Dagblaðið Vísir - DV - 09.05.1992, Qupperneq 12

12
LAUGARDAGUR 9. MAÍ 1992.
Getur kvikasilfur í tönnum valdið eitrunaráhrifum?
Mér leið alveg herfilega
segir Jón Börkur Ákason sem vill láta banna notkun amalgams
Jón Börkur Akason fór að finna fyrir ýmsum alvarlegum sjúkdómseinkennum haustiö 1990. Hann horaðist, var
slappur og máttlaus, svaf illa og skammtímaminnið bilaði. Eftir ráp milli lækna, vonleysi og mikla vanlíöan þótt-
ist hann hafa komist að rótum vandans: eitrun af völdum kvikasilfurs sem lak úr amalgamfyllingum í tönnunum.
DV-mynd Brynjar Gauti
„Ég byijaði að veikjast haustið 1990.
Ég varö að taka mér frí frá störfum
á sjó, nokkuð sem ég hafði aldrei
þurft að gera. Ég fékk reyndar tíma-
t'ondinn bata eftir lyíjameðferðir en
ástandið versnaði samt alltaf jafnt
og þétt. Þegar komið var fram í apríl
í fyrra var ég úrskurðaður óvinnu-
fær. Þá var ég orðinn mjög slappur
og máttlaus. Mér leið alveg herfilega.
Ég varð var við miklar andlegar
breytingar sem lýstu sér í stökustu
vandræöum með að muna einföld-
ustu hluti. Ég gat varla lært á tækin
um borð í togaranum. Síöar komst
ég reyndar að raun um að eitt af
megineinkennum kvikasilfurseitr-
unar er skert skammtímaminni,"
segir Jón Börkur Ákason, 42 ára full-
trúi Tannsjúkdómasambandsins og
fyrrum stýrimaður á skuttogara.
Jón Börkur fór að verða var við
ýmis sjúkdómseinkenni haustið 1990,
einkenni sem hvorki hann né læknar
gátu fundið viðhlítandi skýringar á.
Eftir langa mæðu var Jóni Berki tjáð
að hann þjáðist af kvikasilfurseitrun.
Hann varð hissa aö heyra þá niður-
stöðu og enn furðuiegra þótti honum
að heyra hvar rót þessarar eitrunar
væri að fmna: í tannfyllingarefninu
amalgam sem nóg var af í tönnum
hans, eins og vel flestra íslendinga
sem verið hafa í meðferð hjá tann-
læknum.
Amalgam er mikið notað fylhngar-
efni í tannviðgerðum (þetta grá-
svarta). í efni þessu eru kvikasilfurs-
sambönd sem fullyrt er að geti losnað
úr fylhngunum þegar tuggið er eða
tennumar burstaðar, svo ekki sé
minnst á shpun eða borun í tannvið-
gerðum.
Amalgambann í Þýska-
landi og Svíþjóð?
Reyndar greinir menn á um hætt-
uná af amalgami sem tannfylhngar-
efni. Umræðan hófst ekki að marki
fyrr en fyrir 15 árum en hefur farið
stigvaxandi síðan þá. í Svíþjóð hefur
ríkisstjómin bann við notkun amalg-
ams í tannviðgerðum th umfjöllunar.
í Þýskalandi var byijað að banna
notkun einnar tegundar amalgams
1. mars síöasthðinn vegna kvikasilf-
ursins sem lekur úr því. Vanfærar
konur em sérstaklega varaðar við
amalgami, vegna hættulegra áhrifa
kvdkasilfursins á fóstur, og auk þess
böm og nýmaveikir. í Svíþjóö vom
einnig sendar út vdðyaranir th van-
færra kvenna.
Einkenni kvdkasilfurseitrunar em
margvísleg og um leið einstakhngs-
bundin. Jón Börkur segist hafa orðið
var vdð ýmis einkenni sem hann stað-
hæfir að megi rekja th tannfylling-
anna.
„Ég þjáðist af innvortis sýkingum
sem komu með reglulegu milhbih
hér og þar um ahan hkamann: í
hálsi, munni, eyrum, þvagfærum og
meltingarfærum, með thheyrandi
meltingartruflunum og truflun á
upptöku næringarefna. Þessu fylgdi
mikhl líkamlegur slappleiki. Matar-
lystin ýmist kom eða fór og ég byij-
aði hægt og rólega að horast án þess
að gera neitt sérstakt th þess. Svo
varð ég var vdð að hárið á mér dökkn-
aði mjög skyndilega. Mánuðirnir liðu
og ég var stöðugt að reyna að gera
mér grein fyrir hvað væri aö. Þessu
fylgdu mikh hlaup mihi sérfræðinga
og tilheyrandi vonleysi og örvdngl-
un.“
Jóni Berki var bent á að breyta
mataræðinu þar sem lyfin rugluðu
oft meltinguna. Viö það lagaðist
hann svohtið en einkennin héldu
samt áfram.
Hvaðertumeð
í tönmmum?
