Dagblaðið Vísir - DV - 22.08.1988, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 22. ÁGÚST 1988.
15
„Af ánægju út að eyrum“
„Nordisk Forum var mikill viðburður, sem kostaði margra mánaða undir-
búning og ómælda vinnu fjölmargra," segir í greininni - frá kvennaráð-
stefnunni í Osló.
„... hver einasta kerling hló“,
var sungið af hjartans lyst á heim-
leið frá Nordisk Forum í Osló þar
sem 800 íslenskar konur blönduðu
geði við norrænar systur í níu daga
samfleytt.
Það voru dagar anna og ánægju
í yndislegu veðri og umhverfi. Þar
var einn vellandi grautarpottur af
fróðleik og menningarviöburðum
og hver einstök komst ekki yfir
nema brot af öllu því sem á boðstól-
um var. í mörgum situr vafalaust
enn söknuður yfir öllu því sem
ekki varð notið, ýmist vegna þess
að annað var samtímis á dag-
skránni, sem ekki mátti missa af,
eða að komið var að lokuöum dyr-
um seni á stóð „Fullt“. Úr þessu
var þó stundum bætt að nokkru á
kvöldin þegar konur borðuðu sam-
an og miðluðu um leið hver ann-
arri af reynslu dagsins.
Ráðstefna eða karnival?
Nordisk Forum var mikill viö-
burður sem kostaði margra mán-
aða undirbúning og ómælda vinnu
fjölmargra. Því er eðhlegt að ýmsir
velti fyrir sér hvort allt þetta starf
var þess virði og hvort tilganginum
var náð.
Efasemdarraddir eru margar,
einkum meðal þeirra sem heima
sátu. Ýmsum þótti þetta tilgangslít-
h samkoma, í besta falli skemmti-
leg uppákoma svona á borð við
þjóðhátíð í Eyjum.
„Það kemur aldrei neitt út úr
svona löguðu,“ sagði ein önug,
„hvað kom svo sem út úr kvenna-
frídeginum? Ha?“
Öðrum fannst ramminn allt of
rúmur. „Þetta er ekki ráðstefna,
þetta er karnival," sagði gamal-
reynd kvenréttindakona og fannst
greinhega skorta á formfestu.
Einhver hefur kannski misskilið
málið, eða var einhvern tíma ætl-
unin að sitja þama á hefðbundnum
rökstólum? Einmitt þetta opna, los-
aralega form með allan sinn Qöl-
Kjallarmn
Kristín Halidórsdóttir,
breytíleika, sem sumir mundu
kannski vilja kalla ringulreið, virt-
ist höfða svo sterkt til margra
kvenna, sem eru því vanastar í sínu
daglega amstri að þurfa að þjóta
úr einu í annað eftir því hvað kall-
ar að í það og það skiptið. Einmitt
við þessar aðstæður tókst mörgum
að heyja sér ýmislegt bitastætt að
moða úr þegar heim var komið.
Forgangsmál kvenna
Kjörorð Nordisk Forum var
„Konur móti morgundaginn". Til-
gangurinn var því væntanlega sá
að skapa gmndvöll skoðanaskipta
um það hvernig konur geti nýtt
rétt sinn til að taka þátt í mótun
morgundagsins og á hvað þær
hljóti að leggja áherslu.
Flestar konur óar við þeim heimi
sem bíður bamanna okkar. Þær
horfa yfir mengaöa, gróðurspillta
jörð. Þær sjá tæknina taka völdin
og skelfast firringu efnishyggjunn-
ar. Þær hryllir við gegndarlausum
fjáraustri í hernaðaruppbyggingu í
hróplegri andstöðu við fátækt og
hungur víða um heim.
Það er því ekki að undra að auk
fyrirlestra og umræðna um rétt-
indamál kvenna voru umhverfis-
mál og friðarmál fyrirferðarmikil í
dagskrá þingsins. Þau eru for-
gangsmál kvenna sem gegna því
hlutverki í lífkeðjunni að fæða af
sér líf og hlúa að því.
að þessari reynslu og vinna úr
henni, sameiginlega og hver fyrir
sig. -Væntingarnar voru misjafnar
og því einnig misjafnt hvað hæst
ber í minningunni.
