Dagblaðið Vísir - DV - 10.12.1988, Qupperneq 15

LAUGARDAGUR 10. DESEMBER 1988.
15
M
Með áhyggjumar á herðunum
Það er ekki létt verk að vera ís-
lendingur um þessar mundir. Arm-
aeðan er bókstaflega að drepa okk-
inr og hvert sem litið er blasa
vandamálin við. Þjóðin hefur að
vísu séð hann svartari áður, en
munurinn er sá að nú sýnist ekki
nokkur maður vera fær um að ráða
fram úr öngþveitinu. Þjóðhags-
stofnun og vinnuveitendur keppast
um að gefa út hrakspár, skiptaráð-
endur keppast við að taka búin tií
gjaldþrotaskipta, stjómmálamenn-
imir keppast við að lýsa yfir upp-
gjöf sinni. Sjávarútvegsráðherra
sér ekki annan betri kost en að
launin verði lækkuð í landinu!
Verst er þó, að maður hittir ekki
lengur neinn á fömum vegi sem
veit sitt rjúkandi ráð og hefur það
þó verið höfuðprýði á þessari þjóð
að eiga fjöldann allan af mannvits-
brekkum úti í bæ, sem vita allt
mikið betiu: en hinir sem em kosn-
ir tfl að hafa vit fyrir öðrum.
Ég man ekki eftir neinni ríkis-
stjóm sem hefur staðist próf þess-
arar alvitm stéttar og mér kemur
ekki í hug nein sú ákvörðun stjórn-
valda eða yfirvalda sem Jiefur
mælst vel fyrir. Nema þá helst þeg-
ar fyrri ríkisstjóm ákvað að byggja
handboltahöfl enda var það nógu
vitlaust tfl að hægt væri að taka
mark á því! Öllum og öllu er bölv-
að: sköttum, lánveitingum, manna-
ráðningum, brennivínskaupum,
himdahaldi og nautahakki.
Á frumsýningu um daginn gekk
fjöldinn allur af leikhúsgestum út
í hléi, sjálfsagt í mótmælaskyni
gagnvart leikstykkinu sem átti að
vera öðm vísi en það var.
Það er ekki heiglum hent að gera
íslendingum tfl hæfis og það er þá
helst að þeir hæh einhverjum fyrir
það sem hann lætur ógert. En sá
bjamargreiði getur líka endað með
ósköpum eins og dæmin sanna.
Tónlistargagnrýnandi þessa blaðs
reyndi að gera Ustamönnunum til
geðs og skrifaði um þá fjarstadda
og hljómleika sem aldrei vom
haldrnr. En sú óvænta og óbeðna
tilUtsemi féU þvi miður í slæman
jarðveg sem sýnir manni svart á
hvítu að það er líka fokið í það
skjóUð að hæla mönnum fyrir ekki
neitt.
Samviska
þjódarinnar
Ég þakka stundum mínum sæla
fyrir aö vera hvorki Ustamaður né
stjómmálamaður og eiga það yfir
höfði mér að fólk gangi út í mót-
mælaskyni eða hæli mér fyrir það
sem ég geri ekl'.i. Hvað þá að fá
skammir fyrir það sem ég geri. En
það er með mig eins og fleiri að ég
er meðvitaður einstakUngur í þjóð-
arbúinu og get ekki neitað því, að
aUt þetta böl leggst afar þungt á
mig. Ég kem heim til mín á kvöldin
og hlusta á fréttimar og heyri af
öllum erfiðleikunum og fæ sam-
visku af því, að sitja svona aðgerða-
laus fyrir framan sjónvarpið. Nú
hafa þeir raðað fréttatímunum með
þeim hætti að samviska þjóðarinn-
ar situr yfir fréttalestri löngum
stundum og það er rétt með herkj-
um að maður komist heim tU sín á
kvöldin áður en baUið byijar.
Fréttaflutningur stendur meira og
minna yfir frá því klukkan sjö og
aUt tfl hálf niu eða samfleytt í einn
og hálfan klukkutíma. Þar er ekk-
ert lát á og maður gefur sér ekki
lengur tíma tíl að snæða kvöldverð
eða hlusta á sambýlisfólkið af ótta
við að missa af síðasta gjaldþrotinu
eða nýjustu yfirlýsingum fjármála-
ráðherrans um fjárlagagatið sem
þarf að fyUa með nýjum sköttum.
Það Uggur við að maður hafi með-
aumkun með ráðherranum yfir því
mótlæti sem hann mætir í skatt-
lagningunni.
