Dagblaðið Vísir - DV - 04.02.1995, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 4. FEBRÚAR 1995
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglysingastjóri: PALL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofuc, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)563 2700
FAX: Auglýsingar: (91 )563 2727 - aðrar deildir: (91 )563 2999
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð I lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Mistök eða misskilningur?
Góð heilsa er dýrmætasta eign sérhvers manns. Á
þessu er sífellt ríkari skilningur meðal almennings sem
hefur undanfarið lagt aukna áherslu á heilbrigt líferni,
skynsamlega líkamsrækt og heilsusamlegt mataræði.
Þjóðfélagið ver líka gífurlegum fjármunum, mannafla og
tækjakosti til að takast á við sjúkdóma og slys og hjúkra
þeim sem missa heilsuna tímabundið eða varanlega.
Hér á landi hefur um langan aldur ríkt nánast blint
traust sjúkhnga til lækna. Þeir sem þurfa að leita til
heilbrigðiskerfisins vegna sjúkdóma, slysa eða annarra
áfalla hafa yfirleitt treyst því orðalaust að læknar viti
hvað þeir eru að gera - hafi alla þá þekkingu og færni
sem þarf til að takast á við vandann.
Nú virðist þetta vera að breytast.
Margir einstaklingar hafa látið í sér heyra í fjölmiðlum
að undanfömu og sagt frá hroðalegum afleiðingum þeirr-
ar meðferðar sem þeir hafa fengið hjá læknum. í þessum
tilvikum blasir við að meðhöndlun sem átti að bæta
heilsu og fiðan sjúklingsins hefur þess í stað valdið hon-
um heilsutjóni og jafnvel varanlegri örorku.
í þessum viðtölum hafa sjúkhngamir ekki aðeins rak-
ið þau slæmu áhrif sem meðferðin hefur haft á heilsu
þeirra og daglegt líf — stundum án þess að þeim hafi ver-
ið gerð grein fyrir áhættu aðgerðanna fyrirfram - heldur
er einnig lýst þeim múrum kerfisins sem virðast mæta
mörgum sjúkhngnum sem reyna að leita réttar síns.
„Ef eitthvað fer úrskeiðis er það nánast óvinnandi
vegur fyrir fómarlömbin að standa í að ná fram rétti
sínum. Menn rekast ahs staðar á veggi. í rauninni er svo
í pottinn búið að oftast gefst fólk hreinlega upp í barátt-
unni við að ná rétti sínum,“ sagði Ásdís Frímannsdóttir
í viðtali við Morgunblaðið. Margir hafa þannig staðið í
stappi árum saman við það eitt að ná skýrslum um sjálfa
sig úr höndum lækna, eins og nýleg dæmi sanna.
Það vakti almenna athygh að þegar nokkrir einstakl-
ingar boðuðu stofnun nýrra samtaka fórnarlamba lækna-
mistaka mættu um tvö hundmð manns th fundarins.
Það gefur til kynna að vandamáhð sé alvarlegt.
Landlæknir virðist þó ekki þeirrar skoðunar ef marka
má viðtal við hann í Morgunblaðinu. Þar kemur að vísu
fram að í fyrra hafi borist 300 kvörtunar- og kæmmál á
hendur læknum - „þar af 150 alvarlegs eðhs“ - og að
slík kærumál vom hlutfahslega flest á íslandi af Norður-
löndunum. Samt segir landlæknir að umræðan um
læknamistök hér á landi sé á nokkrum misskilningi
byggð: „Við sjáum ekki betur en að meirihluti félags-
manna í nýstofnuðum félagsskap sem nefnist Lífsvog
hafi orðið fyrir ófyrirsjáanlegum óhöppum,“ segir hann.
í þessu efni ber fómarlömbum og stjómvöldum ekki
saman. Auðvitað em engin tök á því hér að deila við
sérfræðinga um læknisfræðislegar forsendur þeirra
mörg hundmð kærumála sem upp virðast koma á hverju
ári. Hitt er rétt að minna á að þegar sjúkhngur leggst
undir hnífinn hjá lækni sem hann treystir og iha fer þá
em afleiðingar hinar sömu hvort sem sérfræðin greinir
atburðarásina sem mistök eða óhapp. Það er svo hreint
og beint ómannúðlegt að fómarlömb slíkra mistaka eða
óhappa skuh til viðbótar þurfa að taka á sig langvarandi
þrautagöngu um furðustigu kerfisins.