Eftirminnilegt er svar konu sem
aldrei hafði áður komið th útlanda
og tæpast út fyrir túnfótinn, við
spurningu um það hvað henni
hafði þótt merkhegast. „Að búa á
hóteli,“ var svariö. Það finnst efa-
laust einhverjum ráöstefnuber-
serkjum ómerkileg niðurstaða, en
hún segir e.t.v. sitt um aðstæöur
margra kvenna sem leituðu sér
hvatningar á Nordisk Forum.
Heildaráhrifin af kvennaþinginu
felast einkum í þrennu.
í fyrsta lagi hve þarna var saman
komin mikh þekking og vitneskja
um aðstæður og kjör kvenna og um
heimsmyndina eins og hún blasir
við konum.
í öðru lagi hversu margar hugs-
uðu líkt og töluðu í rauninni á
sömu brautum um þaö sem er og
það sem við viljum að verði. Spurn-
ingin er aðeins hvernig.
I þriðja lagi var það svo framlag
íslenskra kvenna, sem reyndist
stórkostleg næring fyrir stolt okkar
og sjálfsvitund. Þátttaka íslands
var til sóma og samstaöan var hríf-
andi.
Kvöldfundur á Smyrli
Kvennalistakonur voru allmarg-
ar á Nordisk Forum, enda töldu
þær sig eiga þangað erindi, bæði til
ab miðla reynslu og sækja fróðleik
og nýjar hugmyndir. Margar
reyndust forvitnar um þá leið sem
við höfum farið til að vekja athygli
á viðhorfum kvenna og reyna að
tryggja þeim sess viö mótun morg-
undagsins.
Kvenhalistakonur stóðu að
nokkrum skipulögðum fundum
sem allir tókust mjög vel, en
skemmthegastur var óvæntur og
óundirbúinn fundur með færeysk-
um frænkum okkar sem buðu okk-
ur th sín eitt kvöldið í ferjuna
Smyrh sem þær höfðu á leigu með-
an á ráðstefnunni stóð. Við héldum
að við værum að fara þangað th
að spjalla og stíga færeyskan dans
á þilfarinu en vinkonur okkar biðu
þá með hljóðnema og hátalara
brennandi af forvitni að heyra nán-
ar um starfsemi okkar, hugmyndir
og vinnubrögð.
Færeyskar konur hafa reynt að
auka áhrif kvenna í stjórnmálum
með sérframboöi en vantað herslu-
muninn til að ná árangri. Þær vilja
gjarna læra af reynslu íslenskra
kvenna og í þeim býr mikill kraftur
og vilji til áhrifa sem færeyska
þjóðin á vonandi eftir að njóta.
Þessi kvöldstund var eftirminnileg.
Árangurinn
Þannig munum við halda áfram
að raða saman myndbrotunum í
heillega mynd þar sem sólarylur
og samkennd mynda umgjörðina.
En rétt eins og veðurblíðan í Osló
og söngurinn á heimleiðinni um
hláturmildu kerlingarnar voru
táknræn fyrir andrúmsloftið á
Nordisk Forum þá skynjuðu marg-
ar hryssinginn sem mætti okkur á
Keflavíkurflugvelli, sem hlutgerv-
ing veruleikans.
Og enn er spurt: Hver er niður-
staðan af Nordisk Forum? Hver
varð árangurinn? Fengu 10 þúsund
norrænar konur svar við því á
hvern hátt þær gætu haft áhrif á
mótun morgundagsins?
Varla. En frækornin voru hvar-
vetna á sveimi og má mikið vera
ef þau hafa ekki víða náð að skjóta
rótum í opnum huga.
Svarið kemur ekki allt í einu. Það
liggur ekki á boröinu daginn eftir
Nordisk Forum. Það mótast smám
saman, eins og frækornið verður
smám saman að fullvaxinni jurt.
Kristín Halldórsdóttir
þingkona Kvennalistans Heildaráhrifin
' Við eigum allar eftir aö búa lengi
,,Þaö er því ekki að undra að auk fyrir-
lestra og umræðna um réttindamál
kvenna voru umhverfismál og friðar-
mál fyrirferðarmikil í dagskrá þings-
ins.“
Islensk kven-fyndni í skeytaformi
Birgir Dýrfjörð rafvirki hellir úr
skálum reiöi sinnar yfir þær 800
konur sem til Oslóar fóru og komu
allar aftur í kjallaragrein í DV 11.