Sjávarútvegsráðherra segir
manni að launin séu of há, kyn-
fræðslusérfræðingur sjónvarpsins
segir manni að kynmök verði
óregluleg og tilvUjanakennd í
svona stressuðu umhverfi og
Mogginn og ÞjóðvUjinn sameinast
í að telja manni trú um að við búum
í sjúku þjóðfélagi. Forseti Samein-
aðs Alþingis verður reiður í þing-
inu yfir þeirri óskammfeilni eftir-
manns síns í forsetastóU að kjafta
frá brennivínskaupunum.
Maður fylUst óskaplegri sektar-
kennd og biðst nánast afsökunar á
því að vera að ergja þessa ábyrgu
menn með kjaftasögum og ofboðs-
legum launum. Þjóðin má eiginlega
þakka fyrir að handhafar forseta-
valdsins skuU hafa keypt aUt vínið
í staðinn fyrir að gera Alþingi og
Bessastöðum reikning og maður
getur sjálfur þakkað fyrir að fá
greidd laun sem fyrirtækin eiga
ekki fyrir. Hvað er annað sjálfsagð-
ara en að greiða hærri tekjuskatta
og vörugjald af gotteríinu úr því
launin eru orðin of há tíl að þjóðar-
búið lifi það af? Jafnvel Ríkisút-
varpið hefur farið hálfan miUjarð
fram úr áætlun af einskærri tillits-
semi við okkur og þær fréttir sem
það flytur okkur af hallærinu.
Strætó lífsins
Maður leggst tfl hvílu, þjakaður af
samviskubiti ög fer með bænirnar
og liggur svo andvaka yfir því
kæruleysi að láta aUa þessa góðu
menn fara á hausinn og alla hina
standa ráðalausa gagnvart óráðsí-
unni. Mikið var ég feginn þegar ég
heyrði að KvennaUstinn ætlar að
hjálpa stjóminni við að leggja á
réttláta skatta. Réttlátir skattar eru
nefnflega ekki á hveiju strái og
vanþakklátir íslendingar hafa
stöðugt verið að kvarta undan
óréttlátum sköttum svo lengi sem
elstu menn muna. Það var kominn
tími tU að kvenfólkið segði okkur
og öðmm hvar réttlætið er fólgið í
skattheimtunni, sér í lagi þegar
launamaðurinn þarf að sætta sig
við skert laun og minni kaupmátt
og sparar við sig í innkaupum. Þá
verður að skattleggja spamaðinn
og launin sem verða afgangs. í þvi
felst væntanlega réttlætiö.
Ég vakna upp á morgnana og ek
í vinnuna á nagladekkjum sem
gatnamálastjóri er búinn að vara
við og virði ekki biðskyldu af ótta
við að fá stressaðan bfl aftan á mig.
Ég sé unga fólkið standa í strætó-
skýlinu og einn og einn gamlingja
innan um, sem sjálfsagt hefur selt
bíhnn tfl að eiga fyrir tapimr af
þjóðarbúinu sem hefur ekki efni á
að greiða honum hærri laun.
Skólafólkið bíður af sér rigninguna
og rokið og veit ekki að það bíður
lika af sér áhyggjur framtíðarinn-,
ar. Það er enn þá nóg saklaust og
reynslulaust til að leggja á sig
skólagönguna tU að búa sig undir
fómimar sem það þarf að færa í
þágu gjaldþrota þjóðarbús. Það veit
ekki um áhyggjurnar sem bíða þess
þegar strætó lífsins nemur loksins
staðar. Svona er nú gæðum lífsins
misskipt að örlögin sóa áhyggju-
leysinu á æskuna meðan hún hefur
ekki vit á því að njóta þess.
Steinsnar
frá alvörunni
í mannþrönginni sérðu ungt. par
leiðast. Úti á götu heyrirðu skóla-
strák skella upp úr. Manni bregður
við og spyr hvers konar óskamm-
feilni þetta sé. Er ekki óleyfUegt að
vera ástfanginn á svo viðsjárverð-
um tímum og hver er þessi hlátur
nema hlátur óvitans sem er ekki í
takt tíl aldarfarið og uppgjöfma?
Veit ekki að hann er ekki nema
steinsnar frá því að ganga á vit
þeirrar alvöru sem felst í brauð-
striti og bash nútímans. Og unga
parið elskast í sakleysi sínu þangað
tU ástin breytist í hjúskap og heim-
iliserjur og húsnæðisáþján og
hjónaskilnað. Löngu áður en þau
verða fuhorðin. Af hverju varar
þau enginn við?
