Dagblaðið Vísir - DV - 05.03.1994, Side 33

LAUGARDAGUR 5. MARS 1994
45
Eyþór Eðvarðssan, DV, Holtandi:
Beatrix Hollandsdrottning er
þekkt fyrir hve vel hún undirbýr
opinberar heimsóknir sínar til
annarra landa. Hún kynnir sér ít-
arlega sögu þeirrar þjóðar sem hún
heimsækir hveiju sinni og leggur
sig fram við að ræða við fólk á þess
eigin tungu. Ekki er þó talið líklegt
að hún komi til með að tala ís-
lensku í opinberri heimsókn henn-
ar hingað til lands þann 30. júní
næstkomandi en þá mun hún
dvelja hér í tvo daga í boði forseta
íslands, Vigdísar Finnbogadóttur.
Beatrix fæddist í Soestdijkhöll-
inni í Baam 31. janúar 1938 sem
Beatrix Wilhelmína Armard prins-
essa Hollands, prinsessan af Or-
anje-Nassau og prinsessan af
Lippe-Biesterfeld. Hún er elst fjög-
urra systra. Foreldrar hennar voru
þá prinsessa Júlíana og prins Bern-
hard af Lippe-Biesterfeld sem síöar
urðu Júlíana drottning og Bern-
hard prins.
Við innrás Þjóöveija í Holland í
maí 1940 fluttu Wilhelmína drottn-
ing og ríkisstjóm hennar aösetur
sitt til London. Prinsessan, Júlíana,
Bemhard prins ogfjölskylda þeirra
fylgdu þeim til Englands en prins-
essan og dætur hennar fóra síðar
til Ottawa í Kanada þar sem þau
vora til stríðsloka. í ágúst 1945, eft-
ir að landið hafði verið frelsað,
sameinaðist fjölskyldan í Hollandi,
þar sem Beatrix prinsessa ólst síð-
an upp.
Beatrix Hollandsdrottning ásamt eiginmanni sínum, Claus, og sonunum þrem, f.v. Willem-Alexander, Jóhann
Frísó og Constantijn.
Honum var sleppt í lok stríðsins
áriö 1945.
Eftir stríðið vildi Claus fara í
háskóla í Þýskalandi og eins og all-
ir aðrir ungir Þjóðveijar, sem vildu
stunda háskólanám skömmu eftir
stríðið, þurfti hann að fá úrskurð
frá sérstökum rétti, sem skipaður
var af bandamönnum, þess efnis
að hann væri hreinsaður undan
áhrifum nasista. En Claus gekk
eins og mjög margir ungir menn á
þeim tíma í samtök ungnasista. í
úrskurði réttarins kom fram að
hann væri hreinsaður af öllum
áhrifum nasismans. Upphaflega
ætlaði Claus að læra vélaverkfræði
en komst ekki inn í yfirfulla há-
skóla Þýskalands sem tóku eldri
umsækjendur fram yfir. En árið
1948 sneri hann blaðinu við og hóf
nám í lögfræði og stjómmálafræði
við Háskólann í Hamborg. Árið
1957 gekk hann í utanríkisþjónustu
Þýskalands.
Þó að Þjóðverjinn Claus hefi ver-
ið umdeildur á sínum tíma vegna
uppruna síns tóku Hollendingar
hann fljótlega í sátt og núna nýtur
hann mikilla vinsælda sem prins.
Án efa hafði það áhrif á hið stolta
hjarta Hollendinganna að hann
náði hollenskunni á ipjög stuttum
tíma og talar hana með afbrigðum
vel. Claus hefur nú um nokkurt
skeiö barist við hinn ógnvænlega
parkinson-sjúkdóm, auk þess sem
hann hefur átt við geðræn vanda-
mál aö stríöa en hann á það til að
verða þunglyndur. Árið 1982 varð
Hin brosmilda Beatrix
- Hollandsdrottning í opinbera heimsókn til íslands í sumar
Júlíana drottningarmóðir og Bernhard, maður hennar.
