Dagblaðið Vísir - DV - 08.01.1990, Side 14

14
MÁNUDAGUR 8. JANÚAR 1990.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11.105 RVlK.SlMI (1)27022-FAX: (1)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð í lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Er þörf á göngum?
Það eru góð tíðindi að bæjaryfirvöld í Reykjavík og
Kópavogur eru búin að koma upp eðlilegu stjórnmála-
sambandi á nýjan leik. Snurða hljóp á þráðinn þegar
Kópavogsmenn mótmæltu ráðagerðum borgarstjóra um
hraðbraut í gegnum Fossvogsdalinn. Gott ef borgar-
stjóri hefndi sín ekki með því að segja upp samningi
um sorphreinsun og öll var sú deila heldur stráksleg.
Sjaldan veldur einn þá tveir deila og nú hefur það sýnt
sig að nágrannarnir geta enn talað saman og samkomu-
lag er gerlegt þegar báðar slá af stolti sínu og stórlæti.
Hér hefur áður verið höfð uppi sú skoðun að vara
við lagningu hraðbrautar um Fossvogsdalinn miðjan.
Sá reitur á ekki að fara undir malbik og það á ekki vís-
vitandi að menga andrúmsloft fjölmennrar byggðar
beggja megin dalsins. Fossvogurinn er vin í byggðinni,
ákjósanlegt útivistarsvæði, veðursæll vermireitur.
Stundum verður að leyfa mannfólkinu að hafa forgang
umfram bílana, hversu mikið sem bílunum hggur á.
Umferðarteppur bíla eru ekki nándar nærri eins hættu-
lega og andateppur fólksins sem hvergi getur lengur
um frjálst höfuð strokið fyrir kolsýringi, tjöru og meng-
uðu andrúmslofti. Okkur þarf ekki að liggja svo lífið á
að við glötum þessu sama lífi og svigrúminu til að kom-
ast út á víðan völl.
Fossvogurinn getur orðið almenningsgarður í miðri
byggðinni og yfirvöld í Reykjavík og Kópavogi eiga að
koma sér saman um hugmyndasamkeppni um menning-
ar-, íþrótta- og tómstundastarfsemi í Fossvoginum.
Nú er það nýjast að ráðgerð eru jarðgöng í gegnum
Digranesháls sem tengir umferðina úr Breiðholtinu við
gatnakerfið vestan Fossvogs og norðan Kópavogs.
Ómaklegt er að gera lítið úr þeirri hugmynd áður en
fyrir liggur hvernig að því verki verður staðið eða
hversu mikið það kostar. Vissulega er mikill íjöldi íbúa
í Breiðholtunum og efri byggðum Reykjavíkur sem þarf
að komast leiðar sinnar í gamla miðbæinn. Rétt er þó
að minna á að byggðin tekur breytingum frá einum
áratug til annars, áherslurnar breytast og straumurinn
getur þess vegna legið í allt aðra átt að nokkrum árum
hðnum heldur en hann gerir í dag.
Erfitt er að sjá eða skilja hvað það er sem knýr á um
gerð jarðganga og margfaldrar bílabrautar í gegnum
Kópavoginn eða undir hann til þess eins að skapa sams
konar umferðaröngþveiti þar sem þessum jarðgöngum
lýkur. Kalla ekki jarðgöngin á aðrar eins framkvæmdir
vestan þeirra, þar sem bílarnir þurfa að komast leiðar
sinnar annars staðar en eftir þröngum einstefnugötum
gamla bæjarins? Og er ekki verið að tala um að færa
byggðina yfir á Korpúlfsstaðalandið og jafnvel Vatn-
sendaland í framtíðinni?
Borgarstjórinn í Reykjavík hefur sýnt sig að vera
framsýnn og stórhuga. Davíð á að skoða aht þetta mál
vandlega áður en flanað er í fljótræði að rándýrum jarð-
göngum. Fyrir þeim þurfa að vera sterk rök. Þetta mál
snýst ekki um það að hafa betur í einhverju þjarki við
Kópavog heldur um það að gæta hagsmuna sinna um-
bjóðenda. Til þess hefur Davíð aha burði eins og hann
hefur margsýnt.
Ljóst er að jarðgöng, tengibrautir og endurbætur á
gamla gatnakerfmu beggja megin jarðganga kosta millj-
arða króna. Við getum vel nýtt það fé til endurbóta á
núverandi gatnakerfi og margt smátt gerir stundum
eitt stórt.