Já, maður horfir upp á þetta aht
saman og skammast sín fyrir þá
viðleitni að láta sér líða vel innan
í sér og innan um hina á heimUinu
í staðinn fyrir að stilla sér upp í
strætóskýhn og vara aðra við. Mað-
ur á auðvitað að vera með áhyggj-
urnar á herðunum eins og ábyrg-
um manni sæmir. Sökkva sér í
svartnættið og líða önn fyrir
ástandið. Ganga um með svört sól-
gleraugu og játa á sig syndimar af
misgjörðum sínum gagnvart þjóð-
arbúinu. Hvað átti það að þýða hér
um árið að kaupa bíl þegar tollur-
inn var lækkaður? Hvað vit er í því
að eyða gjaldeyri í utanferðir á tím-
um eins og þessum? Og hver bað
þig um að eiga öU þessi börn sem
valda bara þjóðarbúinu erfiðleik-
um og eiga það í vændum að fá að
gjalda fyrir það að vera til?
í sjoppunni á undan mér stendur
UtUl snáði og kaupir slikkerí fyrir
þúsund krónur. í gjafabúðinni
stendur pelsklædd kona og kaupir
skartgripi fyrir fimmtíu þúsund
krónur. I söfnuðinum hafa meðlim-
imir safnað sautján mUIjónum í_-
nýju kirkjubyggingima og í frétta-
tilkynningunni segir að áhugafólk
um tónUst ætii að byggja tónUstar-
höU fyrir átta hundmð miUjónir.
Hvaðan skyldu þessir peningar
koma? hugsa ég af alvöru hins
ábyrga manns og giska á að þetta
sé tíundin sem fólkið greiðir fyrir
samvisku sína. Foreldramir friða
fiarveru sína frá Utla snáðanum
með því að gefa honum þúsund
krónur, eiginmaðurinn kaupir sér
heimilisfrið eftir yfirsjón sína fyrir
tugi þúsunda, safnaðarmeðUmirnir
vUja leggja inn hjá guði fyrir van-
rækslusyndir sínar gagnvart
guðstrúnni. Og svo framvegis. Við
erum greinflega öU með móral.
Skrúfíð
fyrir barlóminn
Nú nálgast jóUn og aUir keppast
við aö undirbúa hátíðina, kaupa
mat og gjafir og ætla að vera góðir
hver við annan. Skyldi þaö líka
vera partur af samviskubitinu,
partur af þeirri sektarkennd að við
lifum í sjúku þjóðfélagi og höfum
ekki leyfi til að Uta glaðan dag? Það
er hvort sem er búið að stimpla það
inn í hausinn á okkur að allt sé að
farast og þjóðarbúið standi og falli
með því að safnaðarmeðUmimir
gráti í kór. Það er búið að segja
okkur að peningarnir séu farnir og
þegar peningamir em farnir er
engin hamingja og ekkert líf. Þá sé
allt á hausnum, engin framtíð, eng-
in von. Þetta segja þeir okkur í
þinginu og í fréttunum á kvöldin.
Og svei þeim sem ekki taka þátt í
ábyrgðinni og alvörunni og leyfa
sér þann munað að brosa framan
í tUvemna. Og vei þeim sem leggja
á sig þá fífldirfsku að taka áhættu
í atvinnurekstri, ástarlífi eða
ánægju. Svoleiðis lystisemdir verð-
ur annaðhvort að skattleggja eða
skuldfæra og það verður að verð-
launa börnin með þúsundkaUi fyrir
að vera heima!
Ég er samt að gera mér vonir um
að við lifum þetta af. Að við lifum
ábyrgðina af. Sú bjartsýni byggist
á því, að kynslóðin sem var á und-
an okkur Ufði það af að búa við
margfalt lakari kjör en þjóðarbúið
í dag. Og eins hinu, sem ekki er
síður mikflvægt, að kynslóðin, sem
á eftir kemur, unga fólkið í strætó-
skýlinu og skólanum, býr enn yfir
nægjlega miklu sakleysi og bama-
trú að það geti enn þá orðið ást-
fangið og það geti enn þá haft fyrir
því að menntast án þess að þjóðar-
búið gjaldi fyrir það. Það gengur
ekki um með áhyggjumar á herð-
unum. Það heldur enn að það sé
gott að vera íslendingur. í guðanna
bænum, ekki taka þá trú frá þeim.
Skrúfið heldur fyrir fréttimar.
Skrúfið fyrir barlóminn.
EUert B. Schram