Umdeild ást í
skugga stríðs
Árið 1965 trúlofaðist Beatrix
þýska diplómatanum Claus von
Ámsberg. Af sögulegum ástæðum
voru margir Hollendingar ekki
sáttir viö það að prinsessan skyldi
velja Þjóðverja sem mannsefni en
þá vora 20 ár hðin frá þvi að Þjóð-
veijar gerðu innrás í Holland.
Þingmenn, sem samkvæmt stjóm-
arskrá landsins urðu að samþykkja
giftinguna, deildu hart og var deil-
unum sjónvarpað beint. Án efa
höfðu deilumar mikil áhrif á sam-
band Beatrix og Claus og bauðst
hann m.a. til að shta trúlofuninni
og hverfa úr hfi hennar tíl að forða
henni frá miskunnarlausri gagn-
rýni en það vhdi hún ekki.
Þing Hollands ákvað loksins eftir
erfiðan fund sem stóð í 7 klukku-
stundir og íjórar minútur að sam-
þykkja giftinguna. Borgarstjórinn
í Amsterdam, sem gifti þau, varð
að gista á leynhegum og öraggum
stað daginn fyrir giftinguna vegna
alvarlegra morðhótana. Róstur-
samir unglingar sjöunda áratugar-
ins létu einnig í sér heyra og mót-
mæltu með reyksprengjum á með-
an á giftingunni stóð svo aö lögregl-
an þurfti að skerast í leikinn. Aht
gekk samt vel á endanum. Beatrix
og Claus giftu sig 10. mars 1966 við
mikla viðhöfn í Westerkerk í Amst-
erdam og var athöfninni sjónvarp-
að beint th 18 landa. Þau eiga þijá
syni, prins Willem-Alexander, f. 27.
aprh 1967, prins Jóhann Fríso, f.
25. september 1968, og prins Const-
antijn, f. 11. október 1969.
Elsti sonurinn, Whlem-Alexand-
er, er krónprins Hohendinga og
kemur th með að taka við af móður
sinni sem konungur Whlem-Alex-
ander. Það ber ekki mikið á krón-
prinsinum sem er núna 27 ára gam-
ah og einn af eftirsóttustu pipar-
sveinum Evrópu, verðandi kon-
ungur Hohands og erfingi gífur-
legra auðæfa. En Beatrix er næst-
ríkasta kona heims á eftir Ehsa-
betu Englandsdrottningu. Hann
gerði sér það til frægðar fyrir
nokkram árum þegar hann var
nýkominn með bílpróf að aka út í
skurð fullan af vatni á 200 km
hraða. Sem betur fer slasaðist eng-
inn og prinsinn slapp með sekt.
Hann telst frekar íhaldssamur og
hefur m.a. sagst vera algerlega á
móti kynhfi fyrir giftingu.
Skyldur og
áhugamál
Á drottningardeginum 30. aprh,
afmæhsdegi Júlíönu, móður Beatr-
ix, árið 1980 var Beatrix krýnd
drottning Hollands. Skyldur
drottningarinnar eru miklar og
margs konar. Sem yfirmaður ríkis-
ins og ríkisstjómarinnar er hún í
nánu samstarfi við þá sem gegna
embættum forsætisráðherra, ráö-
herra, ráðuneytisstjóra og áber-
andi einstakhnga frá hinum ýmsu
sviðum þjóðfélagsins. Hún gegnir
mikhvægu hlutverki við myndun
ríkisstjóma og er forseti ríkisráðs-
ins. Hún eyðir stórum hluta af tíma
sínum í athuganir og undirritun
opinberra gagna sem þarfnast
hennar samþykkis. Ein af athyghs-
verðari embættisskyldum hennar
er hin svokallaöa kórónuræða sem
er árlega flutt við upphaf þingsins.