„Dag einn benti vdnur minn mér á
mann sem hlyti að geta sagt mér
hvað amaði að. Það var Olafur
Sveinsson sjúkranuddari sem fengist
hefur vdð vítamínráðleggingar og
þess háttar. Þegar ég lýsti öllum ein-
kenmmum fyrir honum sagöi hann
mér að ég hlyti að vera með kvdkasilf-
urseitrun. Hann spurði hvað ég væri
með í tönnunum og ég kom algerlega
af fjöllum, sagðist halda að ég væri
með sömu fyhingar og flestir aðrir.
Hann sagöi mér þá í guðs bænum að
losa mig strax vdð fyllingamar og
leita læknis.
Ég lét strax hreinsa úr mér ahar
amalgamfyhingamar. Af öhu fram-
ansögðu hljómar það sem hið eina
rétta en það voru engu að síður stór
mistök. Hvorki ég né tannlæknirinn
höfðum hugmynd um að sérstakan
öryggisbúnað þyrfti þegar fylhng-
amar væm hreinsaðar út. Við út-
hreinsunaraðgerðir getur kvdkasilf-
urslosunin út í hkamann nefnhega
margfaldast. Áhrifin á taugakerfið
vom mjög mikh, hendumar titmðu,
sjónin varð þokukennd og ég fann
fyrir svdma. Ég varð mjög máttlaus
í fótum, auk þess sem ég átti erfitt
með að anda. Þá varð ég einnig mjög
ör, gat ekki veriö kyrr eina einustu
rnínútu."
Úrvömísókn
í beinu framhaldi af þessu fór Jón
Börkur til Hveragerðis eftir að hafa
ráðfært sig við lækni. Þar var hann
sex vdkur og sneri vöm í sókn. Þar
breytti hann mataræði sínu og
reyndi að afeitra líkamann með hjálp
lækna. Þá náði Jón Börkur sambandi
vdö mann sem benti honum á samtök
í Svíþjóð sem hafa verið starfandi í
mörg ár og í eru yfir 12 þúsund
manns.
„Hjá samtökunum var mér sagt að
ég þyrfti að komast í rannsókn hjá
sérfræðingum ytra. Ég fór því th
Stokkhólms. í Svíþjóð gekk ég í
Tannsjúkdómasamtökin og fékk þá
um leið aðgang að lesefni sem vís-
indamenn, læknar, tannlæknar,
efnafræðingar og fleiri hafa skrifað
um amalganeitrun og afleiðingar
hennar. Eg byijaði að fikra mig eftir
þeim leiðbeiningum sem ég fékk og
hef gert þaö alveg síöan. Ég hef lag-
ast stórlega síðasthðna tvo mánuði.
Skammtímaminniö hefur batnaö, ég
sef betur og melting og úrvdnnsla
næringarefna er mun betri. En samt
á ég töluvert í land th að teljast sæmi-
lega góður th heilsunnar."
Góður undirbúningur
nauðsynlegur
Jón Börkur leggur ríka áherslu á
að fólk undirbúi sig sérlega vel áður
en það lætur hreinsa úr sér amalg-
amfylhngar og styðst þar vdð reynslu
þúsunda manna í Svíþjóð.
„Númer eitt er að ijúka ekki th og
láta hreinsa úr sér fyhingarnar né
heldur eiga vdð þær að neinu leyti. í
hvert skipti sem hreyft er vdð fylling-
unum, þær shpaðar á yfirborðinu
eða boraöar út, losna eitraðar kvdka-
silfursgufur úr læðingi. Ef úthreins-
un er framkvæmd með sama hætti
og gerðist hjá mér hafa niöurstöður
vísindamanna sýnt að eitrunar-
magnið getur allt að fjórfaldast í hk-
amanum. Hjá mjög veikum manni
getur það skilið mhli hehsu og van-
hehsu eða lífs og dauða. Það eru til
dæmi um það. Saksóknarinn í
Frankfurt í Þýskalandi er þannig að
rannsaka sjö dauðsföh sem tahð er
að rekja megi til kvdkasilfurseitrunar
úr amalgamfyhingum."
Jón Börkur segir að þegar grunur
um eitrun vaknar sé aðalatriðið að
hafa samband vdð lækni. Nauðsyn-
legt sé að taka tveggja mánaða vdtam-
ín-, steinefna- og málmsaltameðferð
áður en úthreinsun er byijuð. Oft
finna menn fyrir jákvæðum breyt-
ingum vdð það eitt.
Þrátt fyrir öryggisútbúnaö verður
fólk fyrir eitrunum. Fólki er ráðlagt
aö láta taka eina fyllingu úr einni
tönn th að byija með, gjarnan úr
þeirri minnstu, og láta líða sex vdkur
þar til næsta tönn er tekin.“
Jón Börkur segir að starf Tann-
sjúkdómasambandsins hér sé ekki
með formlegum hætti. Heldur byggi
starfið á óformlegum samtölum
ákveöins hóps þar sem skipst er á
upplýsingum.
