Dagblaðið Vísir - DV - 06.06.1989, Qupperneq 14

ÞRIÐJUDAGUR 6. JÚNÍ 1989.
Ifi
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSÓN
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SÍMI (1 )27022 - FAX: (1 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRjALSRAR FJOLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 900 kr.
Verð í lausasölu virka daga 85 kr. - Helgarblað 100 kr.
Enn eitt vorið hvarf
Blóðbaðið í Beijing í Kína um helgina minnir okkur
á, að afturhvarf hefur oft orðið frá lýðræðislegri þróun
í ríkjum kommúnismans. Einu sinni var talað um vorið
í Prag í Tékkóslóvakíu, en því fylgdi ekkert sumar, held-
ur pólitískur fimbulvetur, sem stendur enn.
Til skamms tíma var Kína dálæti margra á Vestur-
löndum og voru ráðamenn Bandaríkjanna þar fremstir
í flokki. Til dæmis ferðaðist Bush Bandaríkjaforseti um
Kína fyrir skömmu og sýndi ráðamönnum ríkisins óhóf-
lega kurteisi í málum þekktra andófsmanna.
Fjölmiðlar á Vesturlöndum létu ekki sitt eftir liggja.
Deng Xiaoping hefur verið hampað ótæpilega sem boð-
bera hins nýja tíma vestræns hagkerfis. Menn gleymdu,
að hann lét banna veggblöðin í Beijing, um leið og hann
hafði notað þau til að komast aftur til valda.
Um leið og frostið linast í einhverju slíku ríki, fyllast
menn bjartsýni á Vesturlöndum. Mikill skortur er á
sagnfræðilegu minni hjá vestrænum stjórnmálamönn-
um og blaðamönnum. Menn láta eins og nokkurra stiga
lækkun frosts marki komu eilífs sumars og friðar.
Menn urðu fyrir vonbrigðum, þegar sumarið kom
ekki í Ungverjalandi 1954, í Tékkóslóvakíú 1968 og í
Póllandi 1981. Nú verða menn fyrir vonbrigðum, þegar
sumarið kemur ekki í Kína 1989. Samt eru menn sífellt
tilbúnir að trúa á nýjan leik á komu eilífs sumars.
Þótt eríitt sé að finna dæmi úr sögunni um, að sumar
fylgi í kjölfar pólitísks vors í löndum kommúnismans,
er ekki rétt að fullyrða, að slíkt geti aldrei gerzt. Við
vitum ekki, hvað verður úr vorinu í Sovétríkjunum,
Póllandi og Ungverjalandi, sem er í blóma á þessu ári.
Hugsanlega getur komið sumar eftir pólitískt vor í
nokkrum ríkjum kommúnismans. Vesturlandabúar
þurfa að gera sitt bezta til að hlúa að slíku, svo framar-
lega sem þeir leggja ekki framtíð lýðræðisskipunar
sinnar að veði, af einfaldri, mannlegri trúgirni.
Þessi vandi hefur leitt til átaka í varnarsamtökum
vestrænna ríkja. Annars vegar hafa staðið ráðamenn
engilsaxnesku ríkjanna, sem vilja ekki, að gagnkvæmur
samdráttur í vopnabúnaði leiði til tímabundinnar aukn-
ingar á sóknarfærum Varsjárbandalagsins.
Þeir vildu lengi vel ekki taka í mál, að hafnar yrðu
viðræður austurs og vesturs um skammdrægar kjarn-
orkuflaugar, fyrr en að loknum ákveðnum árangri í
samdrætti hefðbundins herafla. Á því sviði hafa yfir-
burðir Sovétríkjanna verið taldir hættulega miklir.
Hins vegar hafa svo staðið ráðamenn í Vestur-Þýzka-
landi, studdir valdamönnum í ýmsum bandalagsríkjum
meginlandsins. Þeir hafa talið, að vorið í austri veitti
Vesturlöndum heimssögulegt, tímabundið tækifæri til
að ná umtalsverðum árangri í samdrætti vígbúnaðar.
Bush Bandaríkjaforseti hafði forustu um málamiðlun
á leiðtogafundi Atlantshafsbandalagsins í Bruxelles fyr-
ir réttri viku. Tillaga hans tók skynsamlegt tillit til
beggja sjónarmiðanna og hlut eindreginn stuðning á
fundinum, sem lauk í meiri sátt en við var búizt.
Niðurstaðan er, að áfram verður unnið af krafti að
samningum við Sovétríkin og fylgiríki þeirra um marg-
víslegan niðurskurð vopna, en Vesturlönd ræða ekki
um að loka kjarnorkuregnhlífinni, fyrr en eftir umtals-
verðan árangur í samningum um hefðbundin vopn.
