Dagblaðið Vísir - DV - 24.08.1988, Blaðsíða 4

4
MIÐVIKUDAGUR 24. ÁGÚST 1988.
Fréttir
X
DV
Geysileg aukning innlána hjá
verðbréfasjóðunum á árinu
- áberandi sprenging í júní í Igölfar efhahagsráðstafananna
Sífellt stærra hlutfall innlánamarkaðsins berst til verðbréfasjóðanna sem
stöðugt verða meira áberandi í efnahagslífi landsmanna.
Staða nýrra íjármálafélaga hér á
íslandi þyrlaðist fram á sjónarsviðið
í síðustu viku í kjölfar ummæla Ól-
afs Ragnars Grímssonar, formanns
Alþýðubandalagsins, um að eitt eða
tvö fjárfestingarfyrirtæki ættu í erf-
iðleikum með að standa við skuld-
bindingar sínar.
Fréttaljós
Sigurður M. Jónsson
Brugðust talsmenn fyrirtækjanna
hart við þessum ummælum og sögðu
að Ólafur Ragnar væri með ábyrgð-
arlaust tal sem skaðaði markaðinn
og kæmi óþarfa róti á huga fólks.
Var Ólafi Ragnari jafnvel hótað mál-
sókn en enginn af þeim fulltrúum
íjárfestingarfyrirtækjanna sem haft
hefur verið samband við kannast við
slíkar hugmyndir.
Sögðu talsmenn fyrirtækjanna að
Ólafi bæri að nefna þau fyrirtæki
sem hann ætti við. Ólafur hefur neit-
að því og segir það ekki vera sitt hlut-
verk heldur hafi Alþýðubandalagið
krafist þess að bráðabirgðalög um
fjármagnsmarkaðinn verði sett og
rannsókn hafin á vegum bankaeftir-
Utsins. Viðskiptaráðherra, Jón Sig-
urðsson, var reyndar búiim að svara
þessari kröfu hér í DV tveim dögum
áður en hún var lögð fram. Sagði
hann að engin rannsókn færi fram
enda væru lög á leiðinni sem tryggðu
fullkomið eftirlit af hálfu bankaeftir-
litsins.
Þetta er reyndar ekki í fyrsta skipti
sem menn agnúast út í „gráa mark-
aðinn“ en Framsóknarflokkurinn,
með formann sinn, Steingrím Her-
mannsson í broddi fylkingar, hefur
hvað eftir annað krafist þess að lög-
um verði komið yfir markaðinn.
Margir segja að þetta sé stormur í
vatnsglasi - verðbréfasjóðir fjárfest-
ingarfélaganna velti ekki nema htlu
broti af innlánamarkaönum hér á
landi eða um 5%. Þó játa menn að
tími sé komin til að ákveðin „hreins-
un“ fari fram á verðbréfamarkaðn-
um og hinn raunverulegi „grái
markaður“ skihnn frá.
Menn innan bankakerfisins hafa
sjálfir kastað fram varnaðarorðum.
Má í því sambandi nefna ummæh
Tryggva Pálssonar í DV 17. mars
1987: „En að öðru leyti er mikill
munur á áhættu í þessum verðbréfa-
viðskiptum og það er öruggt að þar
á eftir að koma skellur ef góðærinu
Unnir.“ Leggur Tryggvi þar áherslu
á að menn verði að fara afskaplega
varlega ef um sé að ræða bréf th
langs tíma. Segist Tryggvi vhja
..undirstrika að þama er raun-
veruleg áhætta á ferðinni og það er
vissara að fara gætilega í öUum verð-
bréfaviðskiptum".
