Dagur - 06.11.1993, Blaðsíða 9

Laugardagur 6. nóvember 1993 - DAGUR - 9
Viðtal og myndir:
Sigríður Þorgrímsdóttir
sem ekki vilja vera með í vinnunni uppfrá koma í
lcrðimar.
Þetta cr mjög gefandi starf. Mér finnst aldraðir
hér eiga kost á mörgu og aðstaðan við félagsstarf-
ió er ágæt. Fólk getur unnið ýmislegt í höndunum
og svo er annar salur þar sem er boðið upp á kaffi
og fólk getur verió að spila. Eg hef alla tíó haft
stúlku meó mér í hlutastarfi í félagsstarfinu, en
þaó er tvisvar í viku.“
Ætlarðu að halda þessu áfram?
„Eg hef áhuga á að minnka við mig, ég á svo
mörg áhugamál. Eg hef tekið svo mikið af Ijós-
myndum bæói hér á safninu við ýmis tækifæri og
svo úti í bæ og mig langar til að ganga frá þcim.
Eg er heldur ekki búin aó ganga alveg frá steina-
safninu. Eg hef eiginlega alltof mörg áhugamál.
Það eru fyrst og fremst steinamir."
Elísabet með fjaðrahattinn umrædda, sem hún fékk í Kolaportinu.
Langar til að börnin
njóti steinasafnsins
„Það héldu aliir í lýrstu aó þetta væri geóveik
manneskja sem labbaði um fjörumar aó tína
steina. Þetta þótti fáránlegt þá. Eg hef sjálfsagt
byrjað að safna heima á Isafirói. Eg man aó ég var
alltaf hcilluð af steinum sem faðir minn átti í
kassa, þaó voru stcinar sem hann hafði fundið
undan jökli þcgar hann var á sjónum.
Það var siður að fara meö okkur í ferð yfir
fjöröinn í hlíðina hinum megin. Mér er mjög
minnisstæó l'yrsta feróin sem viö fórum þama,
bræöur mtnir náðu að fara alla leið upp í skál, en
ég komst það ekki vegna þess að ég var svo upp-
tckin viö að skoða blómin. Eg held aó þá hafi
áhuginn kviknað, en þctta var nú í ættinni. Afi
minn, sem var leipsögumaður, fcróaðist mikið
með vísindamenn. Eg hugsa að ég hafi áhugann á
náttúrunni úr þeirri ætt.
Einu sinni var ég á kvennaþingi í Rcykjavík og
þá var verið að skipuleggja ferð kanadískrar
blaðakonu um landió. Hún átti víða að koma við.
Eg heyröi sagt: „Heyrðu, á hún ekkert að koma í
Húnavatnssýslu?" „Nei,“ var svarið; „hvað er aó
sjá þar, þetta er bara eyóimörk!“ Vissulega er búið
aó eyóa öllum skógum héma og fjöllin eru nakin,
en það er samt ýmislegt fallegt og áhugavert. Þá
fór ég einmitt að hugsa um steinana mína.
Steinamir mínir eru alls ekki allir fallegir, ég
hef tínt allskonar sýnishom. Eg þekki ekki tegund-
ir nema alþýóuheiti, en Sveinn Jakobsson á Nátt-
úrufræöistofnun hefur verió vinsamlegur við mig
og hjálpaði mér vió að skilgreina steinana þegar
verið var að setja safnió upp.
Fólk hefur komið til mín með ýmislegt. Þaó
kom maður til mín með Pétursskip sem kom á
öngul hjá föður hans lengst úti á Húnaflóa. Það
gætu verið svona 60-70 ár síðan. Mér fannst þetta
mjög dýrmætt. Eg á líka þó nokkuð af sýnishom-
um frá Grænlandi sem þeir færðu mér flugmenn-
imir hjá Vængjum. Þeir höfðu verið aó fljúga með
danska jarðfræðinga um Grænland og hirtu þá
nokkur sýnishom af málmgrýti o.fl.“
Var maðurinn þinn með þér í þessu?
„Hann var lengi slæmur í mjöðm og átti bágt
meö að ganga. En hann var alltaf viljugur að keyra
og bíóa rólegur, alveg sama hvað ég var lengi aö
þvælast. Svo hann átti sinn þátt í þessu líka.“
Hvemig stóó á því að þið gáfuó bænum stein-
ana?
