Dagblaðið Vísir - DV - 31.03.1992, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 31. MARS 1992.
13
Merming
Hverjum klukkan glymur
Snæfríður íslandssól (Elva Ósk Ólafsdóttir) og Arnas Arnæus (Hallmar Sigurðsson).
Ein er sú bók sem mest er íslenskra bóka
á þessari öld og það er íslandsklukka Hall-
dórs Laxness.
Það er sama hversu oft hún er lesin, alltaf
finnast í margbreytileik hennar nýir fletir
og persónurnar standa stoltar jafnfætis fræg-
ustu bókmenntapersónum heimsins.
Bókin er tákn um sjálfstæðisvitund þjóðar-
innar, skrifuð í þann mund sem ísland varð
lýðveldi. Það er hollt að muna að á myrkum
öldum létu ekki aflir bugast undir áþján og
án stórbrotinna persóna á borð við þær sem
við kynnumst í íslandsklukkunni hefði þjóð-
in aldrei risið upp og heimtað sjálfstæði sitt.
Sagan er líka hvöss áminning um að biflð
er rpjótt á milli upphefðar og útskúfunar, á
milli frelsis og fjötra.
í skáldsögunni mætast fulltrúar almúga og
yfirstéttar. Hetjur sögunnar hafa þor til að
hefja sig yfir stéttamuninn og tala beint en
hvorki upp fyrir sig né niður fyrir.
Leiklist
Auður Eydal
Persóna Jóns Hreggviðssonar, þessa harð-
hnjóskulega karls sem aldrei lætur beygja
sig, kristallar seiglu og sjálfstæðisvitund
þjóðarinnar og það er varla ofmælt að segja
að hann hefur heillað lesendur allar götur
frá því er bókin kom fyrst út, með prakkara-
legri og hrjúfri karlmennsku sinni.
En það þarf ekki að fjölyrða um íslands-
klukkuna, hana þekkja allir. Textinn er
guflnáma og persónurnar svo óendanlega
margslungnar og heillandi.
Leikfélag Akureyrar frumsýndi leikgerð
byggða á íslandsklukkunni á fóstudaginn var
og heiðrar með því höfundinn, Halldór Lax-
ness, á afmælisári.
L.A. á reyndar líka stórafmæli í apríl svo
segja má að tilefnið til að ráðast í stórverk-
efni af þessu tagi sé tvöfalt.
Sunna Borg, sem leikstýrir verkinu, hefur
unnið nýja leikgerð fyrir þessa uppsetningu.
Hún er að mestu byggö á fyrri leikgerðum
en nokkur efnisatriði fefld burt og öðrum
bætt við. Að sögn Sunnu hafði hún það að
leiðarljósi að láta samband þeirra Snæfríðar
og Arnæusar koma sem skýrast fram.
Mér fannst sú áherslubreyting lítt merkj-
anleg, kannske fyrst og fremst vegna þess
hve lítið neistaflug fór á milli þeirra Snæfríð-
ar og Arnæusar á sviðinu. Enn sem fyrr eru
það hin fjölmörgu frásagnarefni íslands-
klukkunnar sem taka yfir og eftirminnileg-
asta persónan er Jón karlinn Hreggviðsson.
Það kemur ekki á óvart að Þráinn Karlsson
var valinn til að leika hlutverk Jóns. Eða var
Jón vaflnn handa Þráni?
Svo mikið er víst að hér stígur kraftmikill
og sannur Jón Hreggviðsson á svið, persóna
sem rímar fullkomlega við texta bókarinnar
og kemst nær kviku verksins en flestir aðrir
leikendur. Þráinn er einn af okkar bestu leik-
urum og hér fær hann sannarlega hlutverk
við sitt hæfi sem hann túlkar af skilningi og
snerpu. Hlutverkið felur í sér ótaminn frum-
kraft og þá lífsspeki kynslóðanna sem fengist
hefur meö svita og tárum.
Felix Bergsson vinnur líka eftirminnilega
og lifandi mannlýsingu úr hlutverki júng-
kærans í Bræðratungu og túlkaði prýðisvel
þær andstæður sem í fari hans finnast. Af
öðrum leikendum, sem virkuðu eins og víta-
mín í sýningunni, má til dæmis nefna þá
Gest Einar Jónasson og Jón St. Kristjánsson
í hlutverkum nafnanna Jóns Marteinssonar
og Grinvicensis, svolítið skopgerðar persón-
ur og prýðflega unnar.
Uppsetningin er hefðbundin, í þeim skiln-
ingi að í flestu er fylgt þeirri meginlínu sem
lögð hefur verið í fyrri uppfærslum, þó að
atburðarásin sé hér nokkuð þéttari en áður
og verkið í heild styttra.
Eins og oft vill brenna við, þegar skáldverk
eru færð til sviðs, verða atriði stutt og tíðar
skiptingar klippa á atburöarásina. Það er þó
reynt að láta þetta ekki trufla um of en hjá
því verður samt ekki komist.