Ellert B. Schram
Húsbréfakerfið:
Láglaunafólk
tapar á vaxtabótum
Láglaunafólk tapar á húsbréfakerf-
inu. Vaxtaniöurgreiðsla og hús-
næðisbætur gamla kerfisins eru
hærri en vaxtabætur húsbréfakerf-
isins. Efnaöri fiölskyldur njóta hins
vegar meiri aðstoðar en áður.
Vaxtabótakerfið beinir minni að-
stoð til láglaunafólks en hinna
efnameiri. Fjölskylda með 80 þús-
und króna mánaðarlaun á kost á
1,5 milljón krónum í vaxtabætur á
25 árum. Fjölskylda meö 180 þús-
und í mánaðarlaun og 3,5 milljón
króna skuldlausa eign á hins vegar
kost á 2,7 milljón krónum. Efnaðra
fólkið fær 90% hærri fjárhæð.
Niðurgreiddir vextir
-húsnæðisbætur
Opinber aðstoð við húsnæðis-
kaupendur hefur hingaö til aðal-
lega falist í að útvega hagstæð lán
til kaupa eða nýbygginga. Húsnæð-
islánakerfið hefur veitt lán með
lága raunvexti. Stuöningur við
húsnæðiskaupendur fólst aðallega
í útvegun íjármagns og niður-
greiðslu vaxta. Byggingarsjóður
ríkisins hefur tekið fé að láni hjá
lífeyrissjóðunum með allháum
vöxtum og endurlánað til hús-
byggjenda og kaupenda eldra hús-
næðis með 3,5% vöxtum. Þannig
hefur ríkisvaldið varið húsnæðis-
kaupendur fyrir vaxtasveiflum á
almennum lánamarkaði. Auk þess
nutu þeir sem keyptu í fyrsta sinni
svonefndra húsnæðisbóta í nokkur
ár. Húsnæðisbæturnar eru ákveðin
fjárhæð á fjölskyldu. Niöurgreiðsla
vaxta og húsnæðisbætur eru
hvorki háðar launum húsnæðis-
kaupenda né hversu dýrar íbúðir
þeir kaupa.
Vaxtabætur
Með húsbréfakerfinu veröur
hætt að greiða niöur vexti. Öll hús-
næðislán bera markaðsvexti. Opin-
ber aðstoð felst í svonefndum
vaxtabótum sem verða greiddar
kaupendum við uppgjör skatta.
Bæturnar eru reiknaðar eftír all-
flókinni reglu. Frá vöxtum, sem
kaupendur greiða af húsnæðislán-
um, er dregin fjárhæð sem svarar
til 5% af brúttótekjum þeirra. Að
því loknu eru bætumar enn lækk-
aðar ef um mikla eign er að ræða
á skattaframtali. Vaxtabætur fjöl-
skyldu, sem á 4,0 milljón krónur
samkvæmt skattaframtali, skerð-
ast ekki. Fyrir hverjar 100 þúsund
krónur, sem eignin fer umfram
það, skerðast þær um 3%. Ákveðið
hámark er á vaxtabótum. Hjón fá
hæst 170 þúsund krónur á ári en
einstæðir foreldrar og einstakling-
ar minna. Með þessum flóknu
reikningsaðferðum á aö beina
vaxtabótunum þangað sem þörfin
er mesf. Ákvæðinu um hámark
bóta og tekjuskerðingu er ætiað að
tryggja að hálaunamenn fái ekki
óhóflega miklar bætur. Ákvæðinu
um skerðingu vegna mikillar eign-
ar er ætiað að hindra að eignamenn
njóti vaxtabóta. i reiknireglunni
miðast vaxtabætumar aðallega við
greidda vexti. Útreikningi vaxta-
bóta svipar aö vissu leyti til reglna
í ýmsum löndum þar sem vaxta-
kostnaður vegna húsnæðisöflunar
er frádráttarbær til skatts.