„Fyrir einum fimmtán árum bauð ég skólanum
héma safnið. Það var minn draumur að skólinn
ætti syona safn fyrir börnin. Ekki bara það, það er
ýmislegt annað sem ég get gefið, sem tengist nátt-
úrunni. En einhvern veginn var aldrei hægt að taka
á móti þessu. Við gáfum svo bænum safnió nú í
sumar og ég vona aó þaö vcrði eitthvað í tengslum
við bömin. Safnið er geymt á bókasafninu, það
sem komið er. Þaó er búið að setja það upp, en
það er töluvert eftir sem cr geymt hjá syni mín-
um.“
Fjaðrahattar og fleiri höfuðföt
Ertu ennþá aó safna steinum?
„Eg er ekki alveg laus vió það. Eg hef bara haft
svo mikió að gera af því að ég er að reyna að
keppa vió tímann. Ég er orðin 67 ára og langar til
að skila sómasamlega af mér héma á safninu. Fá
tækifæri til aö klára aó skrá það sem komió er svo
ég gcti skilaó af mér með hreinni samvisku.“
Þú hefur safnað fleiru, ekki satt?
„Jú, ég hef lítillega safnað höttum. Þaó eru
ekki mörg ár síóan ég byrjaði á því. Höttunum hef
ég safnað í gegnum vini og kunningja. Bróðurdótt-
ir mín í Reykjavík er afskaplega dugleg og hefur
verið mér innanhandar við þetta. Ég safna aðallega
kvenhöttum. Ég hef í mörg ár verið aö leita eftir
sérstökum hatti, þetta byrjaði nú út af því. Það er
svolítið sérstök saga. Eg heyrði um konu hérna,
sem var svona ekki eins og fólk er flest, og hún
gekk alltaf með fjaórahatt sem hafði verið gerður
úr fuglshömum. Ég fór að spyrjast fyrir um þetta
og komst að því að það var mjög vinsælt áður fyrr
að gera sér hatt úr fuglshömum af húsönd og him-
brima. Það veit bara enginn í dag hvemig þetta var
búió til. Þetta vakti áhuga minn á höttum og höf-
uðfötum yfirleitt. Ég hef verið aö vióa að mér cfni,
smávegjs upplýsingar í sambandi vió húfur og
hatta. Ég man nú ckki hvaó ég var komin meö
margar tegundir. Það voru m.a. búin til höfuðlot
úr kattáskinni, tófuskinni og selskinni, þau voru
hekluð úr alls konar bandi og ég heyrði um konu
sem hafói misst hárið í taugaveiki og tók hárið og
heklaði sér hatt.
Ég á ekkert mjög nnkió af höttum, ætli þeir séu
ekki milli 20 og 30. Ég er ekkert mikið fyrir að
safna hlutum til að eiga þá sjálf. Það sem ég á af
höttum læt ég hingað á safnið."
Elísabet segir mér að sig hafi langað afskap-
lega til að eignast fjaórahatt og þaó geróist á ævin-
týralegan hátt.
„Mig hafói lengið langað til að koma í Kola-
portið. Ég hafði alltaf ímyndað mér að þar myndi
ég sjá fjaðrahatt. Svo kem ég þangað einu sinni og
þegar ég er að ráfa þama um með dóttur minni og
skoða, kcm ég allt í cinu aó ungum pilti og stúlku
sem segjast vera að sclja ýmislegt dót sem amma
þcirra átti. Þá kemur kona þama að boróinu hjá
þeim og tekur upp fjaórahatt! Ég stóð þama og
mændi á hattinn og hugleiddi hvað hún ætlaöi að
gera. Hann átti að kosta 500 kr., en hún sagði að
þaó væri alltof dýrt og lagði hann frá sér. Ég var
nú fljót að grípa hattinn og spurói hvort þau ætl-
uðu að sclja hann á 500 kr. „Já, þetta var nú eigin-
lega uppáhaldshatturinn hennar ömmu,“ sögóu
þau. Ég sagðist safna höttum og þá sögðust þau
láta mig hafa hann á 400 kr.“
Fólk þarfað búa sig
undir ellina
„Svo er ég svo hagsýn að ég fór að safna tölum.
Ég átti töluvert eftir móður mína og tengdamóður
og svo hafa ýmsir gefíð mér tölur. Þetta bíður allt í
stórum kassa. Þetta er verkefni sem ég ætlaói mér
þegar ég yrði orðin gömul, þá gæti éjg setiö á rúm-
stokknum og dundað við tölur. Eg kenni svo
óskaplega í brjósti um gamalt fólk, þegar þaö er
oróið svo gamalt að það hefur ekkert annað en
rúmið sitt. Ég man eftir cinni gamalli konu á
sjúkrahúsinu héma, sem var svolítió sinnulaus.