Blóðbaðið í Beijing minnir okkur á að fara gætilega
í viðskiptum við stjórnvöld, sem eru svo vanstillt í vald-
beitingu, að þau aka skriðdrekum yfir eigið fólk.
Jónas Kristjánsson
Athafnir í
stað orða
Stuðningur Samtaka jafnréttis og
félagshyggju við ríkisstjórn Stein-
gríms Hermannssonar byggðist
fyrst og fremst á þremur megin-
málum:
1. Að stigin yrðu veruleg skref til
launajöfnunar og jöfnunar lífs-
aðstöðu í landinu.
2. Að raunvextir yrðu komnir
a.m.k. niður í 6% fyrir 1. janúar
1989.
3. Að gerðar yrðu ráðstafanir til
að koma í veg fyrir atvinnu-
leysi, fyrst og fremst í þeim
byggðarlögum þar sem eigið
fjármagn útflutningsfyrirtækj-
anna væri uppurið vegna mis-
heppnaðrar ijármálastjórnar
ríkisstjórnar Þorsteins Pálsson-
ar.
Vextir og gjaldþrot
Að þessu sinni ætla ég að láta
lesendur um að dæma hvernig hef-
ur til tekist með fyrsta liðinn.
Um annan liðinn er það að segja
að raunvextir eru nú frá 7,25% upp
í 9,25% í bönkunum, lægstir að
sjálfsögðu í ríkisbönkunum. Ekk-
ert bendir til þess að þeir lækki á
næstunni án aðgerða ríkisvaldsins.
Nafnvextir hafa hækkað að undan-
fórnu í samræmi við verðbólgustig-
ið. Var stefnan ekki raunhæf í
vaxtamálunum eða skortir sam-
stöðu um leiðir innan stjórnar-
flokkanna til að ná settu marki í
vaxtamálum? Við sem berum
ábyrgð á ríkisstjórninni höfum rétt
til að krefjast svara við því.
Um þriðja hðinn er það að segja
að við blasir verulegt atvinnuleysi
viða um land og mun fara vaxandi
þegar líður á árið. Því verður að
gera ráðstafanir í tíma til að koma
í veg fyrir neyðarástand á mörgum
stöðum. Það er skerðing á mann-
réttindum ef fólk fær ekki atvinnu
í sinni heimabyggð. Ríkisstjómin
verður að vinna samkvæmt því.
Atvinnutryggingasjóður hefur
bjargað mörgum fyrirtækjum og
gengið það langt sem lög og reglu-
gerð frekast leyfa. Eftir standa
14-18 fyrirtæki sem eru burðarásar
atvinnulífs í sinni byggð og verða
gjaldþrota ef ekki verða gerðar þeg-
ar í stað ráðstafanir til að koma í
veg fyrir það.
Haft er eftir ýmsum ráðamönn-
um að það sé allt í lagi þó sum af
þessum fyrirtækjum verði gjald-
þrota. Ég tel að slíkt tal sé ekki
mikið ígrundað og í því felist lítill
skilningur á aðsteðjandi vanda-
málum þessara byggða og raunar
þjóðarinnar í heild. Ekki má
gleyma því að ríkisstjórnin hefur
gefið þessum byggðum fyrirheit
um að gera útflutningsfyrirtæki
þeirra rekstrarhæf á ný. Það átti
að vera m.a. hlutverk Hlutabréfa-
sjóðs. Sú aðferð sem Hlutabréfa-
sjóður átti að beita hefur enn sem
komið er ekki gengið upp og vafa-
samt að úr rætist. En hvaö sem því
líður þá er ríkisstjórnin ekki laus
frá sínum loforðum. Aðrar leiðir
verður þá að fara því sú leið að
gera þessi fyrirtæki gjaldþrota er
ekki í samræmi við það sem um
var rætt þegar ríkisstjómin var
mynduð.
Að 8 mánuðum liðnum
Það eru liðnir átta mánuðir frá
því að ríkisstjórnin var mynduð og
allan þann tíma hafa íbúar þessara
byggðarlaga beðið og vonað að
geröar verði raunhæfar aðgerðir
sem tryggðu þeim áfram atvinnu í
heimabyggð, sem dygði til lífsfram-
færslu þeirra. Og nú, eftir átta
mánaða bið, er farið að tala um
gjaldþrot. Vonleysi hefur gripið um
KiáUajirm
Stefán Valgeirsson
alþingismaður
fyrir Samtök um jafnrétti
og félagshyggju
sig í þessum byggðum og algjör
örvænting í mörgum tilvikum. Það
er ekki það eina að þetta fólk missi
atvinnuna. Húsnæði þess er verð-
laust þótt það vilji færa sig um set
þangað sem atvinnan býðst. Er
þetta raunhæf byggðastefna? Er
þetta það jafnrétti sem stjórnar-
flokkarnir ætla að stefna að? Eða
hvað eða hverjir standa í vegi fyrir
því að athafnir fylgi orðum?
