Dagblaðið Vísir - DV - 26.07.1990, Blaðsíða 11

FIMMTUDAGUR 26. JÚLÍ 1990.
11
Guatemala:
Fyrrum harðstjóri
aftur á valdastól?
Útlönd
Það vekur athygli að íbúar Guate-
mala geta hugsað sér að kjósa fyrr-
um harðstjóra til valda.
Þegar Efrain Rios Montt var við völd
í sextán mánuði í Guatemala voru
um fimmtán þúsund manns myrt.
Samt sem áður nýtur hann nægilegs
stuðnings til að geta orðiö næsti for-
seti landsins.
Það þykir ótrúlegt að ef kosiö væri
nú og ef Rios Montt væri forseta-
frambjóðandi myndi hann vinna. En
kosningamar í Guatemala verða
ekki fyrr en í nóvember og enn er
ekki ljóst hvort hann getur boðið sig
fram. Samkvæmt stjómarskránni
getur enginn orðið forseti tvisvar.
En lögin þykja nægilega óljós til þess
að menn leyfi sér ólíkar túlkanir, og
það gera menn óspart þessa dagana.
Efrain Rios Montt tók völdin 1982.
Hann hélt þeim bara í sextán mánuði
en það voru blóðugir mánuðir.
Hundrað og fjörutíu bæir vom jafn-
aðir við jörðu, fimmtán þúsund
manns voru myrt og sextíu þúsund
börn misstu foreldra sína. Ein millj-
ón manna flutti frá heimkynnum
sínum og hundrað og fimmtíu þús-
und flúðu til nágrannalandanna.
Blóðugt stríð
Eftir ógnarstjóm Rios Montts varð
svolítið rólegra í Guatemala þar sem
blóðugt borgarastríð hefur geisað í
þrjátiu ár. Rios var steypt af stób en
nokkra síðar voru haldnar kosning-
ar í landinu. Kristilegir demókratar
hafa nú verið við völd í fimm ár.
En hvers vegna skyldu íbúarnir
kjósa einræðisherrann fyrrverandi
yfir sig ? Sérfræðingar benda á að
Guatemalabúar hafi tilhneigingu til
ferði. Hann talar um guð og sjálfan
sig eins og það væri eitt og hið sama.
Hann stofnaði eigin kirkju, „Kirkju
orðsins". Kristilegur boðskapur
hans byggist á því að refsa og vekja
ótta. Og Rios Montt hefur sagt: „Sá
sem veitir yfirvaldinu andstööu veit-
ir guði andstöðu."
Orð hans fá hljómgrunn hjá heit-
trúuðum og kúguðum Guatemalabú-
um. Nokkrir þeirra útskýra stuðning
sinn við Rios Montt með því að benda
á siðferðisskort. í tíð núverandi
stjórnar hafi ofbeldi aukist.
Það er rétt að glæpum hefur fjölgað
í Guatemala að undanfórnu, bæði
venjulegum og pólitískum. Náms-
menn, verkalýðsleiðtogar og bændur
fmnast myrtir, „af óþekktum aðil-
um“ eins og alltaf stendur í dag-
blöðunum. Þó svo að fáir saki stjórn-
ina beint um að bera ábyrgð á of-
beldisverkunum saka flestir hana
um að vera of máttvana til að koma
í veg fyrir þau.
Aukin fátækt
Stjórnin er hins vegar sökuð um
að bera ábyrgð á aukinni fátækt í
landinu og verri efnahag. Samkvæmt
Sameinuðu þjóðunum lifðu 45 pró-
sent íbúanna í fátækt árið 1985. í
fyrra var talan komin upp í 67 pró-
sent.
Þetta virðist ætla að ryðja brautina
fyrir ráðríkan og „fóðurlegan“
stjómanda eins og Rios Montt auk
þess sem skortur er á öðram fram-
bærilegum frambjóðendum. Fram-
bjóðandi kristilegra demókrata,
Alfonso Cabrera, er viðriðinn fíkni-
efnahneyksli og samkvæmt skoðana-
könnunum nýtur hann fylgis 4 pró-
senta kjósenda. Mest fylgis nýtur
Jorge Carpio, atvinnurekandi og
fijálslyndur miðjumaður í stjórn-
málum. Hann á meðal annars dag-
blaðið E1 Grafico. Samkvæmt skoð-
anakönnunum er fylgi hans og Rios
Montts svipað eða rúmlega 20 pró-
sent. Þær skoðanakannanir hafa ver-
ið gerðar án þess að vitað sé hvort
Rios Montt getur boðið sig fram.
