Dagur - 21.12.1960, Page 5

ist við um skeið sakamaður er Kolbeinn
nefndist, sennilega úr Eyjafirði. Sú saga
er sögð um Kolbein þennan, sem líklega
hefur þó ekki verið hans rétta nafn, að
það var eitt sinn að menn ýttu úr vör í
Hornshöfn, að óþekktan mann bar þar
að og falaðist hann eftir skipsrúmi. Var
honum leyft að fljóta með, enda þótt
heimamönnum fyndist náungi þessi all
skuggalegur og grunsamlegur. Jafnan
reri Kolbeinn á fremstu þóftu því hann
kvaðst ekki vilja hafa neinn að baki sér
og hafði öxi mikla við hlið sér.
Ekki vildi Kolbeinn láta neitt uppi
um hagi sína og var mjög fáskiptinn.
Þegar í land kom, tók hann það af
aflanum sem hann gat borið og hvarf.
Þar kom þó að Kolbeinn fór að valda
ýmsum búsifjum heima á Horni, svo að
Hornsbændur töldu sig ekki geta þolað
hann lengur í nábýli við sig, gerðu aðför
að honum, drápu hann og dysjuðu á
staðnum. En ekki vildi Kolbeinn una
þessum málalokum, heldur gekk aftur
og var nú hálfu vérri viðureignar en
nokkurn tíma í lifanda lífi. Var þá grip-
ið til þess ráðs að leita til prestsins í
Bjarnarnesi um liðveizlu. Klerkur gerði
nú reisu að Horni, lét taka lík Kolbeins
úr dysinni og flytja að Bjarnarnesi, þar
var hann nú jarðaður að nýju undir hól
nokkrum skammt utan við túnið. En
ekki lét Kolbeinn sér þetta lika og iá
eigi kyrr að heldur, var hann nú enn
uppgrafinn og i þetta sinn fluttur í kirkju
garðinn. Ekki þótti þó fært, að jarða
.hann að öllu leyti innan garðs þar sem
hann var sekur fundinn í lifanda lífi, var
gröfin þvi hálf inni í garðinum og hálf
utan við.
Þetta bragð dugði. Síðan hefur Kol-
beinn ekki gert vart við sig svo vitað sé,
en Kolbeinshellir og leiði hans í Bjarn-
arnes-kirkjugarði, sem enn sést glöggt,
minna á þetta olnbogabarn veraldar.
Toéarar skólu hafsbotninn.
Uti fyrir strönd Hornafjarðar voru
lengi ein fengsælustu fiskimið. Þar mátti
oft sjá, fyrr á árum, segl við segl, en þar
voru franskar skútur og færeyskar á
handfærafiski. Seinna komu á þessi mið
enskir og þýzkir togarar sem skófu hafs-
botninn upp að landstginum. Það er
ekki ný saga að útlendir togarar hafi
sýnt frekju og yfirgang á Islandsmiðum.
Oft kom það fyrir, eftir að vélbátaút-
gerð hófst við Hornafjörð, að bátarnir
komu línulausir í land, vegna þess að
togari hafði siglt yfir línur þeirra og far-
ið með alla trossuna aftan í sér. Miðin
voru nær eftirlitslaus, því hið danska
eftirlitsskip lá lengstum í Reykjavík..
Eftir að togararnir komu á miðin,
hurfu seglskipin smátt og smátt og má
segja, að þau hafi verið með öllu horfin
um 1920 að undanteknum nokkrum
færeyskum. Mörgum togara varð hált á
því, hve nærgöngulir þeir voru strönd-
inni og fengu margir þeirra hinzta hvílu-
rúm á söndunum kringum Ingólfshöfða.
Sjaldan varð þó mikið manntjón í þess-
um ströndum, þvi segja má að skipin,
sem þarna strönduðu, færu upp á þurrt
land. Stundum lentu þó skipbrotsmenn í
hrakningum eftir að í land kom, og
týndu lífi af þeim sökum.
Skipum skolaði á land.
Allskonar erfiðleikar gátu skapazt í
sambandi við móttöku og aðhlynningu
þessara strandmanna. Húsakynni voru
víðasthvar lítil og fólk yfirleitt illa und-
ir það búið að hýsa, fæða og jafnvel
klæða um lengri eða skemmri tíma jafn-
vel heila skipshöfn. Það voru þó ef til
vill ekki mestu erfiðleikarnir, heldur
hitt, að koma þessum mönnum í veg fyr-
ir skip, svo að þeir kæmust heim til sín.
