Dagblaðið Vísir - DV - 23.08.1990, Síða 15

FIMMTUDAGUR 23. ÁGÚST 1990.
15
Álverið til Austuriands
„Staðsetning Reyðarfjarðar er markaðslega sterk og skynsamleg frá
flestum hliðum málsins,“ segir greinarhöfundur m.a. - Frá Reyðarfirði.
Núverandi ríkisstjórn hefur ekki
tekið ákvörðun um staðsetningu
fyrirhugaðs álvers. Ljóst má vera
að staðsetning á suðvesturhorni
landsins er neikvæð með tilliti til
þróunar byggðar í landinu og mjög
kostnaðarsöm fyrir þjóðina vegna
fólksflótta frá landsbyggðinni sem
fylgja myndi slíku staðarvali.
Spurning dagsins
Landsfundur Sjálfstæðisflokks-
ins, haldinn 5.-8. október 1989, sam-
þykkti í ályktun um byggðamál „að
stóriðju og stórfyrirtækjum verði
valinn staður á vaxtarsvæðum
landsbyggðarinnar" eins og fram
kom í ágætri blaðagrein Egils Jóns-
sonar alþingismanns í Mbl. 14.
ágúst sl.
Hvað gerir svo ríkisstjórn sem í
upphafi kenndi sig við Jafnrétti
og félagshyggju"? Það er spurning
dagsins hvort núverandi ríkis-
stjórn ætlar að efla landsbyggðina,
eða hvort hún ætlar að staðsetja
álver á suðvesturhorninu. Fljóts-
dcdsvirkjun þarf að rísa verði af
hyggingu álvers.
Hvernig getur það borgað sig að
flytja orkuna suður eða norður en
ekki nota hana á Austfjörðum og
velja álverinu stað þar? Svarið
hlýtur að vera að hagkvæmast sé
að flytja orkuna sem styst og nota
núverandi flutningslínur til þess
að flytja orku frá þeim virkjunum
sem þegar er búið að fjárfesta í.
Þótt íbúar Reyðarfjarðar og ná-
grennis séu ekki margir, þá er það
alls ekkert vandamál í sambandi
við rekstur álvers. Staðsetning
Reyðarfjarðar er markaðslega
sterk og skynsamleg frá flestum
hliðum málsins.
Samningsatriði?
Ríkisstjórn landsins átti að vera
KjaHaiinn
Kristinn Pétursson
alþingismaður
búin að marka stefnu í þessu máli
í staðinn fyrir að draga lappirnar
og fela sig á bak við að staðsetning
álvers sé „samningsatriði“. Stað-
setningin er ákvörðunaratriði og
fólkið á landsbyggðinni bíður eftir
að ákvörðunin birtist.
Hlutverk ríkisstjórnarinnar er að
taka ákvörðun í málum sem þess-
um út frá skynsemis-, markaðs- og
byggðasjónarmiðum, en ekki fram-
selja ákvörðunina frá sér sem
„samningsatriði". Slíkt framsal er
aulaháttur. Viðsemjendur okkar
áttu að fá staðsetninguna á samn-
ingsborðið.
Kjarni þessa máls er að:
1. Orkan verður ódýrust með því
að flytja hana sem styst.
2. Flutningsleið til helstu hafnar-
borga í Evrópu er ódýrust frá
Reyðarfirði.
3. Hafnargerð er ódýrust í Reyðar-
firði.
4. Reyðarfjörður er ekki á jarð-
skjálftasvæði.
5. Reyðarfjörður er utan hafís-
svæða.
6. Reyðarfjörður er ekki land-
búnaðarhérað.
7. Það vantar fleiri hjól undir at-
vinnulíf á Austurlandi.
8. Fólksfjöldi er ekki vandamál.
9. Álver myndi flýta samgöngu-
bótum á Austurlandi.
10. Reyðarfíörður og nágrenni er
afstressað og fallegt umhverfi
tilvalið fyrir slíkan rekstur.
Óþolandi dráttur
Þetta eru í fljótu bragði þau atriði
sem skipta máli við ákvörðun um
staðsetningu álvers. Allt tal um að
fólksfæð sé vandamál er út í hött!
Síðan hvenær er uppbygging
landshluta vandamál? Ákvörðunin
myndi einmitt stuðla að jafnvægi í
byggðamálum, sem bætir lífskjör!
Staðsetning á suðvesturhorni
landsins myndi hins vegar kalla
yflr þjóðina mörg félagsleg vanda-
mál vegna fólksflutninga frá lands-
byggðinni til suðvesturhornsins og
mikillar þenslu vegna húsnæðis-
skorts syðra samfara auknum
óseljanlegum fasteignum á lands-
byggðinni.
Eg vísa því á þug að kostnaður
sé meiri við byggingu álvers á
Reyðarfirði vegna fámennis. Stað-
setning vinnubúða fast við fyrir-
hugaða verksmiðju kemur á móti
sem betri nýting vinnuafls á bygg-
ingartíma.
Það skal að lokum áréttað að það
er óþolandi að fólk sé dregið lengur
á ákvörðun í þessu máli. Ríkis-
stjórn landsins ber skylda til þess
að taka ákvörðun í málinu strax
út frá skynsemis-, markaðs- og
byggðasjónarmiðum eins og áður
sagði og leggja mábð síðan tafar-
laust fyrir Alþingi íslendinga til
endanlegrar ákvörðunar.
Kristinn Pétursson
„Slíkt framsal er aulaháttur. Viðsemj-
endur okkar áttu að fá staðsetninguna
á samningsborðið.‘‘
Ein þjóð og álver í átta kjördæmum
„Eg held að deilan um staðsetningu
álversins hljóti að vekja menn til um-
hugsunar um þá sóun og sundrungu
sem kjördæmaskiptingin hefur 1 för
með sér.“
Það er Ijótur blettur á íslensku þjóðfélagi að þegnarnir skuli ekki allir
hafa sömu áhrif í kjörklefunum.
