Dagblaðið Vísir - DV - 31.03.1992, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 31. MARS 1992.
15
Orsök og af leiðing
Það hallast ekki á milli flokka,
Sjálfstæðisflokks, Framsóknar-
flokks, Alþýðuflokks eða Alþýðu-
bandalags, hver heiðurinn á eða
skömmina af því hvemig staða
sjávarútvegsins er um þessar
mundir. Það er broslegt að heyra
málsvara þeirra reyna að kenna
þar hver öðrum um.
Reddingar og „bjargráð“
Staðreyndin er því miður sú að
allt frá því á haustdögum 1983 hafa
aðgerðir stjómvalda sem tengst
hafa fiskveiðistefnu og sjávarút-
vegsmálum verið reddingar og
„bjargráð" sem hefur þurft að beita
til að koma í veg fyrir afleiðingar
núgildandi fiskveiðistefnuþ.e. póh-
tískrar ákvarðanatöku sem þessir
flokkar bera ábyrgð á.
Sú stefna hefur verið borin uppi
af Framsóknarflokki og Alþýðu-
flokki og einnig alltaf þegar á hefur
reynt af forustu- og ráðaliði Sjálf-
stæðisflokks og Alþýðubandalags
og hafa í þessu máli lýðræðissinnar
og flokkseigendur verið samherjar
í báðum flokkum.
Nú býsnast stjórnarandstæðing-
ar út í ríkisstjórnina út af stöðu
sjávarútvegsins - stjómarliðar
minna á mislukkaða sjóðafyrir-
greiðslu fyrri stjómar. Klögumáhn
ganga á víxl og útkoman er óbreytt
ástand.
Þegar staðið er frammi fyrir fjár-
hagserfiðleikum einhverrar at-
vinnugreinar eins og t.d. sjávarút-
vegs á íslandi þá þarf fyrst og
fremst að gera sér grein fyrir því
hverjar séu orsakir erfiðleikanna.
Vandi verður ekki leystur, mein-
semd verður ekki læknuð nema
vitað sé um hver og hvar mein-
KjaUaiinn
Skúli Alexandersson
fyrrv. alþingismaður
semdin er - hver sé orsök vandans
og fyrir liggi hvað sé orsök og hvað
afleiðing. Þetta em svo algild sann-
indi að það er næstum broslegt að
vera að árétta þau.
Reddingar og bjargráð íslenskra
stjórnvalda fyrir sjávarútveginn
hafa að engu orðið undanfarin ár
vegna þess að ekki hefur mátt
nefna höfuðorsök erfiðleika at-
vinnugreinarinnar, þ.e. kvótakerf-
ið, núverandi stjórn fiskveiða sem
í gildi hefur verið með smávægifeg-
um breytingum frá 1. jan. 1984.
Orsakir núverandi stöðu
Til að tíunda aðalgalla kvótakerf-
isins þarf langt mál. Það verður
ekki gert hér, aðeins nefnd þrjú
atriði sem öh hafa haft mikil áhrif
á fjárhagsstöðu sjávarútvegsins og
eru beinir orsakavaldar núverandi
stöðu atvinnugreinarinnar.
1. Veiðiheimhdir í þorskstofninn
eru nú aðeins rúmlega helmingur
þess sem þessi undirstöðuveiði-
stofn íslensks sjávarútvegs gæti
gefið af sér og gaf af sér í áraraðir
fyrir tíma kvótakerfis.
2. Fiskveiðistefnan varð þess
valdandi að smíðaðir voru margir
smáflskihátar (allt að 9,9 tonn að
stærð) sem ekki eru lengur not fyr-
ir. Verðmæti þessara ónotuðu báta
kemur til greiðslu hjá sjávarútveg-
inum. Trúlega er kostnaður vegna
hrans loðdýrabúskaparins ekki
mikið tíl að býsnast yfir miðað við
það fjármagn sem sjávarútvegur-
inn þarf að greiða í skatt til að ná
veiðiheimUdum af smábátunum.
3. Nú er mikið rætt um offjárfest-
ingu í fiskyinnslustöðvum og að
slíkar stöðvar standi víða ónotaðar
og verðlausar. Hér er fyrst og
fremst um afleiðingar fiskveiði-
stefnunnar að ræða. Á síðustu
árum hafa verið byggð ný frystihús
í tugatah. Þau eru ekki við hafnirn-
ar vítt um landið eða í sjávarbyggð-
unum. Nei, þau eru út á hafi, þ.e.
verksmiðjutogaramir, og þar er
unnið á eins auðveldan máta úr
hráefnum og mögulegt er. Hér hef-
ur átt sér stað gífurleg verðmæta-
sóun hjá sjávarútveginum og er ein
höfuðorsök núverandi erfiðleika.
Tillögur hafa verið felldar
Þeir sem standa að fiskveiði-
stjórnuninni halda því oft fram að
ekki hafi komið tillögur um aðrar
leiðir til að stjórna fiskisókninni.
Það er rangt. Bent hefur verið á
ýmsar leiðir í tihögum frá samtök-
um í blaðagreinum, með tfllögum
á Alþingi og breytingartiUögum við
framvörp ríkisstjórna um stjórn
fiskveiða.