„Viö leggjum ofuráherslu á að leik-
menn séu ekki að taka að sér hlut-
verk lækna. Fólk getur leitað til mín
hafi það grunsemdir um kvikasilf-
urseitrun en ég ítreka að ég er ekki
læknir og gef ekki læknisráð. Ég
hvet fólk strax til að hafa samband
vdð sinn heimilislækni og segja hon-
um formálalaust írá grunsemdum
sínum, koma með skrifaðan hsta yfir
sjúkdómseinkenni og sjúkrasögu og
að fara fram á rannsókn. Úrskuröar-
valdið er í höndum læknis og tann-
læknis."
Ófullkomin mælitækni
Jón Börkur segir amalgamfylling-
ar mikið notaðar hér en þó séu th
tannlæknar sem ekki hafa notað þær
í mörg ár og vdlji þaö ahs ekki.
„Flestir tannlæknar, sem ég hef
talað vdð, vdðurkenna að losna verð-
ur vdö amalgam sem fyrst en um leið
verður að finna jafngóð efni í stað-
inn. Þau eru th að okkar mati.“
Jón Börkur segir að þó kvdkasilf-
ursmæhngar í blóði og þvagi reynist
lágar, undir vdðmiðunarmörkum,
segi þær mæhngar ekkert th um það
kvdksasilfursmagn sem bundið er í
líffærum.
„Helmingunartími kvdkasilfurs í
blóði er miklum mun styttri en í líf-
færum. Einfaldar þvag- og blóðrann-
sóknir, sem sýna kvdksasilfursghdi
sem eru undir vdðmiðunarmörkum,
afsanna engan veginn kvdkasilfurs-
eitrun."
Áskorun til landlæknis
í síðustu vdku afhenti Jón Börkur
landlækni áskorun um tafarlaust og
skhyrðislaust bann á notkun amalg-
ams í tennur hér á landi og að fólk,
sem veikst hefur af völdum amalg-
ams, fái tafarlausa læknisaðstoð og
rétta sjúkdómsgreiningu. Aihenti
hann um leið ítarleg gögn um áhrif
amalgams og meðal annars niður-
stöður rannsókna Alþjóða hehbrigð-
isstofnunarinnar á upptöku manna á
kvdkasilfri úr umhverfinu. Sam-
kvæmt þeim niðurstöðum er mest
upptaka á kvdkasilfri úr amalgam-
fyhingum í tönnum (3-17
míkrógrömm á dag, kvdkasilfursguf-
ur), þá fiskum og sjávarréttum (2,3
míkrógrömm á dag, methylkvdkasilf-
ur), annarri fæðu (0,3 míkrógrömm
á dag) en magn úr lofti og vatni var
ekki merkjanlegt.
„Ég býst vdð góðum vdðtökum hjá
landlækni. Fordæmin eru th hjá
Svíum og Þjóðveijum og Alþjóða
heilbrigðisstofnunin hefur vakiö at-
hygh á vdðvönmum th bamshafandi
kvenna.“ -hlh
Ólafur Ólafsson landlæknir:
Ofnæmi frekar en eitrun
„Við erum búnir að skoða þetta ar ekki viljað vdöurkenna að það aö til hefur ekki fengist staöfest að
mál töluvert Á undanfornum hafi áhrif á staifsemi hkamans,“ th sé amalgameitrun."
árum hafa komið upp nokkur th- sagöi Ólafur Ólafsson landlæknir. - Nú vdrðast Svíar hafa komist aö
felli af ofiiæmi fyrir amalgami i - Þeir sem eru á móti notkun því aö um eitrun sé að ræða?
Bretlandi og Skandinavíu en það amalgams halda stíft fram að um „Ekki kemur það alveg heim og
er mjög sjaldgæft. í framhaldinu eitrun sé aö ræða. saman viö þá vitneskju sem vdö
hafa komið upp getgátur um það „Ég veit það. Við erum með höfumumviðhorfþeirra.Enrann-
að th sé eitthvað sem heitir amalg- nefnd, skipuð tveimur læknum og sóknum er haldið áfram. Ýmsir
ameitrun. Shfuramaigara, sem einum tannlækni, sem er að skoða telja sig hafa einkenni sem þeir
inniheldur meðai annars kvikasílf- öh möguleg gögn í raáiinu. Mögu- vhja rekja th einhvers konar eitr-
ur, er mest notaða tannfyhingar- leikar á amalgameitrun haia verið unar. Það þarf að rannsaka vel og
efiíi sem vöi er á. Sýnt hefur veriö mhdð ræddir, síöast á norrænum vandlega. Ef th vhl era ekki öll
fram á aö sinámagn af kvdkasilfri tannlæknafundi. Þá hefur þetta kurl komin th grafar.“
getur lekið úr amalgamfyllingun- veriö rætt á fundum Alþjóða heh- -hlh
um en sérfræðingar hafa hins veg- brigðisraáiastofhunarinnar. Hing-