Steingrímur Hermannsson for-
sætisráðherra sagði á fundi í Kópa-
vogi í aprílbyrjun að ríkisstjórnin
hefði þá í mesta lagi þrjá mánuði
til umráða til að leysa vanda út-
flutningsfyrirtækjanna. Ég hygg að
þegar þessi orð voru töluð hafi
tíminn til aðgerða raunar verið lið-
inn. Ríkisstjóm Þorsteins Pálsson-
ar hafði haldið þannig á málum að
eigð fé útflutningsfyrirtækjanna á
ýmsum stöðum var uppurið og
meira en það þegar ríkisstjóm hans
hrökklaðist frá völdum. Ríkis-
stjórn Steingríms Hermannssonar
var mynduð til að halda atvinnulíf-
inu gangandi og færa til baka fjár-
magn í þjóðfélaginu til að ná því
marki og orð skulu standa.
Upprifjun, stefna og viðhorf
I þessu sambandi vil ég rifja upp
viðræður okkar Steingríms og
skoðanaskipti eftir síðustu kosn-
ingar. Mér barst bréf frá honum,
dagsett 10. júní 1987, þar sem hann
býður mér aðild að þingflokki
Framsóknarflokksins með þeim
réttindum og skyldum sem því
fylgja. Ég svaraði þessu bréfi 16.
júní og í því bréfi stóð m.a. eftirfar-
andi: „Ég var kosinn á þing af Sam-
tökum jafnréttis og félagshyggju í
Norðurlandskjördæmi eystra og
því verður að ræða efni þessa bréf
í þeim Samtökum og taka afstöðu
til þess þar.“
Steingrímur Hermannsson
ásamt Páh Péturssyni þingflokks-
formanni kom til fundar við okkur
l. október 1987 á Akureyri. Við
vorum 10 úr Samtökunum sem
mættum á þennan fund. Við höfð-
um meðferðis úttekt á starfsáætlun
ríkisstjórnar Þorsteins Pálssonar,
11 vélritaðar síður. Þar stendur
m. a. eftirfarandi:
„Þessi umfjöllun og athugasemd-
ir okkar við starfsáætlun ríkis-
stjórnar Þorsteins Pálssonar leiðir
að okkar mati í ljós að þaö einstakl-
ingsfrelsi sem ríkisstjórnin stefnir
að í grundvallarmarkmiðum sín-
um sé í raun frelsi þeim til handa
sem sitji að fjármagni og völdum
og leiðir ekki til aukins jafnréttis
hveldur þvert á móti. Þessi skiln-
ingur á einstaklingsfrelsi gengur
þvert á þá skilgreiningu Samtak-
anna, að raunverulegt frelsi ein-
staklingsins felist í þvi að geta tek-
ið ábyrgð á eigin lífi og samfélag-
inu.
Okkur sýnist að það gangi eins
og rauður þráður í gegnum hvert
atriði af öðru í starfsáætluninni,
að þeim sem ráða fjármagninu sé
ætlað að deila og drottna í okkar
þjóðfélagi í næstu framtíð ef eftir
þessum stjórnarsáttmála verður
farið. Verði ríkisbankarnir gerðir
að hlutafélagsbönkum, fólksflótt-
inn til höfuðborgarsvæðisins lát-
inn halda áfram og aðstöðumunur
vegna búsetu ekki minnkaður þá
hefur einstakhngsfrelsið brugðið
sér í líki frjálshyggjunnar, ýtt enn
frekar undir misrétti og það geta
Samtök jafnréttis og félagshyggju
ekki stutt.“
Hér kemur fram hver stefna okk-
ar er og lífsviðhorf og hún hefur
ekkert breyst. Við viljum meiri
jöfnuð og aukið réttlæti. Þaö er
okkar krafa. Ef ríkisstjórnin tekur
á efnahags- og atvinnumálum í
þessum mánuði, samkvæmt þeirri
stefnu sem mörkuð var þegar hún
var munduð, mun hún hafa meiri-
hlutafylgi fyrir þeim aðgerðum á
Alþingi. En hver vill bera ábyrgð á
óbreyttu ástandi, gjaldþroti margra
útflutningsfyrirtækja og auknu at-
vinnuleysi? Gefi þeir sig fram sem
vilja bera ábyrgð á slíku ástandi.
Stefán Valgeirsson
,,En hver vill bera ábyrgð á óbreyttu
ástandi, gjaldþroti margra útflutnings-
fyrirækja og auknu atvinnuleysi?“