Dagblaðið Vísir - DV - 22.08.1988, Blaðsíða 30

46
MÁNUDAGUR 22. ÁGÚST 1988.
LífsstOl
Um árabil hafa næringarrann-
sóknir beinst aö matnum sem við
látum ofan í okkur til aö halda
okkur gangandi í daglegu amstri
en upp á síðkastið hafa sérfræðing-
ar erlendis einnig verið að upp-
götva aðra staðreynd sem er ekki
síður mikilvæg. Hún er mikilvægi
tímasetningar á matmálstímum
okkar.
Nýjar uppgötvanir sýna fram á
að mikið veltur á því hvenær mað-
ur neytir fæðunnar. Það skiptir
sköpum um hvemig líkaminn
vinnur úr næringunni og hvemig
fólki líður. Hvort brennur matur-
inn hraðar ef kona neytir stærstu
máltíðarinnar á morgnana eða að
kvöldi til? Meltist fæðan betur ef
samsetning hennar er rétt? Er
betra að gera æfingar fyrir eða eft-
ir mat?
Sérfræðingar em sannarlega að
raska áöur viðurkenndum svörum
við þessum spumingum með nýj-
um og nákvæmari rannsóknum.
Fleiri og smærri máltíðir
Flestir Bandaríkjamenn, sem og
íslendingar, em aldir upp við að
borða þijár góðar máltíðir á dag.
Það hefur verið talin undirstaða
góðrar næringar og eðlilegs lík-
amsástands. En nýjustu rannsókn-
ir sýna að fleiri máltíðir og smærri
em ekki aðeins betri fyrir næring-
ampptöku líkamans heldur hafa
höfðu borðað áður höfðu miklu
meira þol en þær sem höfðu sleppt
úr máltíð. í þessari tilraun kom
einnig fram að konur, sem höfðu
sleppt morgunmat en höfðu fengið
sér svokallað miðmorgunsnarl,
vom þrekminni en þær sem höfðu
gætt sér á næringarríkum morgun-
mat.
Borðaö fyrir þolið
„Samsetning fæðunnar í máltíð-
inni getur haft veruleg áhrif á
hvemig líkaminn vinnur úr
henni.“ Svo segir Masashige
Suzuki, læknaprófessor í Tsukuba
háskólanum í Japan. Hann segir
lengri tíma að melta hann heldur
en annars konar mat. Hann getur
gert viðkomandi þimgan og silaleg-
an og gæti aukið á tilhneigingu til
síðdegisþyngsla.
Að borða létta fæðu, sem inni-
heldur prótín og fitusnauð kolvetn-
issambönd, gæti gefið mikla orku
án margra hitaeininga. Önnur hug-
mynd, sem gæti hjálpað til að
sneiða hjá mörgum hitaeiningum,
er að gera áætlun sem fækkar hita-
einingum í stærstu máltíðunum
sem menn geta svo bætt sér upp
með narti yfir daginn. Til dæmis
er gott að eiga hluta morgunverð-
arins eftir í miðmorgunkafQnu.
ur úr líkamlegum afköstum.
Glýkógenforði er minni í fólki sem
borðar fituríka fæðu.
Kaffi í hófi eykur brennslu
Efnaskiptin eru einnig undir því
komin hvenær dags vissar fæðu-
tegundir eru borðaðar. Kaffibolli á
fullan rétt á sér snemma morguns
til að rífa fólk upp en neytið þess
ekki seint á kvöldin. Kafii seinkar
svefninum og vanstillir innstilltu
klukkuna. Nýjar rannsóknir sýna
hins vegar að kaffidrykkja með mat
flýtir efnaskiptunum, hjálpar til
við að brenna umframhitaeiningar.
Hefðbundnar ráðleggingar eins
Rjómatertu ráðleggur enginn fólki sem á við aukakíló að stríða. Sérfræð-
ingar segja að það versta, sem kemur inn fyrir varir fólks, sé samsetn-
ing mikils sykurs og mikillar fitu.
Nýjar rannsóknir sýna fram á að kolvetni sé það besta sem menn neyta fyrir hreyfingu. Glýkógen í vöðvum heldur uppi styrk og gefur forða í
gegnum erfiðar æfingar.
Sama máli gegnir um hádegismat-
inn; að eiga eftirréttinn eftir, til
dæmis ávöxt eða eitthvað auðvelt
viðureignar sem gott er að borða
milli hádegisverðar og kaffis. Ef þið
eigið í vandræðum með að aðskilja
fæðuna, annars vegar fituríka og
hins vegar sykurmikla fæðu, er
gott ráð að borða hana í smá-
skömmtum, alla vega mjög hægt.