Ræöunni er sjónvarpaö og er gjam-
an beðið með mikihi eftirvæntingu
því þar era m.a. dregnar upp helstu
áherslur í áætlunum ríkisstjómar-
innar og fjahað.um það sem efst er
í huga fólks á hveijum tíma, fram-
tíðina o.fl. Af öðram skyldum
drottningarinnar má nefna að 4.
maí kl. 20.00 leggur hún blómsveig
á minnismerki fahna hermannsins
á Damtorgi í Amsterdam og þá tek-
ur við tveggja mínútna þögn í öhu
Hohandi. Samhhða þeim opinbera
skyldum, sem hún hefur að gegna
samkvæmt stjórnarskránni, tekur
hún virkan þátt í margs konar fé-
lagsstörfum. Helstu áhugamál
drottningarinnar eru leirmótun,
sighngar og útreiðar. Beatrix hefur
mikinn áhuga á náttúravernd og
sem dæmi afþakkaði hún allar gjaf-
ir á 25 ára giftingarafmæli þeirra
hjóna árið 1991 en bað aha þá sem
eitthvað vhdu gefa sér að gróöur-
setja tré.
Eiginmaður
drottningar
Eiginmaður drottningarinnar,
Claus George Whlem Otto Frederik
Geert, prins Hohands, Jonkheer
van Amsberg, er afkomandi Meck-
lenburg fjölskyldunnar. Hann er
eini sonurinn af 7 bömum hins síð-
asta Claus von Amsberg, sem lést
árið 1953, og frú Gösta von Ams-
berg, fædd baronessa von dem
Bussche-Haddenhausen. Claus
fæddist 6. september 1926 á sveita-
setri fjölskyldunnar að Dötzingen í
Norður-Þýskalandi. Hann gegndi
herþjónustu í þýska hemum frá
árinu 1944 en tók samt aldrei þátt
í bardögum. Hann var handtekinn
af Bandaríkjamönnum í maí 1945
og var sendur í stríðsfangabúðir
að Ghedi rétt hjá Brescia þar sem
hann vann sem bhstjóri og túlkur.
í september 1945 var hann fluttur
af Bandaríkjamönnum th Bret-
lands th að vinna að þýðingum.
fyrst vart við sjúkdóminn en þá var.
hann þunglyndur í tæp tvö ár eða
th loka ársins 1983. Hann hefur
opinberlega sagt að hann finni fyr-
ir djúpri samúð með þeim sem eiga
við geðræn vandamál að stríða og
þar talar hann af eigin reynslu.
\
Vill meira einkalíf
Það er ekki hægt að segja annað
en að vinsældir Beatrix drottning-
ar séu miklar. Sem dæmi um það
eru um 1600 Oranjefélög í landinu
en það eru félög áhugafólks um
drottninguna og hennar fjölskyldu.
En vinsældimar hafa einnig ókosti
og í sjónvarpsviðtali á fimmtugsaf-
mæh hennar varð henni tíðrætt um
það hve lítið einkalíf hún og fjöl-
skylda hennar hefði. Hún getur
samt vel viö unað í samanburði viö
drottningarfjölskylduna í Englandi
því hohenskir fjölmiðlar fjalla um
drottninguna og hennar fjölskyldu
með mikhh virðingu. Þó svo að
mannlegur breyskleiki, ástir og
vonbrigði, berji að dyram drottn-
ingarfjölskyldunnar eins og annarra
fjölskyldna hafa hollenskir fjölmiðlar
að mestu leyti haldið sig fyrir utan
slíka hluti. Persóna drottningarinnar
á stóran hlut í vinsældum hennar en
hún þykir mjög alúðleg og er stund-
um kölluð „glimlach" sem þýðir „hin
brosmhda".
StoltHollands
Beatrix gerir sér far um að kynn-
ast þjóð sinni og þekkt er sagan af
því þegar hún dulbjó sig og fór með
majór úr hjálpræðishemum til að
sjá með eigin augum aðstæður
vændiskvenna í Rauða hverfinu í
Amsterdam. Á erlendum vettvangi
er hún stolt þjóðar sinnar og kemur
hvarvetna vel fyrir. Hún er mikh
tungumálamanneskja eins og áður
sagði. Þekkt er sagan af því þegar
hún var í opinberri heimsókn í
Sviss og heillaði svissnesku þjóðina
með því að ávarpa þjóðarbrotin á
þeirra eigin timgu.