Hún fór oft út á svalimar, en þar voru blómakassar
sem Kvenfélagió hafði gefið. Þá hlúði hún alltaf
að sama blóminu, það var fallegasta blómió. Hún
hafði átt mikið af blómum meðan hún var frísk.
Það er eins og það þurfi eitthvaó aó vera, bara
eitthvað sem fólk getur handleikið. Jafnvel þó
maður gæti ekki einu sinni þrætt tölu á spjald, þá
gæti niaöur kannski handleikið þær og þó alltaf
hrært í þcim. Þau hlæja svo að mér heima, þaó er
nefnilega svo algengt í minni ætt að fólk bara
kveóur einn góóan veóurdag. Þau segja að þetta sé
nú alvcg óþarfi af mér. En ég læt mig ekkert með
það. En í alvöru talað, þá held ég aó fólk hugsi
alltof lítið fyrir ellinni. Það er slæmt þegar fólk
býr sig ekki undir þetta á neinn máta.“
Það er ckki hægt að segja annað en að Elísabet
sé vel undirbúin undir cllina. Starfið meó öldruð-
um hcfur hjálpaó til og svo á hún margt ógcrt. Enn
á hún áhugamál í pokahominu.
„Ég hef vcriö aó læra aó teikna hjá mynd-
menntakcnnara hér, Hjördísi Bragadóttur. Þaó var
tvennt scm ég gat aldrei gert í skóla, það var að
syngja því þá tarfelldi ég alltaf og ég gat aldrci
teiknað eftir nokkurri mynd. Þaó var siðurinn þá
að maður lékk enthvcrt blað og átti að teikna el'tir
því. Ég lækkaöi um hcilan á hverju ári í barna-
skóla út af þessu.
Ég get ckki tciknað el'tir öóru, en ég hcf alls-
konar hugmyndir. Ég get ýmislegt, þó ég veröi
aldrei listakona. Ég er alltaf meó hugann við þaó
að ég ætla ckki aó verða leiðinleg og láta aóra hafa
áhyggjur af mér þegar ég vcrð öldruð. Ég vil hafa
citthvaó fyrir stafrii."
Hefði gjaman viljað
búa í Reykjavík
Aó lokum höldum við heim til Elísabetar og
Svcrris, en þau hjónin búa í nýju húsnæði sem
bærinn byggði sem cignaríbúðir fyrir aldraða. Þar
cr mér boðið upp á kaffi og pönnukökur að göml-
um og góðum sió og Elísabct sýnir mér nokkur
eintök af fallegum klútum og silkibindum sem hún
hefur málaó. Hún hefur þróað sína eigin aðferó og
litimir renna sérkennilcga saman. Silkimálun er
eitt af því sem hún kennir í félagsstarfinu. Hún
segist yfirleitt ekki vera mikil handavinnukona,
t.d. hafi hún aldrei prjónaó að gagni. Hinsvegar
kann hún góð skil á ýmsum tegundum hannyrða í
gegnum starf sitt. Hún segist reyndar hafa haft
gaman af að sauma út fina dúka. Það fer samt ekki
milli mála þegar silkiklútamir eru skoóaðir og
myndimar sem Elísabet hefur teiknað og málað,
aó hér er hæfilcikakona á feró, hvað sem öllum
prjónaskap líöur. Myndirnar hennar líkjast kannski
engum fyrirmvndum, en það er ekki hægt að efast
um listrænt gildi þeirra. Þar ríkir sjálfstæð sköpun-
argleói.
Bamabörnin eru 13 og eitt barnabarnabam er
komið í hciminn og oróið sex mánaða. Það er
óskaplega skrýtin tilfinning, segir Elísabet. Hún
kveðst sátt við aó hafa cytt meginhluta ævinnar á
Blönduósi, en sig hafi reyndar alltaf langað til að
búa í Reykjavík. „Ég kem oft þangað. Ég veit ekki
af hverju þetta er, en gæti trúað aö það væru söfn-
in. Ég hef mikla ánægju af sýningum. Þaó er ótrú-
legt hvað er hægt að gera sér til gamans og skoða,
ég hcld aó fólk geri sér ekki grein fyrir hvað
Reykjavík er stórkostleg. En mér hefur fallið af-
skaplcga vel við l'ólk hér og liðið vel á Blöndu-
ósi."