Dagblaðið Vísir - DV - 07.09.1992, Side 15

MÁNUDAGUR 7. SEPTEMBER 1992.
15
Átök um EES-samningmn
Undanfama daga hafa farið fram
á Alþingi snarpar umræöur um
EES-samninginn. Þar hafa komið
fram mjög veigamikil rök fyrir því
að óskynsamlegt sé fyrir íslendinga
að gerast aðilar að Evrópsku efna-
hagsvæði. Fjárhagslegur ávinning-
ur af samningnum er ekki raun-
verulegur og gallar hans eru marg-
ir og afdrifaríkir. í samningnum
eins og hann er í lokagerð felst al-
varleg skerðing á fullveldi og
sjálfsákvörðunarrétti íslands.
Skerðing á fullveldinu
Samkvæmt stjórnarksrá okkar á
löggjafarvaldið að vera hjá forseta
íslands og Alþingi. Formlega séö
verður löggjafarvaldið áfram hjá
Alþingi en þó einungis sem neitun-
arvald hvað varðar ákvarðanir
Evrópubandalagsins. Þessu neit-
unarvaldi er þó ómögulegt að beita
vegna hættu á þvingunum frá
hendi EB.
Við þurfum við gildistöku samn-
ingsins að breyta 80 íslenskum lög-
um til samræmis við lög EB. Síðan
verðum við í framtíðinni að lög-
leiða allar ákvaröanir EB án þess
að geta haft nokkur áhrif á efni
þeirra eða innihald. Alþingi hefur
sem sagt bundnar hendur og má
ekki breyta stafkrók.
Þá eru í frumvarpinu um EES
opnar heimildir til ráðherra að
setja reglugerðir um hvaðeina og
er þaö líka mjög alvarlegt framsal
á löggjafarvaldinu.
Framsal á framkvæmda-
og dómsvaldi
Framkvæmdavaldið er að hluta
til fært úr landi í hendur aðila úti
í Evrópu og sama er að segja um
dómsvaldið. Erlendir dómstólar
geta kveðið upp dóma yfir íslend-
ingum fyrir aögerðir hér á landi
og eru þeir aðfararhæfir hér án
þess að íslendingurinn eigi málskot
til íslensks dómstóls. Þá verða ís-
KjaUaiinn
Páll Pétursson
alþingismaður
lenskir dómarar að hafa hliðsjón
af dómum Evrópudómstólsins og
jafnvel dæma eftir lögum sem ekki
eru í gildi hér heldur í útlöndum.
Þá þrengir samningiuinn mjög
svigrúm íslendinga til samninga
við ríki eða ríkjasambönd utan
Evrópsks efnahagssvæðis og bind-
ur hendur okkar í framtíðinni til
einhliða ákvarðana, t.d. um út-
færslu fiskveiðilögsögu. Hefði
EES-samningurinn verið í gildi ár-
ið 1971 hefðum við aldrei getað
fært út landhelgina. - Þetta er mik-
ið og alvarlegt afsal á fullveldi.
ísland fyrir útlendinga
Þá hafa íslendingar, ef samning-
urinn verður að lögum, ekki lengur
neinn frumburðarrétt að landi sínu
eða auðlindum þess. Við verðum
að veita flota Evrópubandalagsins
aðgang að fiskimiðum okkar. Út-
lendingum verður heimilt að
kaupa hér lendur og jarðir, lax-
veiðiár og orkulindir til jafns við
íslendinga. Atvinnuleysi hér hlýt-
ur að aukast með aðild að efna-
hagssamfélagi þar sem atvinnu-
leysi er stöðugt um og yfir 10%.
Erlendir aðilar verða hér umsvifa-
miklir í verktakastarfsemi, iðnaði
og verslun.
Sjálfræði sveitarfélaga er stór-
lega skert til að hafa áhrif á at-
vinnuuppbyggingu innan sinna
vébanda. Félagsleg þjónusta verð-
ur lakari vegna þess að menn láta
sér bráðlega nægja staðla þá sem
gilda í Evrópubandalaginu og sömu
sögu má segja um umhverfismál.
Landbúnaði er stofnað í aukna
hættu vegna aukins innflutnings
landbúnaðarvara sem við höfum til
þessa framleitt í landinu.
Sjávarútvegur í hættu
Þó er alvarlegast að þróun sjávar-
útvegsins er stefnt í verulega hættu
þvert ofan í það sem sölumenn
samningsins halda fram með órök-
studdum fullyrðingum. Sam-
kvæmt-EES-samningnum mega ís-
lendingar halda þeim lögum sem í
gildi eru um eignarhald Islendinga
á útgerð og frumvinnslu fisks.