Alkóhól, sem getur virkað sef-
andi, ætti að forðast með hádegis-
mat, sérstaklega ef árvekni er þörf
í dagsins önn. Það ætti raunar allt-
af að notast í hófi.
Konum, sem hreyfa sig reglulega,
er ráðlagt að borða kolvetnaríka
fæðu. Mikil kolvetni í megrunar-
kúrum stuðla að geymslu glýkóg-
ens í vöðvunum. Það heldur uppi
styrk og forða í gegnum erfiðar
æfingar. Of lítið glýkógen í vöðvum
gerir fólk þreyttara en ella og dreg-
og að drekka glas af heitri mjólk
fyrir svefninn eru á undanhaldi. í
dag hafa rannsóknarmenn breytt
afstöðu sinni og segja aðeins að
kolvetni séu best fyrir svefninn en
innihald mjólkur er, sem kunnugt
er, vatn, fita, prótín og kolvetni.
Fólk, sem á erfitt með svefn á
kvöldin, á að reyna að borða hita-
einingasnauðan og fitusnauðan
mat en innbyrða mikið af kolvetn-
um.
Hafa æfingar fyrir eða eftir mat
betri áhrif á brennslu líkamans?
Síðustu sannanir segja að svarið
velti á því hversu mikið hlutfall
fitu er í líkamanum. Samkvæmt
rannsóknum brenna grannir ein-
staklingar hraðar ef þeir snæða
fyrst og æfa svo en holdugir ein-
staklingar brenna meiru ef þeir æfa
fyrst og borða svo.
Æfingar fyrir þá sem borða fyrst:
Bíðið í klukkustund og geOð mag-
anum færi á að melta matinn. Of
miklar æfingar, sem þýðir aukið
blóðstreymi, strax eftir mat geta
valdið ógleöi, þembu og jafnvel
krampa.
Að lokum gullin regla: megrun
felst ekki síst í því að hver verður
að finna sér sína eigin gullnu reglu.
Hver þekkir sjálfan sig og ætti að
vita hvað hentar best.
-GKr
(Þýtt og endursagt úr Vouge)
Nokkur hollráð:
Aukið
þolið og
grennist
- Dreifið matmálstímura ykk-
ar yfir daginn. Borðið ykkur
aldrei pakksödd.
- Foröist mjög feitan mat, sér-
staldega á morgnana og í hádegi
(hann meltist á lengri tíma og
gerir ykkur þung á ykkur).
- Neytið áfengis i hófi.
- Ef þið stundið líkamsrækt af
kappi verið þá vandvirk í vali á
kolvetnisríkum mat - grófu
korni, grænmeti og ávöxtum.
- Ef þið drekkið kaffi að stað-
aldri getur það farið að vinna
fyrir ykkur. Mælt er með hóf-
legri kaffidrykkju á morgnana
tíi að rífa sig upp. Einnig er til-
valið aö fá sér kaffibolla um
klukkustund áöur en byijað er
í líkamsrækt (kaffi eykur
brennslu á fituforða líkamans í
æfingum). Sneiðið hins vegar
hjá kaffi á kvöldin til að trufla
ekki nætursvefninn.
- Drekkið mikið af vatni og
hreinum ávaxtasafa yfir dag-
inn.
borðar
einnig áhrif á samsetningu fitunn-
ar í líkamanum.
Dr. George A. Bray, prófessor í
lyfjafræöi við háskólann í Suður-
Kaliforníu, hefur sýnt fram á þetta
hvað varðar mannslíkamann.
„Málsverðaneytendur safna mun
meiri fitu en svokallaðir „nartar-
ar“ en þaö er hvergi til sönnum
fyrir því að fólk, sem borðar máls-
verði í stað þess að narta, sé í raun
feitara.
Að sleppa úr máltíðum, sem er
algeng megrunaraðferð meðal
kvenna, hefur ekki mikil áhrif til
góðs heldur minnkar þrek og þol
einstaklingsins. Dæmi um konur,
sem beðnar voru um að hjóla á
þrekhjóh eins hratt og þær gátu í'
eina mínútu, sýndi að þær sem
að máltíð, sem innheldur bæði syk-
ur og fitu, sé mun meira fitandi en
máltíðir sem borðaðar eru með
Heilsa
nokkurra stunda millibili þar sem
önnur inniheldur fitu en hin syk-
ur. Ástæðan er sú að fitu- og sykur-
samsetningar geta auðveldlega or-
sakað aukna fitu í líkamanum.
Sérstaklega ætti aö sneiða hjá
fituríkmn mat á morgnana og í
hádeginu til þess að auka þol lík-
amans. Fitumikill matur er mjög
hitaeiningaríkur og það tekur mun