Markaöur í örum vexti
Þó að rétt sé að hér sé aðeins um
5% að ræða af innlánamarkaðnum
ber að benda á að þessi fyrirtæki eru
í örum vexti sem sést á því að flestir
bankanna em að verða komnir með
tengsl við markaðinn. Þá ber að Uta
á það að verðbréfasjóðimir tóku til
sín 11,4% af aukningu innlánamark-
aðsins í fyrra. Verðbréfasjóðimir
hafa fitnað um tæpar 300 mUljónir á
mánuði að meðaltah á þessu ári
(nema hvað að í júní stækkuðu þeir
um 600 miUjónir). í fyrra var stækk-
un þeirra um, 200 mUljónir á mán-
uði. Eftir fyrstu sex mánuði ársins
voru útgefnar skuldayfirlýsingar
verðbréfasjóðanna 5.546 mUljónir kr.
en vom 3.694 mUljónir um áramót.
TU að gefa hugmyndir um stærðir á
innlánamarkaðnum má nefna að á
kjörbók Landsbankans, sem er
stærsti einstaki sparireikningurinn,
eru taldir vera um 13 milljarðar.
Að nokkm má tala um sprengingu
á markaðnum á þessu ári því ef
reiknuð er hlutdeUd verðbréfasjóð-
anna í innlánaaukningu fyrstu sex
mánuði, innlán banka og verðbréfa-
sjóða reiknað saman, sést að hún er
hvorki meiri né minni en 47,4%.
Sambærileg tala í fyrra var 14,1%.
Reyndar er júní dálítiö sérstakur í
þessu dæmi.
Þá varð sprenging og sagði Pétur
Blöndal hjá Kaupþingi að þetta væri
enn eitt dæmið um þaö að umræða
um vexti og verðtryggingu leiddi til
aukningar hjá verðbréfasjóðunum
en þetta má beint rekja til efnahags-
ráðstafananna í maí. Þá átti að taka
verðtrygginguna úr sambandi sem
leiddi tíl þess að sparifjáreigendur
þyrptust til verðbréfasjóðanna.
Óljóst hvort innlausn hefur
aukist
Forráðame'nn fjárfestingarfélag-
anna hafa viljað gera lítið úr því að
mikið sé um að fólk komi og leysi
út fjármuni sína í kjölfar þessara
umræðna. Þó sagði Gunnar Oskars-
son, aðstoðarframkvæmdastjóri
Fjárfestingarfélagsins, að mikiö
hefði verið hringt og eitthvað hefði
verið um að fólk leysti til sín pen-
inga. Undir þetta taka fulltrúar ann-
arra verðbréfasjóða. Játuðu þeir
áhyggjur sínar og tóku sumir þeirra
meðal annars tU bragðs að taka sam-
an upplýsingar um starfsemi sína til
að dreifa tU áhyggjufuUra viðskipta-
vina. Reyndar sagði Ólafur Ragnar í
samtali í gær að hann hefði upplýs-
ingar um að töluvert hefði verið um
að fólk kæmi í verðbréfasjóðina.
Það er alkunna að á verðbréfa-
mörkuðum ríkir „andlegt ástand" að
þvi leyti að orðrómur um slæma
stöðu leiðir vanalega tíl stigmögnun-
ar. Er þá talað um „runn“ á sjóöinn.
í eðhlega starfræktum sjóði er gert
ráð fyrir ákveðnu innlausnarhlut-
faUi en allt umfram það gerir sjóðn-
um erfiðara að afhenda fólki fjár-
muni sína strax. Hafa þeir því
ákvæöi í reglum sínum sem taka á
því. Má sem dæmi nefna að Fjárfest-
ingarfélagið hefur 90 daga biðtíma
og Kaupþing greiðir út ákveðið hlut-
faU mánaðarlega sem er 2% af heUd-
arinneigninni. Verðbréfamarkaður
Iðnaðarbankans gerir það líka á
þann hátt að sjóðir félagsins yrðu
leystir upp á 30 mánuðum.
Skilst „grái markaðurinn“ frá
verðbréfamarkaðnum?
