Dagblaðið Vísir - DV - 17.07.1993, Qupperneq 34

42
LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 1993
Ásgrímur Halldórsson, útgerðarmaður og fyrrum kaupfélagsstjóri:
Maóurinn sem
byggði upp Höfn
„Kaupfélögin eiga sér framtíð og
einnig sá grunnur sem þau hafa
starfað á. Þau hafa hins vegar verið
mismunandi vel rekin og að sumum
kaupfélögunum hafa komið mikhr
glannar, þó menntaðir haíi verið, og
koUsiglt. Mörg félaganna eru farin á
hausinn eingöngu út af glannalegri
fjárfestingu. Böl samvinnuhreyfmg-
arinnar tel ég hins vegar hafa verið
að eftir 1983 þoldi hún ekki verð-
trygginguna. Þá fór aUt á verri veg
þegar þurfti að fara að borga af
skuldum miðað við verðtrygging-
una.“
„Sambandið stóð sig vel fram á
árið 1975 en 1978 er komin fuU verð-
trygging. 1983 kom í ljós að hreyfing-
in þoldi ekki þessar miklu fjárfest-
ingar sem hún stóð fyrir,“ segir Ás-
grímur Halldórsson, útgerðarmaður
og fyrrum kaupfélagsstjóri á Höfn í
Hornafirði. Hann byggöi á 23 ára ferli
sínum eitt sterkasta kaupfélag lands-
ins og á Hornafirði þakka margir
honum þá ævintýralegu uppbygg-
ingu sem varð á árunum 1953 til 1975
þegar íbúafjöldinn reis úr 400 manns
í rúmlega 1600 og atvinnustaðan var
mjög sterk. Ásgrímur hefur hin
seinni ár verið nánast ófáanlegur í
blaðaviðtöl en DV tókst þó að ná tali
af honum í síðustu viku. Hann hefur
hugsað sér að draga sig nokkuð i hlé
frá rekstri eftir fjörutíu ára baráttu
í útgerðar- og kaupfélagsrekstri og
vinna hálft starf. Síðustu árin hefur
hann rekið útgerðarfyrirtækið
Skinney á Höfn en því hefur vegnað
vel.
SÍS tapaði hundruð-
um milljóna á
vonlausum félögum
„Ég sé mikið eftir Sambandinu. Ég
held að forráðamennirnir hafi ekki
áttað sig fyrr en alltof seint hvað
verðtryggingin átt ríkan þátt í því
að þeir gátu ekki haldið áfram þess-
um gegndarlausu fjárfestingum.
Sambandið aðstoðaði þau kaupfélög
sem stóðu höllum fæti alltof lengi.
Ég hef grun um að SÍS hafi tapað
hundruðum milljóna á að halda
gangandi kaugfélögum sem voru
orðin vonlaus. í stjóm Sambandsins
voru meðal annars menn utan af
landi sem þrýstu mjög á að halda
þessum félögum gangandi. Þó keyrði
um þverbak í Reykjavík þessi tvö til
fjögur ár sem KRON lifði undir stjórn
Þrastar Ólafssonar sem nú er einn
aðalfiármálaspekingur ríkisstjóm-
arinnar, skilst mér. KRON þrýsti á
Sambandið að fara inn í Miklagarðs-
ævintýrið og ég hef gmn um að SÍS
hafi tekið við allt of miklum skuldum
og bjargað KRON út úr stórkostlegu
gjaldþroti.
Ásgrímur var kaupfélagsstjóri
KASK frá 1953 til 1975. A þeim áram
var gífurlegur uppgangur á Höfn og
rekstur kaupfélagsins var injög um-
svifamikill. Ýmsir telja að Ásgrímur
hafi fyrst og fremst byggt það veldi
sem kaugfélagið er á Höfn.
„Það vom teknar harðar ákvarð-
anir á þessum ámm og teflt á tæp-
asta vað en það lukkaðist allt og við
byggðum þetta upp. Eina almenni-
lega húsið í eigu kaupfélagsins, þegar
ég kom, var gamla skrifstofuhús-
næðið hérna. Þróunin hefur hins
vegar verið ör frá því ég kom í febrú-
arlok 1953. Nú búa hér rúmlega 1800
manns.“
Þegar Ásgrímur byrjaöi voru fimm
Asgrímur Halldórsson útgerðarmaður er af mörgum Hornfirðingum talinn vera sá maður sem breytti Höfn úr smáþorpi í öflugan útgerðarbæ. Hann var
kaupfélagsstjóri á árunum 1953 til 1975 þegar mikiii uppgangur var. Ásgrímur, sem er faðir Halldórs Ásgrimssonar, fyrrum ráðherra, er með samvinnu-
skólapróf frá Jónasi frá Hriflu og segist hafa lært alla sína stjórnvisku þar. DV-mynd Ari
starfsmenn við verslun og fimm við
skrifstofu en ári seinna, þegar frysti-
húsið komst í gang, fjölgaöi þeim.
