Dagblaðið Vísir - DV - 26.07.1990, Blaðsíða 14

Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (91 )27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð í lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Þykir sinn fugi fagur
Húsnæðiskerfið er hrunið. Það hefur lengi verið í
rúst. Nú stefnir í, að Byggingarsjóður verði gjaldþrota
eftir nokkur ár. Samt stritar Ásmundur Stefánsson, for-
seti Alþýðusambandsins, við að verja gamla kerfið.
Margir feta í fótspor hans í því. Þetta er einfaldlega af
því, að Ásmundur og félagar voru höfundar gamla kerf-
isins. Þeir stinga því höfðinu í sandinn og neita að viður-
kenna hrun kerfisins.
Miðstjórn Alþýðusambandsins hefur ályktað að mót-
mæla tillögum opinberrar nefndar um að loka strax
lánakerfmu frá 1986 og hækka vexti á öllum lánum
Byggingarsjóðs frá ársbyijun 1984 að telja. Ályktunin
íjallar um tillögur embættismannanefndar, sem Jó-
hanna Sigurðardóttir félagsmálaráðherra skipaði til að
kanna stöðu Byggingarsjóðs ríkisins. Alþýðusambandið
bendir á, að húsbréfakerfið, sem taka á við af kerfmu
frá 1986, sé umdeilt og ekki komin á það reynsla nema
á takmörkuðu sviði. Vandinn sé, að ríkið leggi nú jafn-
an tiltölulega minna fé til kerfisins. Alþýðusambandið
kallar tillögur nefndarinnar byltingarkenndar. Jóhanna
bendir hins vegar réttilega á, að höfuðerfiðleikar kerfis-
ins sé vaxtamismunur. Þegar kerfið fór af stað, hafi
vaxtamismunurinn verið eitt prósent en sé nú 2,1 pró-
sent á lánum Byggingarsjóðs og lánum almennt. Allir
vita, að lán Byggingarsjóðs eru niðurgreidd að ráði.
Umsóknir um lán Byggingarsjóðs hafa verið miklu
meiri en gert var ráð fyrir í upphafi og margra ára hah
orðinn. Jóhanna sagði á sínum tíma, áður en hún varð
ráðherra, frá hruni gamla keríisins. Húsbréfakerfið
hefur sína galla og reynsla takmörkuð, eins og Al-
þýðusambandið segir. En húsbréfakerfið hefur þó mikla
kosti umfram hið gamla kerfi.
Til þess að skilja betur núverandi afstöðu einstaka
manna til húsnæðiskerfisins, verðum við að Hta á tilurð
þess.
Það sem hér hefur verið kahað gamla kerfið, þótt
ekki sé nema frá 1986, varð til í kjarasamningum.
Aðilar vinnumarkaðarins vildu af góðum hug bæta
skarðan hlut húsbyggjenda og íbúðarkaupenda í kjara-
samningum 1986. Þannig varð kerfið til. Ekki var telj-
andi ágreiningur um það í upphafi. Enda var það í
mörgu framfaraspor. Lán Byggingarsjóðs hækkuðu
mikið og urðu sómasamleg miðað við íbúðarverð, eins
og alltaf hafði staðið til en ekki orðið af. Alexander Stef-
ánsson, þáverandi félagsmálaráðherra, tók við þessu og
framfylgdi í september 1986. En síðar kom vandinn í
ljós. Fólk þyrptist til að sækja um hin miklu og niður-
greiddu lán. Hahnn varð geysilegur. Fólk lenti á biðhst-
um, yfir þijú ár. Byggingarsjóður var að fara á höfuðið.
Aht þetta er enn að gerast, meðan húsbréfakerfið hefur
aðeins tekið við litlum hlut. Hér er ekki verið að sakast
við Alexander eða menn kjarasamninganna frá 1986.
Ekki verður aht séð fyrir. En nú þarf lausnir til þess
að hindra, að Bygginngarsjóður verði beinlínis gjald-
þrota. Thurð kerfisins sýnir talsvert um, hvernig stend-
ur á afstöðu einstakra forystumanna nú, th dæmis mið-
stjórnar Alþýðusambandsins. Þar vhja menn ekki við-
urkenna vandann.
Það yrði takarkað gagn af því, að hið opinbera yki
framlög sín th gamla kerfisins, yrði það hið eina, sem
gert yrði. Hækkun vaxta Byggingarsjóðs á rétt á sér
með tilhti th hins mikla vaxtamismunar.
Húsbréfakerfið þarf stórlega að efla.
Haukur Helgason
FIMMTUDAGUR 26. JÚLÍ 1990.
Ólafur Ragnar Grímsson, formaður Alþýðubandalagsins. - „Fáir menn eru í betri aðstöðu til að leggja skjölin
á borðið," segir m.a. í greininni.
Beðið eftir
uppgjöri
Síðastliðinn vetur ritaði höfund-
ur þessarar greinar nokkra pistla
í DV þar sem alþýðubandalags-
menn voru hvattir til að gera hrein-
skilnislega upp við sósíalíska fortíð
sína, sérstaklega tengslin við
kommúnistastjórnir í Sovétríkjun-
um og Austur-Evrópu. - Undir
þetta tóku m.a. nokkrir félagar í
Birtingu sem er eitt af flokksfélög-
um Alþýðubandalagsins í Reykja-
vík.