Hættan er sú að lítt unnar fiskaf-
urðir verði fluttar úr landi í aukn-
um mæh en fullvinnsla hér á landi
minnki. Við fáum lækkun eða nið-
urfehingu tolla á nokkrum fiskaf-
urðum í Evrópubandlaginu. Því
höfum við átt kost á allt frá 1972
enda létum við fiskveiðiheimildir
af hendi við Evrópubandalagið til
endurgjalds.
Þetta skref hafa íslendingar aldr-
ei verið tilbúnir að stíga fyrr en nú,
en að kröfu Evrópubandalagsins
voru veiðiheimildir við ísland for-
senda fyrir því að EES-samningur-
inn öðlist gildi. Þróunin verður lík-
legast sú að íslendingar verði fyrst
og fremst hráefnisfamleiðendur og
fullvinnsla aflans fari í enn ríkari
mæli fram erlendis. Þá er líklegt
að sú stýring á fiskútflutningi frá
íslandi sem við höfum haft verði
aflögð vegna þess að hún raskar
eðlilegri verðsamkeppni á markaði
EB.
Tálvon rikisstjórnarinnar
Hér hafa aðeins verið nefndir
nokkrir annmarkar EES-samn-
ingsins og er þó af nógu að taka.
Eftir því sam samningurinn í loka-
gerð er skoðaður betur kemur æ
skýrar í ljós að það er rangt sem
ríkisstjómin heldur fram aö þetta
sé samningur sem sé hagstæður
íslandi. Ríkisstjórnin er komin í
óbotnandi vandræði með alla
landsstjórnina. Atvinnulífið er að
fara í rúst. Stórfellt atvinnuleysi
hefur haldið innreið sína. - Ríkis-
stjórnin reynir í þrengingum sín-
um að grípa það hálmstrá að reyna
að telja sjálfri sér og þjóðinni trú
um það að úr muni rakna verðum
við aðilar að Evrópsku efnahags-
svæði. í þessari tálvon reynir ríkis-
stjórnin nú að böðla EES-samn-
ingnum í gegnum Alþingi. Hún lok-
ar jafnvel augunum fyrir þvi að
lögtaka samningsins brýtur í bága
við íslensku stjómarskrána og
þjóðréttarsamningur sem ekki
samrýmist stjómarskrá er ógildur
að lögum. Verði ísland aðih að
þessum samningi þá fyrst byija
erfiðleikarnir. Páll Pétursson
„Stórfellt atvinnuleysi hefur haldið
innreið sína. - Ríkisstjórnin reynir í
þrengingum sínum að grípa það hálm-
strá að reyna að telja sjálfri sér og þjóð-
inni trú um það að úr muni rakna verð-
um við aðilar að Evrópsku efnahags-
svæði.“
Skilnað, takk!
Mikh leynd hefur jafnan verið
sveipuð kjömm presta á íslandi.
Ástæðan er vafalaust sú að mönn-
um hefur ekki þótt við hæfi að
guðsmennirnir væru að kvarta,
bera á tog áhyggur og raunir af
veraldlegri afkomu sinni. Þaö hef-
ur viljað gleymast að þeir era menn
eins og aðrir, dauðlegir meira að
segja, og þarfnast fæðis og klæða.
Og prestar hafa sjálfir, óafvit-
andi, gengið inn í þessa ranghug-
mynd um að þeir eigi aö hugsa um
ríki ljóssins eitt en láta hitt ríkið,
atvinnurekandann, í friði og helst
blessa það og dásama ahar stundir.
En eftir atburði síðustu daga og
vikna er mál að þessari vitleysu
hnni. Mæhrinn er fullur.
Oft hefur maöur kynnst erfiðum
hjónaböndum sem þó hefur verið
reynt að halda saman vegna ýmissa
aðstæðna en þetta samband ríkis
og kirkju, þessi langi og mglaði
dans, tekur út yfir allan þjófabálk
og er orðið hið allra vonlausasta
mál sem ég hef kynnst á minni
prestsævi sem þó er að visu hvorki
orðin löng né merkileg. Þetta par
er eins og svart og hvítt, vatn og
eldur. Annað leitast við að drepa
hitt. Og þegar svo er komið er bara
eitt til ráða. Skilnaður.
Helgisögn til endurskoðunar
Það hefur löngum verið sagt að
kommúnisminn teljist óvinur
kristninnar í heiminum, númer 1,
2 og 3, en fráleitt öfl í lítóngu viö
þau, sem ráöa á íslandi núna og
kenna sig við frelsi og annaö því
um líkt og hafa lengstum státað að
góðhug til kirkjunnar. En það er
greinilegt aö maður þarf að fara
KjaUaiinn
Sigurður Ægisson
sóknarprestur í Bolungarvík
eins og þeir em. Hér er raunvem-
lega um líf að tefla, áframhaldandi
thvist þessa afls sem hefur í 1000
ár gist þetta land.