„Margir hafa misst heilsuna og aleiguna eftir mislukk-
aðar aðgerðir. flvar er réttlætið?" segir Ásdís Frímanns-
dóttir í áðumefndu blaðaviðtah.
Þannig spyija fleiri.
Ehas Snæland Jónsson
Friðargerð ísraela
og Palestínu-
manna í ógöngum
Hálfu ööru ári eftir aö fulltrúar
ísraelsstjómar og Frelsissamtaka
Palestínu luku leyniviðræöum í
Ósló, meö samkomulagi um friðar-
gerö í áfóngum, hefur framkvæmd
samkomulagsins lent í ógöngum.
Sú er ástæðan til aö Rabín, forsæt-
isráðherra ísraels, Arafat, leiðtogi
Palestínumanna, Hussein Jórdan-
íukonungur og Mubarak Egypta-
landsforseti komu í fyrsta skipti
saman til fundar í Kaíró.
Allir eiga þeir mikiö undir því að
tilraunin til friðargerðar renni ekki
út í sandinn. Yitzhak Rabín lítur á
hana sem kórónu ferils síns í hern-
aði og stjórnmálum í þágu ísraels.
Kosningar til þings nálgast og
Verkamannaflokkur forsætisráð-
herrans stendur höllum fæti, eink-
um eftir að sjálfsmorðssprengju-
menn drápu 18 ísraelsmenn, flesta
úr hemum, nærri Tel Aviv fyrir
hálfum mánuöi.
Jasser Arafat sætir vaxandi
gagnrýni í eigin rööum fyrir hve
lítið Palestínumönnum hefur enn
orðið úr takmarkaðri sjálfsstjóm
undir forustu hans á Gasasvæðinu
og í Jeríkó. Sprengjuárásin var
skipulögð á Gasa og sýnir aö pal-
estínsk heittrúarsamtök, sem
ónýta vilja friðargerðina, sækja í
sig veðrið. Það vekur svo auknar
efasemdir ísraelsmanna um gagnið
að því að semja við Arafat og menn
hans.
Hussein Jórdaníukonungur gekk
á síðasta ári frá friðarsamningi við
ísrael sem hæglega gæti raknað
upp verði ekkert úr samkomulags-
viöleitni ísraelsstjómar og Palest-
ínumanna. Þar að auki hefur hann
nýlega komist að samkomulagi við
Frelsissamtök Palestínumanna um
umsjón Jórdaníu með íslömskum
helgistöðum í Austur-Jerúsalem
eftir langar ýfingar.
Hosni Mubarak er forseti fyrsta
nágrannaríkis ísráels sem samdi
frið við hið nýja ríki. Hann á í blóð-
ugri baráttu við samtök íslamskra
heittrúarmanna í Egyptalandi sem
vflja steypa sljóm hans, ekki síst
fyrir að taka upp eðlflega sambúð
viö ísrael.
í samkomulaginu, sem tókst í
Ósló 1993, er gert ráð fyrir fimm
ára umþóttunartímabili þar sem
Palestínumenn fái smátt og smátt
Erlend tLðmdi
Magnús Torfi Ólafsson
aukið stjórnarhlutverk á svæöun-
um sem ísrael hefur haldið her-
numdum síðan 1967. Vandasöm-
ustu úrlausnarefnin, svo sem fram-
tíð ísraelskra landnemabyggða á
hemumdu landi, þjóðréttarstaða,
það er að segja sjálfstæöi, svæðis
Palestínumanna og nákvæm af-
mörkun þess ásamt yfirráöum yfir
gamla borgarhluta Jerúsalem
skulu bíða lokaáfanga samning-
anna.
Eins og nú er komiö virðist þessi
tímasetning óframkvæmanleg.
Annaðhvort missa Rabín og Arafat
tök á framvindunni eða þeir verða
að gera upp hug sinn um gmnd-
valiaratriði miklu fyrr en ráð var
fyrir gert.
i sjónvarpsræðu til landa sinna
eftir síðasta hermdarverk ýjaði
Rabín að þessu atriði. Hann sagði
þar að ekki dygði lengur annað til
að tryggja öryggi ísraelsmanna í
daglegu lífi en „alger aðskilnaöur"
þeirra frá Palestínumönnum. Slíku
hlyti að fylgja stofnmi Palestínu-
ríkis.
