Dagblaðið Vísir - DV - 04.01.1991, Síða 4

4
FÖSTUDAGUR 4. JANÚAR 1991.
Fréttir
Stefán Ingólfsson verkfræðingur spáir samdrætti 1 byggingariðnaði:
Húsbréfakerfið leiðir til
hærra verðs á nýbyggingum
„Takist verktökum ekki að lækka
byggingarkostnað íbúðarhúsnæðis
mun húsbréfakerfið óhjákvæmilega
leiða til samdráttar í greininni. Verð
á nýbyggingum gæti hækkaö um allt
að 10% á næstunni. Að sama skapi
mun draga úr eftirspuminni þar sem
húsbréfakerfiö lánar jafnt til ný-
bygginga sem eldri íbúða. Staða
byggingariðnaðarins hefur ekki ver-
ið jafnóviss síðasthðinn áratug. Þau
fyrirtæki, sem ekki geta lagað sig að
þessum breytingum og byggt ódýr-
ara, munu einfaldlega hætta starf-
semi,“ segir Stefán Ingólfsson verk-
fræðingur.
Stefán segir helstu skýringuna á
versnandi stöðu byggingariðnaðar-
ins vera erfiðari íjármögnunarmögu-
leika. í húsbréfakerfinu þurfi kaup-
endur ekki að greiða byggingar-
kostnaðinn út í hönd við afhendingu.
Þess í stað borgi þeir verktaka með
húsbréfum. Hann segir að til að íjár-
magna framkvæmdirnar þurfi verk-
takar að koma þessum bréfum í verð
og reyna síðan að velta afiollunum
við söluna út í verðlagið.
„í sjálfu sér hefur framkvæmda-
kostnaðurinn ekki hækkað en til viö-
bótar kemur aukinn íjármagns-
kostnaður. Fyrir verktakann verður
hins vegar æ erfiðara að velta þess-
um kostnaði út í verðið.“
Að sögn Stefáns hefur aðstöðu-
munurinn við nýbyggingar gagnvart
eldra húsnæði sífellt verið að minnka
á undanförnum árum. í dag megi
meta hann tii 15% verðmunar. Hann
segir þennan mun stafa af því að í
gamla lánakerfinu voru veitt mun
hærri lán til nýbygginga heldur en
til kaupa á eldra húsnæði. Þannig sé
ekki óalgengt að fokheldar íbúðir
hafi verið seldar á svipuðu verði og
sambæriiegar fullbúnar íbúðir, 4 til
6 ára gamlar.
„Máhð er að því auðveldari sem
fjármögnun íbúðarhúsnæðis hefur
verið fyrir fólk því hærra hefur verð-
ið verið. í gamla kerfinu var mun
auðveldara að fjármagna nýtt hús-
næði og því leitaði verðið upp á við.
í húsbréfakerfinu eru íjármögnunar-
möguleikar fólks hins vegar þeir
sömu og því geta byggingaraðilar
ekki lengur treyst því að fá hlutfalls-
lega hærra verð fyrir nýbyggingar.
Það hlýtur því að harðna verulega á
dalnum hjá þeim.“ -kaa
Horfumar 1991:
Gengið verður óbreytt á þessu ári
Gera má ráð fyrir, að gengi krón-
unnar gagnvart erlendum gjaldmiðl-
um haldist óbreytt í ár. Þetta er til-
felhð, þegar litið er á meðalgengi
krónunnar, það er að auðvitað munu
sumir gjaldmiðlar hækka og aðrir
lækka gagnvart krónunni. Unnt er
að tala um nánast óbreytt meðal-
gengi, vegna þess að verðbólgan hér
ætti ekki að verða miklu meiri en í
grannríkjunum. Verðbólguspáin sést
á meðfylgjandi grafi, þar sem reiknað
er með, að verðbólgan verði 9,7 pró-
sent í ár, og er það nýjasta spá-
in.
Verðbólgan var 15 prósent árið
1990. Einnig það var mikfi minnkun
verðbölgu frá árunum þar á undan.
