Dagblaðið Vísir - DV - 25.09.1992, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 25. SEPTEMBER 1992.
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÚNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur. auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SiMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Hönd fyrir höfuð sér
Eftir aö ríkisstjómin lagði til hliðar hugmyndir sínar
um tvö virðisaukaskattsþrep og fækkun undanþága var
horfið til þess ráðs að afnema rétt tiltekinnar starfsemi
til að fá svonefndan innskatt endurgreiddan. Þessi
ákvörðun bitnar meðal annars á hitaveitum, fjölmiðlum
og bókaútgáfu. Að því er varðar húsahitun hyggst ríkis-
stjómin leggja fram fé til niðurgreiðslu á auknum hús-
hitunarkostnaði á köldustu svæðunum. Sú millifærsla
er mildandi aðgerð en er engu að síður millifærsla sem
menn héldu að heyrði sögunni til. Millifærslur af þessu
tagi hafa hingað til verið eitur í beinum sjálfstæðis-
manna.
Að öðm leyti er auðvitað verið að hækka skatta á
þeirri starfsemi sem nú þarf að greiða virðisauka án
þess að fá hann endurgreiddan. Á móti kemur að ríkis-
stjómin boðar lækkun á almenna virðisaukanum um
eitt prósent. Það á svo eftir að koma í ljós hvemig sú
lækkun skilar sér í lægra vöruverði. Menn hafa hingað
til ekki gert mikið með eitt prósent.
Þessum ráðagerðum hefur verið mótmælt af þeim
sem hagsmuna hafa að gæta, íjölmiðlum og bókaut-
gáfu. Að því er fjölmiðlana varðar hefur Morgunblaðið
birt Reykjavíkurbréf sem felur í sér harða en málefna-
lega gagnrýni á ríkisstjómina og þá einkum Sjálfstæðis-
flokkinn. Ennfremur hefur Stöð tvö haldið uppi nokkr-
um andróðri gegn skattlagningunni enda bitnar hún
illa á rekstri stöðvarinnar í samkeppni hennar við Ríkis-
útvarpið.
Forsætisráðherra lagði lykkju á leið sína í viðtals-
þætti í sjónvarpi nú í vikunni til að vandlætast yfir
málfLutningi Stöðvar tvö og segir hana hafa misst fót-
anna. Með sama hætti og Morgunblaðið skrifar gegn
afnámi endurgreiðslunnar hlýtur Stöð tvö að vera leyfi-
legt að birta fréttir og frásagnir af þeim áhrifum sem
skattlagningin hefur á rekstur þess fyrirtækis. Bæði
Morgunblaðið og Stöð tvö hafa mikla hagsmuni af því
að rekstrinum sé ekki íþyngt með nýjum sköttum. Það
hefur útgáfufélag DV líka þó blaðið hafi ekki verið sak-
að um að hafa „misst fótanna". Fjölmiðlar em ekki
stikkfrí en þeir em atvinnustarfsemi sem þarf að bera
sig eins og önnur atvinnustarfsemi og reynslan sýnir
að fjölmiðlarekstur er áhættusamur og viðkvæmur.
Aukinn skattpíning á þennan rekstur stefnir fiölmiðla-
frelsinu og lýðræðislegri umfjöllun í hættu.
Bókaútgefendur hafa sömuleiðis bmgðist hart við
afnámi endurgreiðslunnar á virðisaukaskattinum. Þeir
hafa margt til sín máls. í heilan aldarflórðung börðust
bókaútgefendur og rithöfundar gegn söluskatti á bæk-
ur. Sá skattur var loks lagður niður í fyrra. Það verður
skammvinnur sigur ef tillögur ríkisstjómarinnar verða
ofan á. Það er mat bókaútgefenda að verð bóka muni
hækka um 18%, hætta sé á því að prentverk flytjist úr
landi og útgáfa stærri verka og þeirra bóka, sem mikil-
vægastar em í menningarlegu tilliti, leggist að mestu af.
Alvarlegasta afleiðingin er þó sú aö íslensk bókaút-
gáfa verði undir í samkeppninni við erlendar reyfara-
bókmenntir, sápuþætti sjónvarps og andmenningarlega
afþreyingu. Ósigur í þeirri samkeppni verður ekki aftur
tekinn.