Furðuleg yrði sú uppákoma, og
reyndar einsdæmi, ef prestar fyndu
sig knúna til að boða söfnuðunum
þau tíðindi að einu ráðin tíl bjargar
væm að koma þessari ríkisstjóm
frá. En það gæti allt eins orðið,
miðað við óbreytt ástand. Því mið-
ur. Svo mikið er í húfi.
Prestinum ýttfrá landi...
í skipunarbréfi því, sem biskup
íslands lætur nývígðum prestum í
té, er kveðiö á um skyldur þær er
starfmu fylgja. Presturinn á m.a.
að „rækja embætti sitt með trú-
mennsku og kostgæfni,... stunda
af alhug uppfræðing æskulýðsins,
„Furðuleg yrði sú uppákoma, og reynd-
ar* einsdæmi, ef prestar fyndu sig
knúna til að boða söfnuðunum þau tíð-
indi að einu ráðin til bjargar væru að
koma þessari ríkisstjórn frá.“
að taka þessa helgisögn til endur-
skoðunar. Þvi að ef eitthvað er vist
í þessum heimi er þaö sú einkenni-
lega staðreynd að núverandi vald-
hafar hér á landi eru ekkert betri
en þessi áðurnefnda Grýla, heldur
alveg með eindæmum fjandsam-
legir í garð stofnunar Guðs á jörð,
heilagrar kirkju.
Það er best að vera ekki að tala
neitt rósamál heldur segja hlutina
vitja kostgæfilega sjúkra, ala önn
fyrir fátækum og munaðarlausum
og í öhum greinum kosta kapps um
að fuhnægja embættisskyldum sín-
um...“ og loks á hann að vera
sóknarmönnum sínum „th aöstoð-
ar í sáluhjálparefnum þeirra, eins-
lega og opinberlega, hvenær sem
þeim á hggur og þeir hans leita.“
í þessari klausu felst m.ö.o. það
að prestsstarfið sé 24 stunda vinna
„ ... um líf að tefla, áframhaldandi tilvist þessa afls sem hefur i 1000
ár gist þetta land,“ segir sr. Sigurður m.a.
á sólarhring. Hugur, sál og líkami
eigi aö vera klár í slaginn þegar
kahað er. Bréfið segir það.
Hvað merkir þetta? Jú, prestin-
um er ýtt frá landi í hriplekum bát
og sagt að fiska. Og hvemig bregst
presturinn við þessu er á hólminn
er komið? Jú, hann fer, þegar að
sverfur, og augu hans opnast fyrir
þessari endaleysu að leita sér að
einhverju lífsviðurværi th að fæða
sig og hyski sitt; hann fær sér aðra
vinnu með prestsstarfinu. En á
meðan fyllist báturinn af sjó.
En gengur hann þá ekki í berhögg
við orð skipunarbréfsins með
þessu? Svar: jú, auðvitað.
Þetta er einkennheg staða. Prest-
urinn hefur ráðið sig í vinnu upp
á þau býti að hann vaki allan sólar-
hringinn; gefi sig ahan á vald emb-
ættinu. En það getur hann ekki,
þegar á reynir, því hann á fjöl-
skyldu og þarf að lifa eins og aðrir
landsmenn. Launin duga ekki og
hafa aldrei gert. Haim verður því
að fá sér annað starf en með því
gengur hann á skjön við orð bisk-
ups síns. Og það sem verst er af
öhu; presturinn er neyddur til að
gera þetta. Og fyrir vikið er það
hehaga embætti, prestsembættið,
orðið að aukajobbi, hlutastarfi.
Sem er vont mál og rangt og gjör-
samlega óhugsandi th frambúðar,
allra vegna.
Dæmið er vonlaust
Ég sé því ekki nema tvennt í stöð-
unni: að fólkið, kjósendur, söfnuð-
imir, rísi upp og mótmæh kröftug-
lega, sýni tennur og klær, eða þá,
sem ég held að sé raunhæfara, að
komi th fullkominn aöskilnaður
þessara hjóna, því dæmið er von-
laust. Og taki kirkjunnar menn
þetta mikhvæga skref verður í
ffamtíðinni hægt að segja aht þegar
svo ber undir; aht hiö forboðna,
sem við höfum látið okkur nægja
hingað th, mest af ótta, að pukrast
með einhvers staðar í leynum, úti
í homi eöa aö kórbaki. Þá loksins
verður kirKjan trú eöh sínu; lif-
andi, óhrædd, og fijáls. Já, sönn.
Sigurður Ægisson