Verðbólga minnkaði jafnt og þétt,
þegar leið á árið og áhrif þjóðarsátt-
arinnar urðu sterkari. Nú hefur
verðbólga verið í vexti að nýju og
með henni hækka vextir. Þetta breyt-
ir þó því ekki, að verðbólgan ætti í
ár að verða undir því, sem var í fyrra
að meðaltaU yfir árið.
Sjö ára halli
Óbreytt gengi og lítil verðbólga eru
mikfi umskipti frá því, sem við höf-
um vanizt. En ekki er hægt að þakka
ríkisstjóminni, að slíkur árangur
næst. Margt er iUa gert á stjórnar-
heimUinu. Þannig er enn einu sinni
verið að auka „samneyzluna“, það
er umsvif hins opinbera (sjá með-
fylgjandi graf). Af þessu leiðir nú, að
mikill halli verður áfram á ríkis-
rekstrinum. Þessi halli getur sett
verðbólguspár fyrir árið úr skorðum,
ekki síður en verk Saddams Husseins
í írak geta gert. í nýju fréttabréfi
Félags íslenzkra iðnrekenda er vitn-
aö til ritsins Nordic Economic Out-
Sjónarhom
Haukur Helgason
look frá í desember. Sagt er, að uppi
séu talsveðar efasemdir um stefnu
ríkisstjórnarinnar í íjármálum og
peningamálum. Aðhaldsleysi í ríkis-
fjármálum og peningamálum gæti
leitt til þess, að þensla myndaðist í
efnahagslífinu, einkum ef af bygg-
ingu áformaðs álvers og tengdra
virkjana verður. Ekki verður of oft
bent á, að hallarekstur ríkisins skap-
ar hættu á verðbólgusprengingu.
Hallareksturinn í ár þýðir, að ríkis-
sjóður hefur verið rekinn með halla
í samfleytt sjö ár’, en það er lengsta
hallaskeiðið í 45 ár.
Verðbólga
1988 1989 1990 1991
Grafið sýnir öra hjöðnun verðbólgunnar síðustu árin.
Vöxtur samneyslu
1988 1989 1990 1991
Umsvif hins opinbera, svokölluð samneyzla, hafa vaxið ár eftir ár og gera
enn. Grafið sýnir, hve mikið samneyzlan hefur vaxið á hverju árinu.
Lágt verð á enska markaðnum
Slæm tíð hefur verið að undan-
fömu hér við land og hafa skipin
ekki getað fiskað eins og þeim var
ætlað. Það lága verð, sem fékkst 27.
desember, var aðallega því að kenna
að ekki var hægt að koma fiskinum
af markaðnum. Slæmt veður hafði
verið marga daga í röð.
Gámasölur 27. desember
í Englandi var verðið fremur lágt
eins og fyrr er getið. Þorskur seldist
á 89,26 kr. kg, ýsa á 105,79, ufsi á
57,66, karfi á 52,84, koli 80,00, grálúða
84,45 og blandaður flatfiskur á 100,12
kr. kg.
Bv. Ottó N. Þorláksson seldi í
Bremerhaven 27. desember alls 146
tonn fyrir 17,2 millj. kr. Meðalverð
var 117,58 kr. kg. Þorskur var á 95,44
kr. kg, ufsi 72,37, karfi 121,95 og
blandað 95,59 kr. kg.
Bv. Sveinn Jónsson seldi í Brem-
erhaven alls 121 lest fyrir 21 millj.
kr. Meðalverð 172,28 kr. kg og er hk-
lega hæsta meðalverð sem nokkurn
tíma hefur fengist í Þýskalandi.
Þorskur 174,05 kr. kg, ufsi 165,57,
karfi 173,99 og blandað 125,74 kr. kg.
Bv. Rán seldi í Cuxhaven 3. janúar.
Þegar þetta er skrifað er ekki vitað
um magn eða verð á einstökum teg-
undum, en verðið á karfanum var
160 kr. kg. Skipið var með um 130
tonn. f
Fiskveiðisamningar
Vinsamlegir fiskveiðisamningar
voru gerðir milli Færeyinga og Norð-
manna 19. desember 1990. Samning-
ar, sem Norðmenn og Sovétmenn
gerðu með sér, voru þannig að ekki
var rúm fyrir þriðja aðilann í honum
og Færeyingar gátu ekki fengið
neinn loðnukvóta.
