Dagblaðið Vísir - DV - 05.03.1994, Qupperneq 24

LAUGARDAGUR 5. MARS 1994
í blíðu og stríðu - ný bók um ástina og hjónabandið:
Brotist úr
hlekkjum
vanans
- rækta þarf sambandið þegar ástin dvínar
í bliöu og stríðu nefnist bók sem
Forlagiö var aö senda frá sér. Er
þetta bók marsmánaöar. Þaö er Val-
gerður Katrín Jónsdóttir þjóöfélags-
fræðingur sem hefur skrifaö bókina
þar sem fjallað er um hjónabandið,
eríiðleika sem upp koma í sambandi,
réttarstöðu hjónabandsins auk
margs annars. Helgarblaöið fékk
leyfi til aö grípa niður í bókina þar
sem fjallað er um vandamál sem
mæta öllum hjónum á lífsleiðinni.
Þess ber aö geta að kaílinn hefur
verið styttur nokkuð.
Að sigrast á
erfiðleikunum
Þó að lífið sé ekki samfelldur tára-
dalur getur enginn búist við að ganga
í gegnum það án þess að mæta erfið-
leikum eða hindrunum af ýmsu tagi,
enda væri lítið varið í átakalaust líf
- það býður ekki upp á mikla þroska-
möguleika. Líf án erfiðleika er tilbú-
in glansmynd sem hefur upp á fátt
annáð að bjóða en andlega fátækt eða
sálardauða. Þrátt fyrir það er eins
og menn láti sig stöðugt dreyma um
slíkt líf og neiti því að láta erfiðleik-
ana efla sig, neiti sér um að þroskast
í glímunni við þá.
Vandamál af ýmsu tagi skjóta upp
kollinum í daglegu lífi fjölskyldunn-
ar og fólki reynist misjafnlega erfitt
að leysa úr málunum, hvort sem það
er að komast að samkomulagi um
hver eigi að sækja bömin á dagheim-
ilið eða að sigrast á sorginni sem fylg-
ir missi nákomins ættingja ellegar
að yfirstíga eröðan skilnað. Líöð er
enginn rósagarður og hjónabandiö
er heldur ekki rós án þyma. Hjón
geta orðið fyrir því að missa atvinn-
una, verða gjaldþrota, glata heils-
unni, missa bömin sín, nána vini eða
ástvini, eða hvort annað. En ef hugað
hefur verið aö undirstöðum sam-
bandsins þá er auðveldara fyrir tvo
en einn að mæta áfóllum og ef sam-
bandið hefur verið gott er auðveldara
að sætta sig við að missa makann.
Viðbrögð við sorginni
Vissulega er erött að mæta margs
konar erfiðleikum. En það em þó
ekki áfóllin sem buga fólk, heldur
viðbrögðin viö þeim - eins og eförfar-
andi saga sýnir:
Maður nokkur átti að halda fyrir-
lestur á ölteknum öma. Skömmu
áður en að því kom missö hann konu
sína í bílslysi. Flesör bjuggust við að
hann myndi fresta fyrirlestrinum.
En hann hélt sínu striki og lauk því
sem hann æöaði að gera. Þegar hann
var spurður hvemig hann hefði get-
að þetta, sagði hann sögu af konu
sem missö mann sinni í seinni
heimsstyijöldinni. Þegar presturinn
kom öl að ölkynna henni andláöð,
spurði hún: „Ertu kominn öl að segja
mér slæmar fréttir?" „Já, ég er
hræddur um það,“ sagði presturinn.
„Er það af manni mínum? Er hann
láönn?“ „Já, mér þykir leitt að þurfa
að öytja þér slíkar frétör.“ „Komdu
inn,“ sagði konan, „og fáðu þér te-
sopa með mér.“ Presturinn varð
undrandi en konan bætö við: „Móðir
mín sagöi mér eiö sinn að þegar eiö-
hvað skelfilegt gerðist, þá ætö ég að
hugsa um hvað ég myndi vera að
gera ef þaö hefði ekki gerst og fram-
kvæma það síðan."
Lífskreppa og
áfallakreppa
í öllum samfélögum koma menn
sér upp öryggisneö til bjargar þegn-
um sínum, ekki síst til að mæta þeim
erfiðleikum sem upp koma i fjöl-
skyldulífinu. Á síðustu áratugum
hefur þetta öryggisnet samfélagsins
breyst með breyttum búskaparháö-
um. í gamla bændasamfélaginu var
til staðar óformlegt hjálparkerö vina
og ætöngja ef vandamál voru á ferö-
inni. Nú á dögum hefur formlegt
hjálparkerfi sérfræðinga og stofnana
leyst það að miklu leyö af hólmi,
enda er samfélagsgerðin langtum
öóknari en áður fyrr, öesör eru önn-
um kafnir viö vinnu sína utan heim-
ilis og varla færir um að aðstoða
aðra nema að takmörkuöu leyö.