„Það er vonandi að þessi umræða
leiði tU heUbrigðari markaðs og að
þetta herði á neytendasinnaðri laga-
setningu sem er mikUvægtsagði
Pétur Blöndal hjá Kaupþingi en sum-
ir innan fjármagnsmarkaðsins hafa
bent á að ákveðinnar hreinsunar sé
þörf. Það þurfi að skilja hinn raun-
verulega „gráa markað“ frá verð-
bréfamarkaðinum.
Þá játaði fulltrúi eins fjárfestingar-
félagsins að vönduð vinnubrögð
væru aUs ekki nógu eftirsóknarverð
hjá fyrirtækjunum sem allt of oft
þyrftu að taka þátt í heldur ómerki-
legri auglýsingamennsku til að halda
hlut sínum á markaðnum. Hann
bætti því við að reyndar gengju
bankamir oft hvað harðast fram á
auglýsingamarkaðnum.
Að sögn hagfræðinga er eðlilegt að
verðbréfasjóðir velti um 15-20% af
innlánamarkaðnum. Munu ná-
grannalöndin búa við það hlutfall.
Miðað við þróunina fram tU þessa
má búast við að þessu marki verði
náð innan nokkurra ára. Það ýtir
jafnvel enn frekar á eftir þessu að
bankamir sækja inn á fjárfestingar-
markaðinn og eru allir þar núna
nema Búnaðarbankinn.
Margir telja að með stofnun Verð-
bréfaþings íslands hafi „lögum verið
komið yfir veröbréfasjóðina". Af við-
ræðum við forráðamenn þeirra
þriggja fjárfestingarfyrirtækja sem
eru aðilar að Verðbréfaþinginu,
Kaupþings, Verðbréfamarkaðs Iðn-
aðarbankans og Fjárfestingarfélags-
ins, má ráða að þeim þykir þeir vera
ábyggilegri hú en áður.
Með þessu var komið á bindiskyldu
hjá Seðlabankanum að því leyti að
verðbréfasjóðirnir skuldbundu sig til
að kaupa spariskírteini ríkissjóðs
fyrir 20% af því fé sem kemur tU sjóð-
anna eftir 1. júlí. Veðskuldbindingar
þeirra fram að því sleppa við bindi-
skyldu. Vilja sumir segja að með
þessu hafi verðbréfasjóðirnir gengist
undir eftirlit sem dugi. Það er þó ljóst
að einhver áhrif hlýtur þetta að hafa
á ávöxtun sjóðanna því aukið hlut-
faU ríkisskuldabréfa í sjóðunum
lækkar ávöxtunina eitthvað. Um leið
ætti öryggið að aukast því menn
verða að athuga að samband milli
ávöxtunar og áhættu er ótvírætt.
í dag mælir Dagfarí__________________
Handbolti í hávegum
Dagfari er mikUl áhugamaður um
handbolta og hefur fylgst vel með
framgöngu handboltalandsUðsins
okkar sem gengur undir nafninu
strákamir okkar. Strákarnir okkar
hafa verið að undirbúa sig fyrir
ólympíuleikana og hafa tekið þátt
í mörgum mótum og leikjum und-
anfama mánuði. Frammistaða
þeirra hefur ávaUt verið með mikl-
um ágætum ef marka má blaða-
skrif um þessa leiki. Strákamir
okkar hafa að vísu ekki unnið
marga leUd en það er ekki að
marka vegna þess að aUt er þetta
undírbúningur fyrir ólympíuleik-
ana og úrsUt í leikjum ém aukaat-
riði í landsleikjum þegar landsleik-
irnir em undirbúningur undir aðra
landsleiki. Töpin, sem við höfum
orðið fyrir í mótum í Austur-
Þýskalandi og á Spáni, em þess
vegna ekki umtalsverð og í raun
og vem má skUja þessi töp þannig
að þau séu að yfirlögöu ráði.
Svona gott Uð eins og strákarnir
okkar eiga ekki að geta tapað leik
nema það sé vísvitandi gert. Sam-
kvæmt blaðafrásögnum erum við
með eitt heimsins besta Uð og við
erum með heimsins besta þjálfara.