Oft er það svo að ágætir menn
sjá ekki skóginn fyrir trjánum. Oft-
ast eru þeir blindaðir af fúagrein-
um eiginhagsmuna. Gott dæmi um
þessa villuráfandi sauði eru þeir
menn sem þessa dagana tjá sig um
nýja stóriðju á íslandi- Af allri
þeirri umræðu, sem fram hefur
farið um þetta mál, virðast deilur
um staðsetningu stóriðjunnar yfir-
gnæfandi.
Eftir að ungar þeirra sveita, sem
til greina koma sem aðsetur álvers-
ins, hófu rimmu í fiölmiðlum um
staðsetningu þess hafa þingmenn
þessara sömu sveita ekki séð sér
annað fært en að baula í kapp.
Helst er á þessu fólki að skilja að
betra sé ekkert álver en álver í
öðrum landshluta en þeirra eigin.
Þannig segja Reyknesingar að það
muni kosta skattgreiðendur marga
milljarða að setja álverið í Eyja- eða
Reyðarfíörö. Landsbyggðarmenn
segja á móti að verði verið sett nið-
ur á Reykjanesi muni endanlega
útséð um að takast megi að snúa
við byggðaþróun síðustu sextíu
ára.
Löggjafi í landshlutabásum
Þessi fánýta rimma vekur óneit-
anlega fyrst þá spurningu, hvort
önnur sjónarmið en hagkvæmnis-
sjónarmið verði látin ráða stað-
setningu álversins. Á ef til vill að
fara enn einu sinni eftir forskrift
misvitlausra stjórnmálamanna? Á
ef til vill að nota sömu uppskrift
og hefur reynst svo afgerandi í loð-
dýrarækt og fiskeldi hérlendis?
Verður hlustað á músarholusjón-
armið og daufheyrst við því sem
skila mun væntanlegu álveri mest-
um hagnaði og þjóðarbúinu mest-
um tekjum með sem minnstum til-
kostnaði?
Að sjálfsögðu er stórkostleg
hætta á þessu. Það segir sig sjálft
þegar opinberir aðilar eiga hlut að
KjaUarinn
Glúmur Jón Björnsson
efnafræðinemi í HÍ
máli. Það er ekki síst þegar stjórn-
völd eru bundin því að sinna hags-
munum byggðarlags síns umfram
hagsmuni þjóðarinnar.
Skipting löggjafans í landshluta-
bása eins og verið hefur er án efa
eitt helsta mein íslensks þjóðfélags.
Ég tala nú ekki um þegar stjórn-
völd hafa jafnmikil afskipti af at-
vinnulífinu og verið hefur. Tog-
streitan um álverið er gott dæmi
um þetta.
Úr Rangeyjarsýslu
Fyrir það fyrsta ættu stjórnvöld
alls ekki að skipta sér af atvinnu-
uppbyggingu eða atvinnulífi í
landinu með nokkrum hætti. Þann-
ig ætti til dæmis að gefa lands-
mönnum bruðlfyrirtækið Lands-
virkjun. En nú er það nú svo, að
íslenskir stjórnmálamenn hafa un-
un af því að fitla við atvinnulífið
og atkvæðakaup eru í algleymingi.
Hvernig er þingmanni úr Rang-
eyjarsýslu t.d. stætt á því að berj-
ast ekki fyrir að höfn verði byggð
í höfuðstað sýslunnar? Þaðan hefur
að vísu aldrei verið nein útgerð og
staðurinn bölvuð öræfi, en hvaða
máli skiptir það þegar vörubílstjór-
arnir, smiðirnir og mörg önnur at-
kvæði fá vinnu og hugsa hlýtt til
þingmannsins í næstu kosningum?
Einir hagsmunir í
einu kjördæmi
Það er því auðvitað nauðsynlegt
að breyta landinu sem fyrst í eitt
kjördæmi. Það hefur ekki einungis
þann kost í för með sér að þing-
menn verða ekki ofurseldir
hreppahagsmunum og fyrir-
greiðslu við kjördæmi sitt heldur
mun sú breyting auðvelda jöfnun á
vægi atkvæða.
Það hefur verið ljótur blettur á
íslensku þjóðfélagi að þegnarnir
skuli ekki aflir hafa sömu áhrif í
kjörklefunum. Sumir hafa jafpvel
gengið svo langt að segja að það sé
réttlátara kerfi í Sovét, þar sem öll
atkvæði gildi jafnt þó að aðeins
einn flokkur sé í boði!
Hvað höfum við svo að gera við
kjördæmaskiptingu ef löggjafinn
hættir að skipta sér af atvinnulíf-
inu og fer þess í stað að sinna hlut-
verki sínu? Eiga lög (einnig bráða-
birgöalög) ekki að vera þannig að
allir séu jafnir fyrir þeim? - Ég man
ekki betur en að þaö sé stjórnar-
skrárbundið þó að ríkisstjórnin
hunsi það.
Álver í öll kjördæmi
Ég held að deilan um staðsetn-
ingu álversins hljóti að vekja menn
til umhugsunar um þá sóun og
sundrungu sem kjördæmaskipt-
ingin hefur í för með sér. Við erum
jú ein þjóð í einu landi og það er
alger óþarfi að sundra þjóðinni
með þessum hætti.
Eitt kjördæmi í stað átta væri lík-
legra til að skila okkur varanlegum
gæðum í stað stundargróöa ein-
stakra byggðarlaga. Þetta er eina
leiðin til að fá álver í hvert eitt og
einasta kjördæmi á íslandi.
Glúmur Jón Björnsson