Lífskreppur og áfallakreppur eru
forsendur allrar mannlegrar fram-
þróunar og þroska, og auðvitað er
tekist á í hjónabandinu eða nánasta
sambandi tveggja einstaklinga. Það
er þar sem grunnur er lagður að
heilbrigði manna og samfélagsins.
Því eins og sálfræðingurinn Carl
Gustaf Jung sagði: „Ef einstaklingur-
inn er einskis virði, þá er þjóðin um
leið einskis virði; ef einstaklingurinn
fær ekki að blómstra, þá blómstrar
heildin heldur ekki.“ Eröðleikar og
vandamál eru til þess að takast á við
þau og leysa þau. Til að leysa vanda-
mál þarf trú, hugrekki og skýra
hugsun. Menn eiga því að forðast aö
eyða orkunni í áhyggjur, því þær
leysa engan vanda.
Horftframhjá
vandamálum
Sýnt hefur verið fram á að mönn-
um lætur misjafnlega vel að leysa
vandamál sín. Þau börn sem alast
upp við drykkjuskap og ofbeldi eiga
til dæmis langtum erfiðara með að
leysa úr vandamálum sínum en aðr-
ir. Á fullorðinsárum hætör þeim
ýmist til að horfa framhjá vandamál-
inu eða magna það upp úr öllu valdi
svo að þaö verði óleysanlegt. í sum-
um ölvikum eru eröðleikar í hjóna-
bandinu svo miklir að þeir verða
ekki leysör nema til komi umfangs-
mikil aðstoð sérfræðings eða þá að
skilnaður er eina úrræðið. Þótt
hjónabandið geö stuðlað að auknum
þroska og vellíðan hjónanna, þá
hentar það ekki öllum og leysir ekki
djúpstæðari persónuleg vandamál
sem hafa verið lengi aö þróast.
Að stilla saman
strengi
Þegar fólk byrjar að búa saman eru
ótal atriði í hinu daglega lífi sem
þarf að ná samkomulagi um. Annar
makinn er ef öl vill morgunsvæfur,
en hinn kvöldsvæfur. Annað hjón-
anna sefur við opinn glugga en hitt
við lokaðan. Bæði vilja fara í bað á
morgnana á sama öma. Annað hjón-
anna er samkvæmisljón en hiö er
bókaormur. Þar að auíö hefur annað
hjónanna eða bæði einhverja kæki
sem fara í taugarnar á hinu. Ýmsir
erfiðleikar kunna að vera í samlíö
hjóna þótt ekki sé tekist á við þá.
Æskilegra er að glíma við þann
ágreining sem upp kemur og vinna
úr honum sem fyrst því annars er
hæö við að allt safnist saman í undir-
meðvitundinni og bijóöst út með ein-
um eða öðrum hætö. Stundum koma
slik útbrot í kjölfar vandamála sem
börnin eiga við að etja, þegar þau
Oytja að heiman eða ef flölskyldan
verður fyrir áfalli.
Óþolandi
tengdamamma
Það standa tvær fjölskyldur að
þeim tveimur manneskjum sem
ákveða að binda trúss siö saman.
Fjölskyldubönd eru sterkari á ís-
landi en víðast hvar í nágrannalönd-
unum, bæði vegna fámennis og land-
fræðilegrar nálægðar manna þar
sem ríöega helmingur þjóðarinnar
býr á tiltölulega liöu og afmörkuðu
landsvæði. Víða erlendis öytur ungt
fólk hins vegar snemma að heiman,
býr á heimavistarskólum meðan það
er í framhaldsnámi og kemur sjaldan
heim í foreldrahús eför það nema á
stórháöðum. í sumum ölfellum vilja
foreldrar ekki sleppa foreldrahlut-
verkinu löngu eför að börnin eru
öuö að heiman. Kona nokkur á fer-
„Hjónabandið er nánasta samband tveggja einstaklinga, hornsteinn fjöl-
skyldunnar," segir i bókinni í biíðu og stríðu.
Rómantík og raunveruleiki fara kannski ekki alltaf saman. í sambúö
koma fram ýmsir erfiðleikar. Karlmaður gerir kröfur til þess að konan
sjái um ýmsa þætti sem móðir hans sá alltaf um og konan gerir svipað-
ar kröfur til mannsins.