Venjulega var ekki um annað að
ræða, en að flytja. þá á hestum til Aust-
fjarða, og tók sú ferð þrjá til fjóra daga
hvora leið og jafnvel miklu lengur, ef
snjóar voru á fjallvegum.
En auk erfiðra fjallvega, sem eru á
þessari leið, eru líka straumharðar og
viðsjárverðar ár. Margir skipbrotsmanna
kunnu ekki að sitja á hesti, og voru sí-
fellt að detta af baki. Þessa menn þurftu
þá fylgdarmennirnir stundum að taka á
hnakknefið fyrir framan sig og reiða þá
yfir vatnsföllin. Kom það sér þá vel, að
Oræfingar, sem oft völdust til þessara
ferða, voru afburða vatnamenn og hest-
ar þeirra traustir. Aldrei vissi ég til að
alvarleg óhöpp hentu í þessum ferðum
þó furðulegt megi kalla, og má það ugg-
laust þakka hinum traustu og öruggu
fylgdarmönnum og úrvals hestum þeirra.
Hroðaleg sjóslys.
Árið 1873 varð eitt hið mesta sjóslys,
sem sögur fara af hér við land, á miðun-
um út af Hornafirði. Hinn 5. október
þetta ár voru að venju margar franskar
fiskiskútur á svæðinu frá Stokksnesi að
Mýrabugt. Þær voru yfirleitt grunnt und-
an landi, því að veður var gott og fisk-
ur á grunnmiðum. En um kvöldið og að-
faranótt hins 6. október gekk í sunnan
eða suðvestan rok með haugabrimi. Um
morguninn hinn 6. október varð heimil-
isfólk á Horni vart óvenjulegra manna-
ferða. Fjöldi útlendinga stefndi þar
heim að bænum, en það reyndust vera
leifar af skipshöfnum sex skipa, sem
strandað höfðu um nóttina. I þá daga
var tvíbýli á Horni, og er svo enn. I öðr-
um bænum bjó Eyjólfur Sigurðsson, oft
kallaður timburmaður, en hann hafði
lært smíðar í Reykjavík og Kaupmanna-
höfn og var orðlagður smiður, en í hin-
um bænum bjó Sigurður Snjólfsson.
Sumir skipbrotsmenn voru illa slasaðir,
en læknir var þá enginn í Skaftafells-
sýslu, og næsti læknir ekki nær en á
Eskifirði.
Það voru því engin tök á að veita
þessum mönnum nauðsynlega læknis-
meðferð og varð að bjargast við heima-
fengna hjálp í því efni sem öðru. Heim-
ilisfólk á Horni flutti allt í annan bæ-
inn, en hinn var tekinn til íbúðar fyrir
strandmennina, tveim nautum var slátr-
að þeim til matar og yfirleitt svo vel
að þeim búið sem tök voru á. Ekki veit
ég með vissu hve dvöl Frakka á Horni
varð löng að þessu sinni, en sennilega
hafa þeir dvalið þar í mánuð eða meira,
þá voru þeir fluttir landveg austur á
Austfirði, allir nema tveir, sem ekki
voru ferðafærir vegna meiðsla, er þeir
höfðu hlotið, og voru þeir á Horni fram
á sumar.
Gengið á fjörur.
Þegar veðrinu slotaði, var strax gerð-
ur út leiðangur manna til að ganga á
fjörurnar. Þar hafði rekið mikið brak úr
skipum víðs vegar og fjöldi af líkum.
Jón Guðmundsson, smiður og bóndi í
Þinganesi, sem er næsti bær við Horn,
var fenginn til þess að smíða utan um
hina sjódrukknuðu menn, það er að
segja þá, sem ráku á fjörurnar við
Hornafjörð, og var hann, ásamt vinnu-
manni sínum, í fjórtán daga við smíð-
ina. — Timbur var þá ekki hægt að
fá i verzlunum, og urðu þeir félagar að
fletta rekatrjám til þess að fá efni í kist-
urnar, en af slíkum trjávið var nóg á
fjörunum og unnu þeir að smíðinni þar
á staðnum. Kláruðu þeir 2—3 kistur á
dag. Enginn veit með vissu, hvé mörg
skip fórust þessa nótt, en sumir álitu að
þau hefðu verið 19.
Furðutegt atvik.
Eitt hinna sex skipa, sem strönduðu,
tók land með stórfurðulegum hætti. Það
mun hafa ætlað sér að komast austur
fyrir Stokksnesið, en það er klettatangi,
sem gengur í sjó fram suðaustur af Litla
JÓLABLAÐ DAGS 5