Sagt er að undanþágur séu af hinu illa. Hvers vegna?
Skattar em ekki lögmál. Sköttum á að beita í hófi og
það er öjálslynd og réttlát skattastefna sem vill vemda
þá sem vemdar þurfa á að halda af menningarlegum
eða þjóðfélagslegum ástæðum. Ellert B. Schram
„Þegar ríkisstjórn Sjálfstæöisflokks og Alþýðuflokks kom til valda bundu fylgismenn hennar miklar vonir viö
störf hennar.“
Grundvallar-
breytinga er þörf
Þegar afgreiöslu íjárlaga lýkur á
Alþingi, oftast í kringum miöjan
desember ár hvert, þá hefst fljót-
lega undirbúningar þeirra næstu
meö tillögugerö ráðuneyta og
stofnana um fjárframlög fyrir
næsta ár. Þegar kemur fram á mitt
ár þá fer fram hin pólitíska stefnu-
mörkun, s.s. hver skatthlutfóllin
skuh vera og útgjaldaramminn er
ákveöinn. Áður en frumvarpiö fer
1 prentun leggja stjómarflokkamir
biessun sína yfir verk fjármálaráð-
herrans eöa hafna því.
Ráöherrann niðurlægður
Fyrir þessu verklagi er áralöng
hefö. Svo virðist sem út af því hafi
verið brugðið hjá ríkisstjóm Dav-
íðs Oddssonar ef marka má af at-
burðum síöustu daga og vikna í
kringum fjárlagagerðina fyrir árið
1993. Fáum dögum áður en ríkis-
stjómin þarf að ganga frá fjárlaga-
fmmvarpinu til prentunar kemur
fjármálaráðherrann með tihögur
um grundvaharbreytingar á skatt-
kerfinu. Tihögur sem hefðu þurft
að vera tilbúnar fyrir mitt ár hefði
eitthvert vit átt að vera í fram-
kvæmd þeirra. Enda mun hafa
komið í ljós þegar farið var að fjaha
um tihögur fjármálaráðherrans í
stjómarflokkunum að þær vom
illa undirbúnar, vanhugsaðar.
Enda mun tilgangurinn ekki hafa
verið sá að breyta framkvæmd
viröisaukaskattsins heldur að stór-
hækka skatt á almenning. Fjár-
málaráðherrann var gerður aftur-
reka með skattahækkunartihögur
sínar í báðum stjómarflokkunum
þar sem tihögumar vora kolfehdar
og ráðherrann þannig niðurlægð-
ur. Þessi atburðarás staðfestir að
verkstjómin í ríkisstjóminni er
engin og sá sem með málaflokkinn
fer veldur ekki sínu verkefni.
Failin á prófinu
Þegar ríkisstjóm Sjálfstæðis-
flokks og Alþýöuflokks kom til
valda bundu fylgismenn hennar
miklar vonir við störf hennar. Al-
veg sérstaklega trúðu þeir því að
hún mundi taka rækilega til hendi
við niðurskurö ríkisútgjalda.
Morgunblaðið eyddi heilu Reykja-
víkurbréfi undir ríkisútgjalda-
vanda sem ekki skal gert htið úr
og gaf ríkisstjóminni tóninn með
hvemig taka skyldi á. Morgunblað-
iö fuhyrti að þaö væri prófsteinn á
ríkisstjómina hvemig til tækist við
fjárlagagerðina fyrir áriö 1992 og
hver framkvæmd fjárlaganna yrði
það árið.