SUkar breytingartUlögur hafa
alltaf verið feUdar með sameigin-
legu atfylgi framannefndra for-
ingja stjórnarflokkanna. TUlögur
um aðrar leiðir en núverandi afla-
markaðsleið hafa ekki fengist
ræddar þar sem skipt hefur aðal-
máh.
Skúli Alexandersson
„Nú býsnast stjórnarandstæðingar út
1 ríkisstjórnina út af stöðu sjávarút-
vegsins - stjórnarliðar minna á mis-
lukkaða sjóðafyrirgreiðslu fyrri stjórn-
ar. Klögumálin ganga á víxl og útkom-
an er óbreytt ástand.“
Að skipuleggja lóð
fyrir matvöruverslun
Þegar íbúðarhverfi era skipulögð
þarf að huga að mörgu til að tryggja
að væntanlegir íbúar geti með eðh-
legum hætti fengið þá þjónustu sem
nútímasamfélag krefst. Meðal þess
nauðsynlegasta ásamt og með
skóla og leikskóla er matvöraversl-
un.
En það er ekki alltaf þrautalaust
að tryggja fólki þessa sjálfsögðu
þjónustu eins og dæmið um „mat-
vöruverslunina“ í Árkvörn sýnir
best.
Bráðabirgðaversl-
unarhúsnæði
Skipulag svæðisins var samþykkt
í júh 1986 og lóð undir matvöru-
verslun úthlutað í september sama
ár.
Lóðarhafinn óskar eftir aö fá að
byggja 7 íbúðir í húsnæðinu til að
létta undir við byggingu verslunar-
hússins. íbúðir era auðseljanlegar
á þessu svæði.
T janúar 1987 er þessi beiðni sam-
þykkt enda verði húsin byggð sam-
tímis.
í mars sama ár er lóðarhafa
heimilað að setja upp bráðabirgða
verslunarhús á lóðinni.
Nýr aðih tekur við verslunar-
rekstrinum áriö 1988 en lóðarhafi
fær sama ár samþykkt skipulag
sem gerir ráð fyrir verslunarhúsi
allt að 800 m2.
Mánuði seinna er samþykkt
bygging verslunarmiðstöðvar á
lóðinni, og í apríl er lögð fyrir bygg-
ingamefnd og samþykkt teikning
KjáHariim
Sigurjón Pétursson
borgarfulltrúi
aö 1997 m2 verslunarhúsi. Það
byggingarleyfi var aldrei leyst út.
Árið 1989 veröur lóðarhafi gjald-
þrota og lóðinni er þá úthlutað til
þess aðila sem rak verslunina.
Þegar hingað er komið virðist
áhugi lóðarhafa fara mjög þverr-
andi á því að byggja verslunarhús,
en að sama skapi eykst áhugi hans
á að byggja íbúðir á lóðinni.
í mars 1990 samþykkir skipulags-
nefnd byggingu íjölbýlishúss og
verslunaraðstöðu á lóðinni, en með
ákveðnum fyrirvörum m.a. að
íbúðir verði ekki fleiri en 10.
Þremur mánuðum seinna sam-
þykkir nefndin þó teikningu sem
gerir ráð fyrir 12 íbúðum. Borgar-
ráð fellst á þessa breytingu en sam-
þykkir jafnframt að til þess að
„tryggja uppbyggingu verslunar-
hússins á lóðinni" skuli það byggt
a.m.k. samhliða fjölbýlishúsinu
eða á undan því.
Skipulagsnefnd synjar
í ársbyrjun 1991 verður að stöðva
framkvæmdir við bygginguna þar
sem skilmálar um uppbyggingu
verslunarhússins voru ekki virtir.
Enn verða eigendaskipti á fram-
kvæmdunum og enn er sótt um
fjölgun íbúða. En nú bregður svo
við að skipulagsnefnd synjar beiðni
um fjölgun íbúða úr 12 í 16, það er
í janúar 1991.
í ágúst sama ár samþykkir skipu-
lagsnefnd fjölgun íbúða um tvær
og núna 9. mars sl. samþykkir
skipulagsnefnd að fjölga íbúðum
enn og nú um þrjár.
Sú tillaga er enn óafgreidd.
Verslunarhúsnæðið, sem upphaf-
lega var teiknað tæpir 2000 m2, er
nú komið niður í um 250 m2 en
íbúðir, sem upphaflega áttu engar
að vera, urðu fyrst 7, síöan 10, þá
12, svo 14 og nú liggur fyrir tillaga
um fjölgun um 3 íbúðir.
Þessi lýsing sýnir glögglega
hvernig fer þegar skipulagsmálum
er ekki framfylgt og hvernig hægt
er að snúa skipulagsyfirvöldum
borgarinnar eins og snældurokki
við að þjóna hagsmunum lóðahafa.
Þetta dæmi, sem hér er rakið, er
ekki einsdæmi um hringlandahátt
skipulagsnefndar en vissulega eitt
af þeim Ijótustu.
Sigurjón Pétursson
„Þetta dæmi, sem hér er rakið, er ekki
einsdæmi um hringlandahátt skipu-
lagsnefndar en vissulega eitt af þeim
ljótustu.“
Matvöruverslunin í Arkvörn í Arbæjarhverfi.