Samkomulag varð um að Færey-
ingar fengju að veiða 1025 tonn af
þorski, 100 tonn af ýsu og 250 tonn
af ufsa, karfa og blálöngu. í sovésku
fiskveiðilögsögunni mega þeir veiða
1900 tonn af þorski, 250 tonn af ýsu
og 250 tonn af öðrum tegundum. Er
þetta aðeins meira en þeir máttu
veiða í fyrra. Fyrir sunnan 62. gráöu
mega þeir veiöa 22.000 tonn af sand-
síh, 2800 tonn af ufsa, 1100 tonn af
síld og 500 tonn af kolmúla. Þessi
samningur gildir fyrir 1991. í staðinn
fengu Norðmenn 5800 tonn af þorski,
löngu karfa og keilu. Þetta er 200
tonnum meira en áriö áður. Aukning
í makríl var úr 10.600 í 14.600 og 30.000
tonn af kolmúla.
Fiskmarkaður
Ingólfur Stefánsson
Mílanó
Á markaðnum var mikið um að
vera rétt fyrir jóhn. Mikið og gott
framboð var af mörgum tegundum
af fiski.
• Fiskur var frá nokkrum löndum,
Noregi, HoUandi, Þýskalandi og
Frakklandi. Frá Noregi kom smáveg-
is af sandhverfu, sem er mjög dýr
fiskur, sem er pakkað í 8-9 kg kassa.
Mikið er spurt umánnan fisk enlax.
Svo virðist sem nokkur eftirspum
sé á öðrum fiski og má búast við að
Norðmennirnir notfæri sér þetta.
Nokkuð minnkandi fiskveiðar í Mið-
jarðarhafinu orsaka þetta aðallega.
Verð á laxi var 1070 til 1200 kr. kg.
Verðið út úr fiskbúðunum var frá
2180-2660 kr. kg. Verðið var breyti-
legt eftir því hvar búðirnar voru í
borginni.
London
Margir kaupmenn á Billinsgate
sögðu að síðasti söludagur fyrir jólin
þýddi ekki mikla sölu, því þrátt fyrir
örtröðina seldist lítið og mikið af
smærri skömmtum. Unnið hefur
verið að því að breyta fyrirkomulagi
á markaðnum svo hann standist bet-
ur samkeppni við EB og hann geti
fylgt þeim reglum sem Evrópu-
bandalagið hefur sett. Markaðurinn
hefur nú starfað í 90 ár og litlar
breytingar orðið. Hinar nýju reglur
hafa eftirfarandi í íor með sér.
1. Markaðurinn á að skrá öh við-
skipti eftir hinum nýju reglum EB.
2. Fylgja á eftir umsetningunni og
gera áætlanir um hvað þurfa muni í
framtíðinni og meðal annars upplýs-
ingar um birgðir.
3. Upplýsingar um það hvernig
markaðurinn geti notað sér hinn
innri markað í EB.
4. Þessi endurskoðun fer fram á
vegum Corporation London sem sér
um endurskoðun á reglunum og ber
ábyrgð á markaðnum.
í síðasta hefti af Fish Trade ræðst
formaður samtaka skoskra fiskeld-
ismanna á Norðmenn fyrir undirboð
á laxamarkaðnum.
Hann segir að Norðmenn séu íljótir
að gleyma því sem gerðist á síðasta
ári þegar þeir voru með undirboð.
Þar að auki telur hann að Norðmenn
hafi gleýmt GATT-samningnum.
Offramleiðsla er á rækju af stærð-
inni 2/300 stk. í kg. Verðið hefur því
lækkað mjög mikið og hefur verslun-
arkeöjan Lago verið með tilboðsverð
á rækju sem hefur verið 460 kr. mín-
us 25%. Sama er að segja um laxinn.
Hann hefur einnig verið á tilboös-
verði og hefur selst á 460 til 660 kr.
kg og er það svipað verð og verið
hefur á þorskinum hjá þessari versl-
unarkeðju.
Stytt og endursagt úr Fiskaren