Dagur - 21.12.1960, Qupperneq 17

Rústirnar i GörðUm. l'jósdyrnar á miðri myndinni. (Ljósrn. Þorst. Jósepsson).
veðráttan harðnaði, hafa Eskimóarnir
leitað suður með ströndinni, og þá hefst
samkeppnin um veiðifangið. — Ef í odda
skarst, stóðu hinir norrænu að sjálfsögðu
mun verr að vígi, m. a. vegna þess, að
þeir höfðu fasta búsetu, en Eskimóarnir
hinsvegar á sífelldu flakki. Ef fara skyldi
herferð gegn þeim, gátu þeir verið á bak
og burt, enda höfðu þeir miklu betri
samgöngutæki, þar sem voru hundasleð-
inn og kajakinn, svo að hinum hefur ver-
ið ómögulegt að elta þá uppi. — Það
eina, sem segja má, að hafi gefið þeim
vissa yfirburði í baráttunni við Eski-
móana, var járnið. En járn gengur úr sér.
Þótt nóg járn sé í jörðu á Grænlandi,
hafa þeir ekki vitað af því, og þótt þeir
liefðu vitað um það, hefðu þeir ekki
getað unnið það, og rauðablástur virðist
ekki hafa tíðkazt þar líkt og hérlendis í
fornöid, enda segir i annálum, að árið
1198 hafi Ásmundur nokkur kastanrassi
komið af Grænlandi við 13. mann á
litlu skipi, sem allt var tréneglt og sin-
bundið, og fyrst járnskorturinn var orð-
inn svo alvarlegur þá þegar, hefur ekki
biásið betur síðar, þegar sambandið við
Norðurlönd var rofnað. Og þótt Eng-
lendingar og Hollendingar hafi e. t. v.
eitthvað siglt til Grænlands á 14. og 15.
öld, hefur sú sigling vafalaust verið stop-
ul.
Það var komið fram yfir hádegi, er við
höfðum lokið við að skoða rústirnar. Á
meðan höfðu þorpsbúar streymt til
kirkju, þvegnir og sparibúnir; miðaldra
karlmenn og eldri klæddir svörtum síð-
buxum og hvítum anorak, en ungir menn
flestir á jakkafötum, sumir auk heldur
með hálsbindi. Ungar istúlkur >varu i
ýmislega litum kjólum, einstaka í kápu,
en ekki virtist okkur sem kjólarnir
hefðu allir verið saumaðir eftir ná-
kvæmu máli og fóru hálf-hraklega, sum-
ir hverjir. Tvær gamlar konur voru
þarna í fallegum, grænlenzkum skinn-
stigvélum.
Við gengum til kirkju, því að okkur
þótti óvíst, að gefast mundi tækifæri á
næstunni að hlýða á grænlenzka messu.
Auðséð var, að þarna er siður, að konur
sitji allar vinstra megin í kirkjunni, en
karlmenn hægra megin, og hafði heima-
fólkið skipað sér þannig í sæti, er við
gengum inn. En sökum þrengsla urðu
allmargir karlar úr gestahópnum að sitja
kvennamegin, og virtist mér heimamönn-
um þykja það kátlegt, einkum kvenþjóð-
inni. Presturinn var Grænlendingur og
prédikaði á grænlenzku. Ekki var hann í
hempu, heldur í svörtum buxum og
svörtum anorak og með hvíta spaða
í stað prestakraga. Eg tel vist, að ræðan
hafi verið góð, að vísu skildi ég aðeins
tvö orð í henni, þ. e. a. s. Jesús og Amen.
— Allur söfnuðurinn söng sálmana ein-
raddað, en messusvörin voru sungin
fjórraddað. Forsöngvarinn var Græn-
lendingur og lék á orgelið af miklum
myndarskap. Við könnuðumst mætavel
við sálmalögin og tókum undir, en þar
sem grænlenzkan var okkur ekki vel
töm, sungum við bara á íslenzku, þá af
sálmunum sem við kunnum. — Eg gat
ekki annað en kímt að einum góðkunn-
ingja minum. Hann hafði tekið sér sæti
hjá gamalli, forljótri kerlingu. Ég veit
ekki betur en hann sé laglaus. Sjálfsagt
hefur kerling undrazt það, er hann söng
ekki í fyrstu og farið að terra að honum
sálmabókina, auðvitað á grænlenzku.
Svo sátu þau þarna hlið við hlið, og
héldu sitt í hvort horn á bókinni og
sungu af hjattans lyst. Mér þótti verst,
að ég heyrði ekki til þeirra fyrir hinum.
Við gengum til baka yfir eiðið til Ei-
ríksfjarðar og stigum þar á skipsfjöl.
Farkosturinn var myndarlegur vélbátur,
eign Grænlandsstjórnar, og skyldi hann
flytja okkur til Narssarssuak, þar sem
flugvélin beið okkar. Enn var glaðasól-
skin, og hvítir ísjakarnir á firðinum
skörtuðu fagurlega á grænbláum, logn-
sléttum sjónum, en upp af þessum hvíta
og bláa grunni reis hár og svipmikill
fjallaklasi í norðri, baðaður í sól, hann
nefndist líka Sólarfjöll að fornu, hvað
sem hann heitir nú.
Rétt þegar skipið var að leggja af
stað, sáum við allt í einu, hvar ungur
Grænlendingur, sem hafði orðið okkur
samferða handan frá Görðum, kom
róandi á hvitum kajak fram á milli
jakanna og í víðum boga umhverfis
skipið. — Það var eins og maður og
farkostur væru sniðnir út í eitt og ristu
vatnsflötinn í mjúkri hreyfingu, líkt og
í dansi, án sýnilegrar fyrirhafnar. Hann
veifaði til okkar, þegar skipið tók skrið-
inn, og við veifuðum á móti og báðum
að heilsa að Görðum. Brátt var hann
horfinn bak við jaka.
JOLABLAÐ DAGS 17