Dagblaðið Vísir - DV - 29.01.1994, Qupperneq 15

LAUGARDAGUR 29. JANÚAR 1994
15
Klíkufundir minnihlutamanna: Valdimar K. Jónsson, Framsókn, Pétur Jónsson, Alþýðuflokki, „guðfaðirinn'
Arni Þór Sigurðsson, Alþýðubandalagi, Steinunn Oskarsdóttir, Kvennalista.
DV-mynd ÞÖK
Flækjur sameigin-
legs framboðs
Þeir voru taldir hálfruglaðir,
ungkratamir, sem voru símjálm-
andi um, að minnihlutaflokkarnir
í borginni ættu að bjóða fram sam-
eiginlegan lista. Hafði slíkt sam-
krull ekki alltaf tekizt iha? Þegar
flokkar byðu fram saman, mundu
sumir kjósendur flokkanna hlaup-
ast undan merkjum, sögðu menn.
Það hafði gerzt eftirminnilega í
hræðslubandalagi Framsóknar og
Alþýðuflokks 1956. Þá átti að mis-
nota kosningalögin til að ná þing-
meirihluta þrátt fyrir minnihluta-
fylgi. En kjósendur höfnuðu þessu,
til dæmis neituðu kjósendur krata
að kjósa Rannveigu Þorsteinsdótt-
ur, Framsóknarflokki, þótt hún
væri í baráttusæti á A-Ustanum.
Bandalagið dó. En það er máUð, að
nú gilda önnur lögmál, samkvæmt
skoðanakönnunum.
Virðulegir forystumenn minni-
hlutaflokkanna tóku hugmyndum
ungkratanna flla. Sigrún Magnús-
dóttir, borgarfulltrúi Framsóknar,
sagði tfl dæmis í DV 27. september:
„Fundur borgarmálaráðs og
stjórnar fulltrúaráðs Framsóknar-
félaganna í Reykjavík hefur komizt
að sömu niðurstöðu og framsókn-
armenn hafa gert hingað tfl. Við
teljum ekki tímábært að ræða
kosningasamstarf nú, því viö vilj-
um fyrst fá að sjá, hvaða einstakl-
ingar og hvaða Ustar verða í fram-
boði í næstu borgarstjómarkosn-
ingum...“ Með þessu átti að drepa
máUnu á dreif. Ólina Þorvarðar-
dóttir, borgarfidltrúi Nýs vett-
vangs, sagði þó í sama blaði. „Sé
ekki vflji til sameiginlegs framboðs,
tel ég rétt að kanna möguleika á
málefnasamningi, sem flokkarnir
tækju sig saman um að framfylgja
eftir kosningar...“
Áttu ekki fyrir
manni
Einstaklingar úr flokkunum
ræddust við, en engar formlegar
viöræður fóru fram. Fulltrúar allra
minnihlutaflokkanna nema Fram-
sóknar áttu síðan viðræður og var
stefnt að því, að flokkamir legðu
„að nokkm leyti" fram sameigin-
lega málefnaskrá, eins og sagt var
í Alþýðublaðinu. En flokkarnir
ætluðu fram sér á parti. Foringjar
í Alþýðuflokki reiknuðu að vísu,
að flokkurinn fengi líklega ekki
mann kjörinn í Reykjavík í borgar-
stjórnarkosningum. Því var reynt
aö fá sj álfstæðismanninn Jón
Magnússon tfl að gefa kost á sér
fyrir krata. Kannski kæmist hann
inn þannig á lausafylgi frá hægri,
þótt kratafylgið dygði ekki eitt.
Margir eðalkratar risu þó gegn
þessu ráðabruggi. Fylgisleysi
kratanna í Reykjavík var eitt aðal-
atriðið í kenningmn ungkratanna
um sameiginlegan hsta.
Ungkratamir héldu áfram
mjálmi sínu með haustinu. „Nú
þegar em hafnar viðræður um
sameiginlegt framboð vinstri
flokkanna en ég er mjög efins um,
að það takist eins og staðan er í
dag, nær lagi væri að bindast ein-
hvers konar kosningabandalagi, þó
svo boðið yrði fram undir mismun-
andi merkjum," sagði ungkratinn
Ingvar Sverrisson í Alþýðublaðinu
í byrjun september. „Unghðahreyf-
ingar félagshyggjuflokkanna
ræddu þessi mál örhtið sín á mifli
á fundum í vor. Þar virtist vera
nokkuð góö málefnaleg samstaða
um flest veigamikfl málefni eins og
almennt er um vinstri helminginn
í íslenzkum stjómmálum," sagði
hann. Þama em minnflflutaflokk-
amir ýmist kallaðir „félagshyggju-
flokkar" eða „vinstri helmingur-
inn“.
Skoðanakönnun
ræður úrslitum
Þar sem sameiginlegt framboð
var í umræðunni gerðu bæði DV
og Félagsvísindastofnun skoðana-
kannanir, þar sem meðal annars
var spurt, hvaða hsta fólk mundi
kjósa, ef minnihlutaflokkarnir
byðu fram sameiginlegan hsta. Úr-
takið í könnun Félagsvísindastofn-
unar var þó alltof htið tfl þess að
könnun hennar væri fyllilega
marktæk. Þessar kannanir vom
gerðar í nóvember. Útkoma þeirra
var, að Sjálfstæðisflokkurinn héldi
meirihlutanum, byðu flokkamir
fram hver fyrir sig, en sjálfstæðis-
menn misstu meirihlutann, ef um
sameiginlegt framboð yrði að ræða.