Leikmynd Sigurjóns Jóhannssonar er gerð
af mikilli útsjónarsemi, stórum súlum er
rennt um sviðið og mynda þær samfellur,
ýmist klettaveggi Almannagjár, bókaskáp-
ana í safn Arnæusar í Kaupinhafn eða annan
bakgrunn í fjölmörgum atriðum verksins.
Þessi leikmynd er virkilega góð og gerir
sitt til að lyfta sýningunni sem verður eink-
um minnisstæð fyrir vandaða úrvinnslu og
áferðarfallegan leik í mörgum helstu hlut-
verkum.
Búningar eru sérstaklega fallegir og vel
hannaðir og allur sviðsbúnaður ásamt vel
unninni lýsingu kemur sýningunni mjög til
góða.
Það er ekki mikið um stórátök í túlkun
leikendanna (með fáeinum undantekning-
um), yfirleitt er leikirrinn hófstilltur og leik-
stjómin einkennist af mikifli virðingu fyrir
verkefninu. Söguefnið kemst vel til skila, þó
að nokkuð skorti á frumkraftinn og drama-
tíkina.
Elva Ósk Ólafsdóttir vinnur hlutverk Snæ-
fríðar af fullkomnu öryggi, nærfæmi og
skilningi en heldur kannske fullmikið aftur
af sér og verður allt aö því fjarræn á köflum.
En hún er sannarlega glæsileg á sviðinu í
fallegu búningunum, hefðarkona, gædd tígu-
leika sem kemur ’innanfrá.
Hallmar Sigurðsson leikur á þessum sömu
nótum. Túlkunin á Amæusi er lögð upp til
að sýna sem best hinn göfuga hugsjóna-
mann, sem sér lengra en flestir samferöa-
mennimir, en mannlegar tilfmningar rista
ekki djúpt og ást þeirra Snæfríðar virðist
aldrei meira en hálfvolg.
Valgeir Skagfjörð leikur séra Sigurð, sem
í flestu er andstæða Aræusar, þó að hann
eigi að heita sá næst besti fyrir Snæfríði.
Hlutverkiö býður upp á möguleika sem Val-
geir hafði fullt vald á að nýta út í hörgul.
Fjölmargir aðrir leikarar koma fram og
má af þeim nefna Sigurveigu Jónsdóttur,
Sigurð Hallmarsson, Aöalstein Bergdal og
Marinó Þorsteinsson, sem skila vel unnum
persónulýsingum.
Tónlist Jóns Hlöðvers Áskelssonar túlkaði
tilfinningar og strauma í verkinu og féll vel
að atburðarásinni.
Það hlýtur að vera fagnaðarefni fyrir þá
sem í sífellu tala um nauðsyn öflugrar menn-
ingarstarfsemi um allt land þegar lagt er upp
í viðamikið verkefni af þessu tagi.
Það er ástæða til að óska L.A. til hamingju
með stórhuga val á viðfangsefni og væntan-
legum áhorfendum er óhætt að lofa góðri
kvöldstund nú þegar íslandsklukkan glymur
á Akureyri og kallar þá til sín.
Lelkstjórn og lelkgerð: Sunna Borg.
Leikmynd og búningateikningar: Sigurjón Jó-
hannsson.
Búningameistari: Freygerður Magnúsdóttir.
Höfundur tónlistar: Jón Hlöðver Áskelsson.
Ljósahönnuður: Ingvar Björnsson.
Leikfélag Akureyrar sýnir:
ÍSLANDSKLUKKUNA
eftir Halldór Laxness. «
Sviðsljós
Nýja sónartækið, sem kostaði tæpar tvær milljónir króna. F.v.: Jósep Blönd-
al yfirlæknir, Guðfinna Diego, formaður Lionessa, og systir Reneé Langton.
DV-mynd Kristján
Nýtt og full-
komið sónartæki
Kristján Sigurðssan, DV, Stykkishólmi:
Forráðamönnum sjúkrahússins
hér í Stykkishólmi var fyrir skömmu
formlega afhent sónartæki ásamt
fylgihlutum. Tækið er af aflra nýj-
ustu gerð frá Hitachi í Japan og þvj
mjög fullkomið. Sónarinn, ásamt
fylgihlutum, kostaði hingaö kominn
1.799.333 krónur.
Að sögn lækna á tækið eftir að
auðvelda mjög rannsóknir og gera
þær öruggari og um leið er það tfl
hagsbóta fyrir íbúa Snæfellsness og
nálægra byggðarlaga.
Við afhendinguna tóku margir til
máls og voru allir sammála um nauð-
syn tækisins og notagildi og vissir
um að það kæmi til með að reynast
vel.
Aukablað
Matur og kökur
fyrir páskana
Miðvikudaginn 8. april nk. mun aukablað um matartilbúning fyr-
ir páskana og páskasiði lylgja DV.
Þeir auglýsendur, sem hafa áhuga á að augiýsa í þessu auka-
blaði, vinsamlega hafi samband við Sonju Magnúsdóttur, auglýs-
ingadeild DV, hið fyrsta í síma 63 27 22.
Vinsamlegast athugið að síðasti skiladagur auglýsinga er fimmtu-
dagurinn 3. apríl.
ATH.I Bréfasími okkar er 63 27 27.