Nú hggur fyrir skýrsla Ríkisend-
urskoðunar um framkvæmd fjár-
laga fyrstu 6 mánuði ársins 1992. í
þeirri skýrslu segir: „Ríkisendur-
Kjallarinn
Finnur Ingólfsson
alþingismaður Framsóknar-
flokksins í Reykjavík
skoðun telur að að öhu óbreyttu
stefni rekstrarhalh A-hluta ríkis-
sjóðs í árslok í að verða 9,0 tíl 9,5
mihjarðar króna. Rekstrarhalhnn
samkvæmt fjárlögum er talinn
vera 4,1 mihjarður. Meginskýring-
in á auknum rekstrarhaha er að
tekjur ríkissjóðs em áætlaðar um
2 mihjörðum króna lægri en fjárlög
geröu ráð fyrir og gjöld um 3,5
mihjörðum króna hærri en flárlög
1992 áformuðu.“ Þetta er þungur
áfelhsdómur yfir fjármálastjóm
ríkisstjómar Davíðs Oddssonar.
Þetta er þungur áfelhsdómur yfir
dómgreind þeirra manna sem
trúðu þvi að fjárlagahallinn yrði
ekki nema 4,1 mihjarður á árinu
1992.
Þráttfyrirskatt,
skatt, skatt...
Við afgreiðslu fjárlaga fyrir árið
1992 var fjármálaráðherra með há-
stemmdar yflrlýsingar um það á
hve traustum grunni fjárlögin
stæðu. Það væri í fyrsta skipti í
langan tíma sem verið væri að gera
raunhæf fjárlög. Fjárlagahallinn
stefnir nú í að verða meira en helm-
ingi meiri en fjárlög gerðu ráð fyr-
ir, þrátt fyrir lyfjaskatt, skatt á
sjúklinga, skatt á ellilífeyrisþega,
skatt á öryrkja, skatt á námsmenn,
skatt á sjómenn og þannig mætti
lengi halda áfram. Vonimar, sem
fylgismenn ríkisstjómarinnar og
Morgunblaðiö sérstaklega batt við
ríkisstjómina, hafa algjörlega
bragðist. Enda spyr Morgunblaðið
í Reykjavíkurbréfi nú um síðustu
helgi á hvaða leið ríkisstjómar-
flokkamir séu.
Að stokka upp kerfið
Ríkisstjómin hefur gefist upp.
Hún treystir sér ekki til að takast
á við þær grundvaharbreytingar
sem gera verður á ríkisfjármálun-
um, eigi aö takast að ráöa við út-
gjaldaþenslu ríkisfjármálanna.
Sagan segir okkur þaö að þau ár
sem Sjálfstæðisflokkurinn er í rík-
isstjóm þá aukist ríkisútgjöldin
hröðum skrefum því flokkurinn er
í eðh sínu sóunarílokkur. Grund-
vaharbreytinga við skipulag, fram-
kvæmd, ábyrgð og eftirlit ríkisfjár-
málanna er þörf. Þær breytingar
þurfa að byggjast m.a. á eftirfar-
andi:
1. Miðstýring ríkisfjármálanna í
gegnum fiármálaráðuneytið
verði afnumin.
2. Öh sjálfvirkni í ríkisútgjöldum
verði afnumin.
3. Alþingi skipti fiárveitingunum
niður á fagráðuneyti eftir við-
fangsefhum.
4. Fagráðuneytin verði látin bera
ábyrgð á skiptingu fiármunanna
niður á undirstofnanir og á
smærri viðfangsefni.
5. Hlutverk fiármálaráðuneytisins
verði að hafa eftirht með fram-
kvæmd fiárlaga og sjá um inn-
heimtu á skatttekjum og tryggja
að undanskot frá skatti veröi
sem allra minnst með því að
halda uppi öflugu skatteftirhti.
6. Starfsmarkmið ríkisstofnana
verði endurmetið og þau
markmið, sem til grundvallar
era lögð við rekstur, verði skil-
greind að nýju. Sjálfstæði ríkis-
stofnana verði aukið. Vald og
ábyrgð sfiómenda verði aukin.
7. Stjómkerfi ríkisstofhana verði
gert virkara. Verkaskipting
starfsmanna ríkisins verði gerð
sveigjanlegri en nú er. Starfs-
mönnum ríkisstofnana verði
umbunað fyrir árangur í starfi.
Finnur Ingólfsson
„Fjármálaráöherrann var gerður aft-
urreka með skattahækkunartillögur
sínar í báðum stjórnarflokkunum þar
sem tillögurnar voru kolfelldar og ráð-
herrann þannig niðurlægður.“