Munur á aðferðum
Talsverður munur er á þessum
tveimur leiðum, vaxtabótum og
niðurgreiðslu vaxta og húsnæðis-
bótum. í gamla kerfinu njóta allar
fiölskyldur sömu aðstoðar án tillits
til tekna eða hversu dýrar eignir
eru keyptar. í því felst ákveðin
tekjpjöfnun. Efnaminni fiölskyld-
ur, sem kaupa ódýrar íbúðir, fá
sömu fiárhæð og þær efnaðri sem
KjaHariiin
Stefán Ingólfsson
verkfræðingur
kaupa dýrari íbúðir. Aðstoðin veg-
ur hlutfallslega þyngra fyrir hina
tekjulágu en hálaunamenn. Þeir
sem hafa lágar tekjur fá hins vegar
minni aðstoð í vaxtabótakerfinu en
þeir sem hafa góð laun. Þá standa
flestir betur að vígi sem eiga
nokkra eign fyrir. Það skýrist
þannig að þeir sem hafa mestu tekj-
urnar kaupa dýrustu íbúðimar.
Þeir greiða hærri vexti en hinir
sem lægri hafa launin. Vaxtabæt-
urnar miðast við fiárhæð greiddra
vaxta. Þeim sem hafa hæstu launin
eru í húsbréfakerfinu veitt hæstu
lánin því greiðslugetan er miðuð
við tekjur. Hálaunamenn geta af
þeim sökum stofnað til meiri
skulda en hinir sem lægri hafa
launin. Þeir efnameiri kaupa dýr-
ari eignir og greiöa hærri vexti.
Þess vegna er líklegt aö þeir njóti
fullra vaxtabóta. Hinum efnaminni
em ekki veitt lán til að kaupa dýr-
ar íbúöir. Lág laun setja þeim
skorður við húsnæðiskaup. Þeir
verða að sætta sig við að kaupa
ódýrt húsnæði og fá lág lán. Vaxta-
greiðslur lágtekjumanna eru þess
vegna minni en þegar efnafólk á í
hlut. Vaxtabæturnar verða þess
vegna einnig lægri.
Tvær fjölskyldur kaupa
Til að bera saman vaxtabótakerf-
ið og gamla fyrirkomulagið má
taka dæmi af tveimur fiölskyldum.
Önnur hefur lágar tekjur og á ekki
íbúð fyrir. Hin hefur hærri tekjur
og á talsverða skuldlausa eign.
Efnaminni fiölskyldan hefur 80
þúsund krónur í mánaðarlaun og
er að kaupa sína fyrstu íbúð. Hin
efnaðri hefur 180 þúsund krónur á
mánuði og á fyrir íbúð. Skuldlaus
eign er 3,5 milljón krónur. Til að
meta hversu mikillar aðstoöar fiöl-
skyldurnar njóta er heppilegt að
reikna samanlagða aðstoð á löng-
um tíma, til dæmis aldarfióröungi,
25 árum. Fátækari fiölskyldan tap-
ar á vaxtabótakerfinu. Hún getur
vænst þess að fá á tímabilinu sam-
tals 2.618 þúsund krónur í niður-
greidda vexti og húsnæðisbætur.
Með gamla Byggingarsjóðsláninu
ræöur hún við að kaupa þriggja
herbergja íbúð í Reykjavík. í hús-
bréfakerfinu getur fiölskyldan með
naumindum keypt tveggja her-
bergja íbúð. Samanlagðar vaxta-
bætur nema 1.454 þúsund krónum.
Þaö er 1.164 þúsund krónum minna
en í gamla kerfinu. Efnaðri fiöl-
skyldan hagnast hins vegar á kerf-
isbreytingunni. Hún nýtur niður-
greiddra vaxta í gamla kerfinu,
samtals 1.505 þúsund króna á 25
árum. Samanlagðar vaxtabætur
hennar á sama tímabili nema hins
vegar 2.748 þúsund krónum. Það
er 1.243 þúsund krónum meira en
í gamla kerfinu. Dæmin sýna að
breytingin er óhagstæð fyrir lág-
launafólk en kemur betur stæöum
fiölskyldum til góða.
Stefán Ingólfssson
Opinber húsnæðisaðstoð í báðum kerfum
Efnaðri fjölskyldan
180 þús/mán.
fbú& 3,5 millj.
Fátækari fjölskyldan
80 þús/mán.
Engin (bú&
Húsbréfa-
kerfiö
2.748
1.454
Gamla
kerfiö
1.505
2.618
Efnaðri fjölskyldan
Fátækari fjölskyldan
hagnast um 1.243 þús. kr.
tapar 1.164 þús.'kr.
Opinber húsnæðisaðstoð i báðum kerfum (þús. kr.).
„Dæmin sýna að breytingin er óhag-
stæð fyrir láglaunafólk en kemur betur
stæðum fjölskyldum til góða.“