Þessar niðurstöður komu mörg-
um á óvart. Samkvæmt skoðana-
könnun DV, sem var birt 25. nóv-
ember, fengi sameiginlegur hsti
\
Laiíqardaqs-
pistill
Haukur Helgason
aðstoðarritstjóri
54,5 prósent, en 45,5 prósent sögð-
ust mundu kjósa Sjálfstæðisflokk-
inn, af þeim sem afstöðu tóku. Af
öllu úrtakinu vom aðeins 14,8 pró-
sent óákveðin og 3,2 prósent vildu
ekki svara, þegar spurt var um
vahð milli þessara tveggja hsta.
Menn skyldu gefa því gaum, að
þetta vom úrshtin samkvæmt
skoðanakönnuninni sjálfri, en
kosningaspá var ekki notuð, þar
sem ekki hafði áður komið til slikr-
ar keppni tveggja hsta. Á hinn bóg-
inn héldi Sjálfstæðisflokkurinn
meirihluta, byðu flokkarnir fram
hver í sínu lagi, einnig, þótt DV
notaði kosningaspá. í kosningspá
er fylgi Sjálfstæðisflokksins fært
niður samkvæmt ákveðnum for-
múlum vegna þeirrar reynslu, að
fylgi þess flokks hefur yfirleitt ver-
ið ofmetið í skoðanakönnunum.
37,7 prósent vom óákveðin og 7,7
prósent vildu ekki svara, þegar
spurt var um afstöðu fólks tfl
sundraðs framboðs. Það er áhka
hlutfah óákveöinna og yfirleitt hef-
ur verið, þegar spurt hefur verið
um afstöðu til flokka.
DV spurði einnig um afstöðu til
borgarstjóraefna. Spurt var meðal
annars, hvern fólk vfldi sem borg-
arstjóra, stæði valið milh þeirra,
sem helzt höfðu verið nefnd: Mark-
úsar Amar Antonssonar, Ingi-
bjargar Sólrúnar Gísladóttur og
Jóns Magnússonar. Þá reyndust
42,2 prósent vilja Ingibjörgu, 38,5
prósent Markús, 8,3 prósent Jón,
og aðeins 11 prósent úrtaksins vom
óákveðin.
Pétur guðfaðir
Minnihlutamenn urðu uppveðr-
aðir af skoðanakönnuninni. Menn
fóm að makka í fúlustu alvöru.
Þingmennirnir Páll Pétursson, eig-
inmaöur Sigrúnar, Finnur Ingólfs-
son og Svavar Gestsson ræddu
möguleikana, sem menn höfu ekki
eygt fyrr, að feha sjálfstæðismenn
í borginni. Þá kom til skjalanna
Pétur Jónsson, formaður fuhtrúa-
ráðs alþýðuflokksfélaganna.
Finnur var mun áhugasamari um
sameiginlegt framboö en fram-
sóknarmenn höfðu verið til þessa.
Hann kvaddi til málsins Valdimar
K. Jónsson fyrir hönd framsóknar-
manna. Ámi Þór Sigurðsson tók
við máhnu fyrir hönd alþýðu-
bandalagsmanna og Svavar Gests-
son dró sig út.
Þama komust menn langt í sam-
komulagsátt. Til urðu gróf drög að
samningi. Það er mál þessara
manna, að Pétur Jónsson hafi átt
mestan þátt í, að samkomulag varð.
Hann er „snjah samningamaður",
sagði einn minnihlutamanna í við-
tah við DV. Að tilstuðlan hans og
fleiri var búið til kerfi, sem „negldi
Kvennahstann". Sigrún Magnús-
dóttir, Framsókn, skyldi fá fyrsta
sætið. Með því var eytt andstöðu
Framsóknar. Alþýðubandalags-
menn telja sig stærsta minmhluta-
flokkinn í borginni, þótt það sé efa-
mál. Nú skyldi Alþýðubandalagið
hljótá 2. sæti sameiginlega listans
og væntanlega forseta borgar-
stjórnar (Guðrún Ágústsdóttir).
Ingibjörg Sólrún skyldi verða borg-
arstjóraefni og vera í baráttusæt-
inu á listanum, 8. sætinu. Kvenna-
listinn gat nú ekki sagt nei.
Sameiginlega framboðið fæddist,
og DV gerði skoðanakönnun, sem
sýndi, að sameiginlega framboðið
hiyti yfirburðasigur, ef kosið yrði
nú.
Áhrif
skoðanakannana
Spekingar hafa löngum velt fyrir
sér, hvort og þá hversu mikil áhrif
skoöanakannana væru.
Stundun hefur virzt, að þær hafi
Utfl áhrif. Gott dæmi um slíkt eru
skoöanakannanir fyrirrennara DV
fyrir forsetakosningamar 1980. Þá
sýndu skoðanakannanir, að Vigdís
Finnbogadóttir og Guðlaugur Þor-
valdssson höfðu langmest og svip-
að fylgi. Baráttan hlaut að standa
milh þeirra tveggja. Albert Guð-
mundsson og Pétur Thorsteinsson
kæmu ekki til greina. Þá heíði
mátt ætla, aö fólk yfirgæfi þá, sem
minnst fylgi höfðu samkvæmt
skoðanakönnunum, og flytti sig
yfir á þá, sem mest höfðu. En það
gerðist ahs ekki. Niðurstöður for-
setakosninganna urðu nánast hin-
ar sömu og niðurstöður skoðana-
könnunar viku fyrir kosningamar.
En nú er greinflegt, að minni-
hlutamenn í borginni hafa látið
niðurstöður skoðanakannana hafa
mikil áhrif á sig, það er að segja
foringjar minnihlutaflokkanna. Að
því leyti er þetta athyghsvert dæmi
um áhrif skoðanakannana.
Haukur Helgason