Sigurmöguleikar
Ef hann fær að bjóða sig fram hefur
hann möguleika á að vinna. Og ef
hann fær ekki að bjóða sig fram get-
ur hann kært mörgum sinnum og
þannig tafiö framkvæmd kosning-
anna. Bent hefur verið á þann mögu-
leika að Rios Montt ákveði að styðja
einhvern hinna frambjóöendanna ef
hann fær ekki að fara í framboð sjálf-
ur. Hann gæti einnig látið konuna
sína fara í framboð.
Enn einn möguleikinn, sem bent
hefur verið á, er að Rios Montt taki
völdin. Valdarán er ekki óhugsandi
í Guatemala og hann hefur þegar átt
aðfid að einu slíku. Sjálfur kveðst
hann eiga rétt á að veröa forseti þar
sem hann hafi ekki verið kjörinn í
fyrra skiptið.
DN
Rios Montt stýrði Guatemala með harðri hendi í sextán mánuði á árunum
1982 til 1983. Nú vill hann verða kjörinn forseti.
að ýta til hliðar óþægilegum endur-
minningum. Margra ára hörmungar
hafi kennt þeim að best sé að þegja
og gleyma. Aðrir benda á að í mörg-
um bæjum hafi ofbeldið verið verra
fyrir tíð Rios Montts. Þess vegna
hafi sums staðar verið litið á hann
sem frelsara. Og enn aðrir vitna í
persónuleika hans.
Hræðir með boðskapnum
Rios Montt ræðir gjarnan um sið-
CIA vísar
á bug
ásökunum
Bandaríska leyniþjónustan, CIA,
hefur vísaö á bug ásökunum um að-
ild að hryðjuverkastarfsemi á Ítalíu
á átttmda áratugnum sem og morð-
inu á Olof Palme, fyrram forsætis-
ráðherra Svíþjóðar. Það var b'anda-
rískur kaupsýslumaður, Dick
Brenneke, sem sagði í sjónvarps-
þætti í ítalska sjónvarpinu um síð-
ustu mánaðamót að CIA hefði stutt
frímúrararegluna P2 í hryðjuverk-
um á Ítalíu. í sjónvarpsþættinum
segir og að CIA hafi heitið meintum
félaga í P2 stuðningi við morðið á
Palme. „Stofnunin vísar því á bug
að Brenneke hafi starfað hjá CIA eða
hafi á einhvem hátt átt aðild að
CIA,“ sagði talsmaður leyniþjón-
usttmnar, Peter Eamest.
Brenneke hefur áður lýst því yfir
að hann hafi starfað fyrir CIA á átt-
unda og niunda áratugnum. Hann
segist hafa farið í leynilegar ferðir til
Evrópu og hafi átt þátt í alþjóðlegum
vopnasölusamningum upp á milljón-
ir dollara.
Yfirvöld bæði í Sviþjóð og á Ítalíu
hafa lýst því yfir aö rannsókn sé
hafin á staðhæfingum þeim sem fram
komu í ítalska sjónvarpinu. Hans
Olvebro, sá sem hefur yfirumsjón
með rannsókn á Palme-morðinu,
sagði fyrr í vikunni aö þessar ábend-
ingar, um að P-2 ætti aðild að morð-
inu á Palme, væra ekkert nýjar. En
ítalski forsetinn, Francesco Cossiga,
hefur hvatt til rannsóknar á því sení
fram koiú í sjónvarpsviðtalinu.
Reuter
'
■
Bátsferðir í Viðey: KL 18.00
KL 19.00
KL 19.30
YIÐEUABSTOFA
KL 20.00 Borðpantanir og upplýsingar í síma 681045 og 28470.
Bátsferðir í Land: KL 22.00
KL 23.00
KL 23.30
Opið 1. jtíní - 30. septemBer.