En jafnframt hamraði Rabín á að
Jerúsalem skyldi vera óskipt og að
markalína milli ísraels og svæðis
Palestínumanna gæti ekki orðið
vopnahléslínan gamla heldur ör-
uggari landamæri. í samræmi við
þetta er ákvörðun ísraelsstjórnar
að heimila að reistar verði um 2000
íbúöir í nýjum landnemabyggðum,
aðallega umhverfis Austur-Jerú-
salem.
Þessi orð em fest á blað áður en
fyrir liggur niðurstaða af fundi
leiðtoganna fjögurra. Ljóst er þó
aö eins og einatt áöur hefur Huss-
ein konungur lykilhlutverki að
gegna. Meira en helmingur þegna
hans er landflótta Palestínumenn
og vesturbakki Jórdan var undir
jórdanskri stjóm frá vopnahléinu
við ísrael fram til 1967.
Þar að auki hefur Jórdaníustjórn
yfiramsjón með íslömsku helgi-
stöðunum í Austur-Jerúsalem enn
þann dag í dag þrátt fyrir að borg-
arhlutinn hafi verið innlimaður í
ísrael eftir hertökuna 1967. Að-
gangur að Austur-Jerúsalem er
mikið tilfinningamál fyrir Palest-
ínumenn og þar hefur Arafat heitið
að höfuðborg palestínsks ríkis
skuli standa. Framtíð borgarinnar
verður vandasamasta málið ef nú
verður reynt að hraða lokasamn-
ingum.
1 .V
Fundarmenn í Kaíró. F.v. Peres, utanrikisráðherra ísraels, Rabín forsætisráðherra ísraels, Hussein Jórdaníu-
konungur, Mubarak Egyptalandsforseti og Jasser Arafat. Simamynd Reuter
Skoðanir annarra
Rétt hjá Clinton
„Yfirvofandi hætta á gjaldþroti Mexíkó og aðgerða-
leysi Bandaríkjaþings fékk Clinton til að hætta við
að stóla á 40 milljarða dollara fyrirhugaða áætlun
til aðstoðar Mexíkó, sem þingið hefði hvort eð er
ekki samþykkt á næstunni, og veitti hins vegar sjálf-
ur 20 milljarða dollara lán sem ekki þurfti samþykki
þingsins tfl að veita. Auk þess fékk hann Alþjóða
gjaldeyrissjóðinn til aö lána allt að 20 milljörðum
dollara og 10 milljarðar koma frá öörum lánastofnun-
um. Þetta var rétt ákvörðun hjá Clinton Bandaríkja-
forseta".
Úr forystugrein The New York Times 2. febr.
Kostir fleiri en gallar
„Það var með blendnum hug að Clinton forseti
ákvað að sniðganga þingið. Sérákvarðanir fram-
kvæmdavaldsins hafa hingað til ekki verið vinsælar
meðal þingmanna. En að þessu sinni virðast kostirn-
ir mun fleiri en gallarnir. Með þessu fríar Clinton
þingmennina frá því að þurfa að taka afstöðu til
mjög óvinsæls máls. Forsetinn losnar líka við mögu-
lega niöurlægingu sem hefði orðið ef hans eigin
flokksmenn hefðu risið upp gegn tillögunni um að-
stoðina við Mexíkó. Demókratar voru nefnilega alveg
jafn áhugalausir um tillögur Clintons og repúblikan-
ar“. Úr forystugrein Le Monde 2. febr.
Norrænn raunveruleiki
„Ingvar Carlsson, forsætisráðherra Svíðþjóðar, á
mikiö þakklæti skilið fyrir að hafa hótað fjórum
norrænum kollegum sínum með hinum stóra og
beitta niðurskurðarhníf. Hann krafðist þess að fjár-
lög Norðurlandaráðsins yrðu lækkuð um 150 milljón-
ir danskra króna á þriggja ára tímabili."
Úr forystugrein Jyllands-Posten 1. febr.