Þetta sjá allir og heyra sem fylgjast
með handbolta og blaðamenn bera
tilheyrandi lotningu fyrir þessum
heimsins bestu mönnum og efast
aldrei eina sekúndu um að það sem
þjálfarinn segir og gerir sé það eina
rétta. Það er annaö heldur en í öðr-
um íþróttagreinum eins og tU dæm-
is fótboltanum þar sem þjálfarinn
gerir aldrei neitt af viti, velur alltaf
vitlausa menn í Uðið og fótbolta-
landsUðið tapar af því það getur
ekki betur. Strákarnir okkar í
handboltanum tapa af því þeir geta
mUdð betur og töpin eru Uður í
strategíunni. Fyrir vikið eru aUir
afar glaðir í hvert skipti sem strák-
arnir okkar tapa í handboltanum
því að það eru töp af ásettu ráði.
Við spUuðum mjög vel á móti
Austur-Þjóðveijum og Rússum
þegar við kepptum við þá á Spáni
um daginn, reyndar hefur ekki sést
betri handbolti í heiminum áður
og það var eins og hver önnur
heppni að Þjóðveijamir og Rúss-
arnir spUuðu Uka heimsins besta
handbolta því að annars hefðum
við kannske unnið. En þar sem
strákamir okkar stefndu að því að
tapa sem flestum leikjum hefði það
veriö meiri háttar slys ef heimsins
besti handbolti af okkar hálfu hefði
orðið til þess að leikimir ynnust.
TU þess mátti ekki koma, enda er
þetta allt undirbúningur undir
ólympíuleikana.
En nú stendur yfir Flugleiðamót
í handbolta hér heima. Fyrst spil-
uðum við gegn Tékkum og bur-
stuðum þá. Dagfari heyrði það í
sjónvarpslýsingunni að þar með
væri komið upp mjög alvarlegt
vandamál. Þulurinn og sérfræðing-
urinn í stúdíóinu höíðu mestar
áhyggjur af því að strákamir okkar
væru komnir í of gott form. Það
gæti komið þeim í koll því að nú
gætu þeir tekið upp á því að vinna
leikina. Hingað til hefur þjálfarinn
gætt þess að hafa strákana okkar
nógu þreytta í leikjunum til að þeir
geti ekki unnið, enda leggur hann
meira upp úr æfingum heldur en
leikjum eins og allir vita sem fylgj-
ast með handbolta. Þeir voru mjög
þreyttir á Spáni og þeir vora enn
þreyttari í Frakklandi og auðvitað
eru þeir hafðir þreyttir til að koma
í veg fyrir að þeir vinni leikina.
En nú voru þeir sem sagt komnir
í svona ofsaform að þeir burstuðu
Tékkana. „Hvernig á að halda
strákunum okkar í þessu formi
fram að ólympíuleikjum," spurði
sérfræðingurinn í sjónvarpi með
skelfingarröddu. Og maður sá fram
á þá hræðilegu niðurstöðu að
strákarnir okkar tækju allt í einu
upp á því að sigra í Flugleiðamót-
inu sem mundi koma þeim í koll
vegna þess að þeir voru komnir í
form. En sem betur fer lagaðist
þettá aftur í næsta leik þegar Sviss-
lendingarnir unnu strákana okkar.
Nú er um að gera fyrir strákana
okkar að koma sér úr góða forminu
og heimsins besti þjálfari verður
að þreyta strákana okkar eins og
best hann getur til að koma í veg
fyrir að fleiri leikir vinnist áður en
ólympíuleikarnir hefjast. Það má
ekki gerast að strákarnir okkar nái
sínu besta formi því að ekkert er
verra fyrir strákana okkar heldur
en að komast í form. Þá gætu þeir
slysast til að sigra í einhverjum
leikjunum á ólympíuleikunum.
Dagfari