ágúst sl. vegna skeytis sem flutt var
í veislu utanríkisráðherra og sendi-
herra íslendinga í Osló og útvarpað
var aö hluta í fréttum landsmanna.
Að búa til smánarblett
Birgir fellur því miður í þá gryfju
að taka eina setningu út úr því sem
fram fór á 10.000 kvenna ráöstefnu,
mistúlka hana og misnota til að
koma óorði á þessar 800 íslensku
konur sem fóru til Oslóar. Þetta er
ótrúlega kvenfjandsamleg afstaða
af manni sem lætur sér jafnannt
um virðingu kvenna og grein hans
á að votta.
Það er illskiljanlegt að Birgir
skuli ekki sjá að hverjum er verið
að skopast í umræddu skeyti.
Skeytinu var beint gegn þeim karl-
mönnum sem kaupa sér konur frá
öðrum löndum gegnum póstversl-
un.
Karlmönnum sem eru þannig að
kaupa sér þræla til að þjóna sér.
Enda heyrast þær raddir að nor-
rænar konur séu orðnar svo miklar
gribbur og frekjur að konur frá
öðrum menningarsvæðum þykja
ákjósanlegri lífsförunautar.
En á þessari kvennaráðstefnu
kom m.a. fram að innflytjendakon-
ur og börn þeirra verða æ meira
áberandi í hópi þeirra sem þurfa
að leita til kvennaathvarfanna á
Norðurlöndum og það sama er að
gerast hér. Segir það sína sögu, því
miður.
En að hverju
hlógu konurnar?
Það er ekki oft sem skemmti-
kraftar þurfa að útskýra brandara
sína og mér er ekki kunnugt um
að neinn karl-grínisti hafi veriö
beðinn um að taka brandara sína
KjaHarirm
Helga Thorberg
leikari
til baka enda hafa karlar hlegið sig
máttlausa af niörandi bröndurum
um konur gegnum tíðina. Ekki veit
ég heldur til þess að hin ýmsu fé-
lagasamtök karla hafi verið beðin
um að biðjast afsökunar á t.d. inn-
fluttum nektardansmeyjum sem
gjarnan eru fengnar til að skemmta
á árshátíðum karla þar sem þeir
safna peningum fyrir góðan mál-
stað.
En þar sem 800 konur eru dregn-
ar niður á jafn-lágkúrulegt plan
fyrir brandara sem ég samdi þá er
ég meira en tilneydd til þess að
útskýra kven-fyndni mína.
Undirrituð tók það upp hjá sjálfri
sér að koma í gervi selskapsdöm-
unnar „Henríettu Hæneken" og
skemmta konum í umræddu kok-
teilboði eftir að hafa fengið góð-
fúslegt leyfi gestgjafanna á staðn-
um. Það er því óþarfi að gera 800
konur ábyrgar fyrir mínum orðum
fyrir það eitt að geta hlegið.
Skeytið, sem Henríetta hafði und-
ir höndum, var frá útifundi eigin-
manna þeirra sömu kvenna sem
staddar voru á kvennaráðstefn-
unni í Osló, útifundi sem átti að
hafa verið haldinn sama dag á
Lækjartorgi. Skeytið var svo hljóð-
andi:
„Þurfið ekki að koma heim -
stopp
farmur af tælenskum konum á
leiðinni - stopp“
Undirritað af 799 eiginmönnum.
Hér kemur síðan útskýring á
þessum brandara: Eiginmennirnir
voru búnir að fá nóg eftir nokkra
daga og vildu refsa þessum konum
sem skildu þá eftir með börn og bú
með því að fá sér nýjar eiginkonur.
Þetta brölt okkar leiddi því ekki
annað af sér en að eiginmenn okkar
ætluðu bara að fá sér nýjar konur
til að taka við gamla hlutverkinu
okkar. Við kæmum sjálfsagt fílefld-
ari til baka og svar þeirra við því
var að fá sér „þægilegri" konur.