Þegar hann hætti vom starfsmenn
orðnir yfir 200. Ásgrímur var einnig
framkvæmasfjóri Borgeyjar til 1977.
Helstu útgerðar- og fiskvinnslufyrir-
tæki á Höfn vom annaöhvort í hönd-
um kaupfélagsins eða rekin í sam-
vinnu við það og þar trónaði Ásgrím-
ur.
Kaupfélags-,
banka- og útgerðar-
stjóri í senn
Lengi vel var enginn banki á Höfn
og þá veitti Ásgrímur kaupfélags-
stjóri mönnum lán til húsabygginga.
Það þótti í hæsta máta undarlegt og
fá dæmi þekkust á landinu um slíkt.
„Kaupfélagið var svo öflugt þessi
ár að það lánaði alltaf allt efni til
bygginga og í verðbólgunni, sem þá
var, lækkaði með hveiju árinu
skuldin og flestir voru búnir að borga
skuldina eftir 2 til 4 ár. Það var eng-
inn banki hérna, öll lán komu í gegn-
um kaupfélagið. Við lánuðum fólk-
inu og fengum fyrirgreiðslu í Lands-
bankanum á Eskifirði. Landsbank-
inn kom ekki hingað fyrr en 1971.
Kaupfélagið hafði fram að þeim tíma
rekið innlánsdeild.
Þegar Ásgrímur hætti sem kaupfé-
lagsstjóri hellti hann sér í rekstur
hjá Skinney hf.
„Þá áttum við einn bát og togara
sem við urðum síðan að selja. Við
gerðum svo út tvo báta fram til árs-
ins 1986 en þá keyptum við þann
þriðja og 1987 keyptum við þrotabú
Stemmu og þar höfum við nú verk-
unina.“
Ásgrímur segir aö rekstur Skinn-
eyjar hafi gengið illa í fyrra. Um 50
milljóna tap hafi verið á rekstrinum.
50 milljónir voru hins vegar afskrif-
aðar og því var tapið ekki eins alvar-
legt fyrir fyrirtækið: Gengisfelling
hafi auk þessa hækkað lán um 20
milljónir. 60 til 70 manns vinna hjá
Skinney og hefur verið svo síðustu
þrjú árin. Fyrirtækinu hefur gengið
vel síðustu ár.
Hræddurum að
efBorgeyfer
fariKASKlíka
Borgey hf., sem til varð við samein-
ingu Borgeyjar og Fiskiðjuvers
KASK á síðasta ári, leitar nú nauða-
samninga. Ásgrími sýnist að ef Borg-
ey verði gjaldþrota muni lánar-
drottnar tapa ennþá meiru en ef þeir
gæfu eftir í nauðasamningum helm-
ing skulda.
„Ég er alveg á nálum yfir því að
ef Borgey verður pínd í gjaldþrot og
ekki samið um skuldir þá fari kaup-
félagið á eftir. Ég hreinlega trúi ekki
öðru en samið verði um skuldir
Borgeyjar. Landsbankinn verður nú
að gæta þess að hann hefur rekið
héma öflugt útibú sem kaupfélagið
studdi hann dyggilega við að stofna.
Það útibú hefur aldrei tapað einni
einustu krónu hér þar til í fyrra,
hvorki í gjaldþrotum eða öðm.
Tekjuafgangur 1990 og 1991 var um
90 milljónir hvort ár. Það var svipað
mikið og á Selfossi og öllu þvi svæði
og það var meira en af útibúinu á
Akureyri. Þetta er eitt af fáum útibú-
um sem hefur átt innstæður í aðal-
bankanum í mörg ár. Þessi upphæð
hefur verið vel yfir 1 milljarði. Það
er ekki lítið á þessu svæði hérna,
Austur-Skaftafellssýslu, þar sem búa
ekki nema 2.500 manns. Það er gefið
mál að ef Landsbankinn hleypir
Borgey í gjaldþrot verða hörð við-
brögð hér á staðnum. Svo hörð að
útibúið verður ekki nema svipur hjá
sjón á eftir.“
-Ari