryggið í
umferðinni.
Það er algengt að hönnun um-
feröarmannvirkja taki ekki nægi-
lega mið af því sem framtíðin, ekki
bara sú allra næsta heldur einnig
sú sem er aðeins fjær, ber í skauti
sér. Þess vegna þarf stöðugt að end-
urnýja og endurhanna umferðar-
mannvirki í stórborgum til aö
tryggja greiða umferð og auka ör-
yggið. Ég velti því fyrir mér hvort
ekki sé nauðsynlegt í þessu sam-
bandi hér í Reykjavík, að endur-
hanna gatnamótin á Miklu-
braut/Kringlumýrarbraut, Vestur-
landsvegi/Höföabakka og gera
breytingar við Miklatorg svo ein-
ungis séu nefnd umferðarmann-
virki sem virðist kominn tími á
fyrir nokkru. Jafnframt þessu velti
ég því fyrir mér hvort ekki beri
brýna nauðsyn til að endurhanna
innkomurnar inn á Vesturlands-
veginn í Elliðaárbrekkunni.
Onnur innkoman þjónar Breið-
holtinu og því mikið notuð. Svo
háttar til í báöum tilvikum að um
algerlega misheppnaöa hönnun er
að ræða, sem er þeim mun verra
vegna þess að um er að ræða mjög
þunga og hraða umferð eftir Vest-
urlandsveginum. Við hvoruga inn-
komuna geta ökumenn ekið sam-
síða Vesturlandsveginum heldur
verða að skella sér beint inn á hann
og a.m.k. í öðru tilvikinu missa
ökumenn sjónar á umferðinni sem
eftir veginum kemur um þaö leyti
sem þeir þurfa að ákveða hvort
þeir eiga að stansa eða aka inn á.
Taki þeir þá ákvörðun að stansa
þurfa þeir helst að hafa stundað
sérstaka hálsleikfimi til að hafa þá
sveigju í hálsinum sem nauðsynleg
er til að sjá umferðina sem eftir
Vesturlandsveginum kemur.
En Vesturlandsvegurinn sem
slíkur þjónar ekki nútímakröfum.
Þannig er fráleitt að ekkert bil eða
veggur skuli vera á milli umferðar-
æða úr gagnstæðri átt. Sú stað-
reynd verður mönnum væntanlega
ljós áður en fleiri alvarleg slys
verða á þessum vegi. En sá sem
lendir næst í slíku slysi gæti alveg
eins verið þú eins og ég. Það veit
nefnilega enginn hver verður næst-
ur.
Einkalöggæslan
Þó að hönnun umferðarmann-
virkja, skipulagning hverfa, um-
ferðarstjórn lögreglu og fræðsla
um umferðarmál skipti allt mjög
miklu máli, þá kemst þó enginn
vegfarandi undan því að bera
ábyrgð á sjálfum sér. Þau atriði,
sem hér eru nefnd, eru forsenda
slysalítillar umferðar. Því miður
veröur hún víst aldrei slysalaus en
vegfarandinn sjálfur ræður því að
lokum hvernig til tekst.
Mér finnst umferðin í Reykjavík
vera þyngri og rykkjóttari en eðli-
legt er miðað við það sem ég þekki
frá stórborgum erlendis. Nefna má
að hraði á akbrautum er mjög mis-
jafn, akreinar eru illa nýttar. Þann-
ig háttar til að allmargir borgarar
telja það sitt hlutverk, að því er
virðist, að halda niðri umferðar-
hraða og lúsast því áfram á vit-
lausri akrein. Ökumenn eru seinir
að taka við sér við götuljós og allt
of oft skortir á tillitssemi í um-
ferðinni. Þá er það versta ótalið.
Hvað eftir annað má sjá hraðakstur
í íbúðarhverfum. Slíkt er stór-
hættulegt.
Sá sem þetta ritar er enginn sak-
leysingi í að aka hratt en það er
ekki sama hvar það er gert. Aðal-
atriðið er að maður valdi ekki öör-
um einstaklingum hættu með
akstri sínum. Ég hef stundum velt
því fyrir mér hvort það gæti ekki
haft góð áhrif á ökumenn að vekja
athygli þeirra á því með stórum
spjöldum við helstu götur í íbúðar-
hverfum, að það gæti eins verið
barnið þeirra sem er á bak við
næsta götuhorn.
Hvað vilt þú láta gera?
Ég held að það sé ömurlegt aö
veröa fyrir því að valda öðrum
tjóni. í umferðinni gleymum viö
þessu oft. Okkur liggur á. Það kem-
úr aldrei neitt fyrir mig. Skyldi
nokkur sem orðið hefur fyrir slysi
eða valdur að því hafa ímyndað sér
að þetta kæmi fyrir hann? Samt
gerðist það. Umferðin tekur í dag
svo mörg mannslíf og veldur svo
mörgum ævilöngum örkumlum og
þjáningum að skipulag hennar
skiptir okkur öll máh.
Umferðin skiptir okkur máli sem
skattgreiðendur. Það kann að vera
ódýrara í beinhörðum peningum
að kosta meiru til að koma í veg
fyrir slysagildru.
Þar við bætist síðan mannlegi
þátturinn sem ekki verður metinn
til fjár. Ég tel, sem skattgreiðandi,
faðir og þátttakandi í umferðinni,
að borgar- og lögregluyfirvöld þurfi
að láta þessi mál til sín taka með
raunhæfari og ákveðnari hætti en
aö undanfómu.
Jafnframt tel ég eðlilegt að byggja
upp nauðsynlegustu umferðar-
mannvirki til að eðlilegt öryggi sé
fyrir hendi áður en ráðist er í ýms-
ar aðrar framkvæmdir. í þessu
efni, eins og annars staðar í pólitík,
er spumingin þessi: Hvað á að hafa
forgang?
Jón Magnússon
„A fallegum sólardögum má búast viö
lögreglunni við radarmælingar á hrað-
brautum borgarinnar. í íbúöarhverf-
um sést hún yfir höfuð aldrei við um-
ferðareftirlit.“