Þarna er á engan hátt verið að
veitast að konunum sem áttu að
taka við okkar hlutskipti. Tælen-
skar konur eru þarna tilnefndar
því konur af asískum uppruna eru
áberandi á þeim póstverslunarlist-
um sem í gangi eru hér á landi og
þess vegna voru t.d. ekki danskar
konur tilnefndar, því þær eru ekki
á þessum listum. Konurnar gátu
hins vegar hlegið að því að sjá fyr-
ir sér alla þessa eiginmenn mætta
á útifund á Lækjartorgi, öskureiða
yfir hvernig komið væri fyrir þeim,
þeir heima með börnin og eld-
húsverkin, eiginkonurnar á
kvenna-halelúja samkomu og
kæmu allar fílefldar til baka. Nei
takk - þessar konur vildu þeir ekki
fá heim. Þær máttu bara eiga sig,
þeir ætluðu að fá sér nýjar konur.
Já - konur skellihlógu. Ekki vegna
kvenfyrirlitningar á konum af öör-
um kynþætti. Heldur að köllunum
heima hvort sem þær nú áttu þá
eða ekki. Konum er nefnilega ekki
skemmt með kvenfyrirlitlegum
bröndurum.
Áttu eiginmennirnir
þetta skiliö?
Ja, það er nú það. Nei, sennilega
ekki. Það er kannski þá veiki
punkturinn í skeytinu að ætla þeim
að gerast viðskipavinir þessarar
niðurlægjandi póstverslunar á
brúðum, einmitt á þeim tíma þegar
þeir margir hverjir voru að axla
þessa margumræddu ábyrgð á
börnum og heimili (fyrir okkur!)
þótt sumir þeirra hafi sjálfsagt
fengið aðstoð frá ömmum og öðru
venslafólki.
Ég heföi því skilið að Birgi Dýr-
íjörð hefði sárnað fyrir hönd þess-
ara eiginmanna og þeyst út á rit-
völlinn til varnar umræddum eig-
inmönnum en ekki talið sig þarna
sjá höggstað á þessum 800 konum
og úthúða og gera okkur upp jafn-
kvenfyrirlitlegar hugsanir.
Kannski var kvennasamstaðan
orðin svo sterk og samkenndin svo
mikil eftir samveruna með öllum
þessum konum, jafnt norrænum
sem innflytjendum, að það hvarfl-
aði ekki að mér að nein kona færi
að snúa orðum mínum og túlka þau
á jafnniðurlægjandi hátt og Birgir
gerir. Enda var þessi ræða ætluð
800 konum og umrætt brot sem
flutt var í Ríkisútvarpinu gert án
samráðs við mig.
Hins vegar erfátt
svo með öllu illt ...
Það er hins vegar gleðilegt að
karlmenn í okkar þjóðfélagi skuli
vera orðnir jafnvakandi fyrir niðr-
andi framkomu og orðum í garð
kvenna og Birgir Dýríjörð er. Það
er mikill sigur fyrir kvennabaráttu
að ná til eyrna karlanna líka. En í
þessu tilviki má sjá að karlmenn
hafa svo til einvörðungu heyrt
kvenna-brandara á kostnað
kvenna sagða af karlmönnum og
lítið hefur heyrst frá kven-grínist-
um og þeim ætlað sama gegnsýrða
kvenfyrirlitning og oft felst i gríni
karlanna.
En eins og Birgir bendir á í grein
sinni að konur og börn af asískum
kynstofni, sem búa hér á landi,
þurfi að lifa við ótrúlega áreitni og
dónahátt vegna kynþáttafordóma
þá er tími til kominn að vekja at-
hygli á því. Ég veit að hvergi á Birg-
ir fleiri stuðningsmenn og hvergi
finnast baráttuglaðari konur til að
leggja því máli lið en einmitt þessar
sömu 800 íslensku konur sem til
Oslóar fóru. íslenska þjóðin getur
verið stolt af þessum konum, þetta
voru verðugir fulltrúar blóma ís-
lenskrar kvennabaráttu. Það eru
einmitt konur sem eiga ekki bara
eftir að breyta íslensku samfélagi
og uppræta fordóma heldur líka
breyta heiminum
Helga Thorberg.
„Þetta er ótrúlega kvenfjandsamleg af-
staða af manni sem lætur sér jafnannt
um virðingu kvenna og grein hans á
að votta.“