Birting lofar uppgjöri
Málið kom til umræðu á fundi
miðstjómar Alþýðubandalagsins í
febrúar. Þar var samþykkt ályktun
um efnið en oröalag allt var svo
óljóst og þokukennt að segja má að
kröfunni um uppgjör við fortíðina
hafi verið hafnað eða að minnsta
kosti frestað um óákveðinn tíma.
Eftir fundinn lét einn af forystu-
mönnum Birtingar svo ummælt í
viðtali við DV að sá félagsskapur
ætlaði sjálfur að standa fyrir „frek-
ari uppgjöri Alþýðubandalagsins
gagnvart fortíð sinni“ eins og það
var orðað.
í grein í DV 15. febrúar sl. sag^i
ég: „Með því verður fylgst hvort
þetta em orðin tóm eða raunveru-
legur ásetningur." Nú eru liðnir
rúmir fimm mánuðir síðan birting-
armenn hétu því að hefja uppgjör
við fortíð Alþýðubandalagsins.
Ekkert hefur gerst. Enn bólar ekk-
ert á umræðunum og uppgjörinu.
Hverju sætir þetta? Skortir birting-
armenn kannski hugrekki?
Nýjar uppljóstranir
Nýlegar uppljóstranir um beina
aöild fyrrverandi ráðamanna í
Austur-Þýskalandi að hryðjuverk-
um og undirróðursstarfi á Vesturl-
öndum hljóta að knýja á um upp-
gjör íslenskra sósíahsta við fortíð
sína. Ástæðan er sú að allt frá því
á dögum Sósíalistaflokksins og
fram “á síðustu ár var Austur-
Þýskaland miðstöö tengsla íslands
við kommúnistaríkin austantjalds.
Margir forystumenn og áhrifa-
menn í Sósíalistaflokknum og síðar
Alþýðubandalaginu voru (og em?)
í nánum persónulegum tengslum
við ráðmenn í Kommúnistaflokki
Austur-Þýskalands. Þarflaust er að
nefna nöfn einstaklinga í þessu
sambandi en þeim má fletta upp í
Kjallarinn
Guðmundur Magnússon
sagnfræðingur
Þjóðviljanum og tímaritinu Rétti,
þar sem birst hafa ófáar lofgreinar
um „Þýska alþýðulýöveldið" og
leiðtoga þess á undanfórnum ámm.
íslenskir sósíalistar sóttu m.a.
sérstaka flokksskóla á vegum aust-
ur-þýskra kommúnista. Aldrei hef-
ur verið upplýst í hverju námið eða
þjálfunin var fólgin. Er ekki kom-
inn tími til að skýra frá því?
Fjárhagsleg tengsl?
Bækur sem Mál og menning gaf
út um hugmyndafræði Marx og
Leníns vom unnar í prentsmiðjum
austur-þýska kommúnistaflokks-
ins. Fullvíst má telja að kostnaður
við útgáfuna, þar á meðal vegna
langrar dvalar íslenskra sósíahsta
í Austur-Þýskalandi er unnið var
að útgáfunni, hafi verið greiddur
af Kommúnistaflokknum. Stjórn-
endur Máls og menningar þurfa að
segja þessa sögu.
Uppi hafa verið getgátur um það
að Sósíalistaflokkurinn og jafnvel
Alþýðubandalagið hafi þegið beina
fjárhagslega aðstoð frá kommún-
istaríkjunum og hafi austur-þýsk
stjómvöld haft milligöngu þar um.
Eigi þetta við rök að styðjast
hljóta upplýsingar um það að koma
fram innan skafiims þar sem nú er
verið að rannsaka hið viðamikla
skjalasafn kommúnistastjórnar-
innar. íslenskir sósíalistar ættu
ekki að bíða eftir því. Þeir ættu að
verða fyrri til og leysa frá skjóð-
unni.
Þögn Ólafs Ragnars
Mikla athygh hefur vakið að for-
maður Alþýðubandalagsins, Ólafur
Rangar Grímsson, sem kveðst vera
lýðræðis jafnaöarmaður, hefur
ekki treyst sér til að hafa forystu
um uppgjör flokksins við fortíðina.
Hann hefur mánuöum saman neit-
að að ræöa þessi mál við fjölmiðla.
Fáir menn eru þó í betri aðstöðu
en Ólafur Ragnar til að leggja skjöl-
in á borðið.
Hann gæti sýnt þau plögg sem til
eru um samskipti Alþýðubanda-
lagsins við kommúnistaflokkana í
Sovétríkjunum og Austur-Evrópu.
Og hann gæti knúið skjalaverði
Sósíahstaflokksins (sem sumir
hverjir eru nánir samstarfsmenn
hans) til að leggja fram gögn flokks-
ins um sambandiö við austan-
tjaldsríkin og flokkana þar.
Ólafur Ragnar Grímsson er að
sönnu í miklum póhtískum vand-
ræðum um þessar mundir. Margir
telja aö stjómmálaferill hans sé
brátt á enda. Það afsakar hins veg-
ar ekki þögn hans um eitt mesta
launungarmál íslenskra stjóm-
mála á þessari öld. Dómur sögunn-
ar um feril hans verður tæpast
vægur bresti hann kjark tíl að tak-
ast á við þetta verkefni.
Guðmundur Magnússon
„Nú eru liðnir rúmir fimm mánuðir
síðan birtingarmenn hétu því að heíja
uppgjör við fortíð Alþýðubandalagsins.
Ekkert hefur gerst.“