Dagblaðið Vísir - DV - 20.05.1995, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 20. MAÍ 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjórí: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT 8. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjóri: PALL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVÍK, SlMI: (91) 563 2700
FAX: Auglýsingar: (91) 563 2727 - Aðrar deildir: (91) 563 2999
GRÆN númer: Auglýsingar: 99-6272. Áskrift: 99-6270
Stafræn útgáfa: Heimasiða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritstj@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: (96)25013, blaðam.: (96)26613, fax: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk„ helgarblað 200 kr. m. vsk.
Pósturínn Páll
Nýr forseti Alþingis fylgdi eftir sjónarmiðum sínum í
eldhúsdagsumræðu á Alþingi á fimmtudagskvöldið, þeg-
ar hann áminnti Jón Baldvin Hannibalsson fyrir að nota
óviðurkvæmilegt orðalag, sem greinilega fól í sér niðr-
andi ummæli um Pál Pétursson félagsmálaráðherra.
Þegar Ólafur G. Einarsson tók við embætti forseta
Alþingis, tók hann sérstaklega fram, að draga þyrfti upp
aðra mynd af þingstörfunum en nú birtist almenningi í
fjölmiðlum. Benti hann á, að þingmenn sjálfir hefðu
mest áhrif á, hver imynd þingsins væri í augum fólks.
Hin nýja áherzla þingforseta er tímabær og eðlileg.
Málgefnir og sjálfumglaðir þingmenn hafa ekki vaxið upp
úr málfundastíl ræðukeppna í framhaldsskólum, þótt um
nokkurt skeið hafi verið sjónvarpað frá venjulegum þing-
fundum beint inn í stofur fólksins í landinu.
Fólk hefur horft á þennan málfundastíl og ekki verið
hrifið. Þess vegna hefur virðing Alþingis minnkað við
beint sjónvarp frá fundum þess. Gott ráð til að sporna
gegn því væri að hóa saman nokkrum helztu vandræða-
bömunum og sýna þeim sjónvarp frá brezka þinginu.
Brezkir þingmenn tala skýrt og málefnalega og einkum
stutt og aftur stutt. Þeir geta líka verið hvassir og jafn-
vel eitraðir, en allt er það innan ramma, sem er miklu
þroskaðri en þær hefðir, sem illu heilli hafa mótazt á
Alþingi. Þeim hefðum þarf að breyta í nýju kastljósi.
En það er ekki bara orðbragðið, hálfkæringurinn og
leikaraskapurinn, sem þarf að lagast. Okkar þingmenn
geta ekki síður lært af Bretum að halda ræðulengd í
hófi. Þrátt fyrir breytingar á þingsköpum í átt til stytting-
ar máls, eru langhundar ennþá alltof algengir á Alþingi.
Hinn nýi þingforseti sagði réttilega, að almenningur,
sem fylgist daglega með störfum Alþingis, gerði ríkar
kröfur um vitrænan málflutning, snarpar umræður og
tilþrif á Alþingi. Þess vegna verði að bæta umræðuna
og þingmenn að gera meiri kröfur til sjálfra sín.
Olafur G. Einarsson benti á annað atriði, sem hann
taldi geta aukið virðingu Alþingis með því að draga úr
því áhti, að það sé lítið annað en afgreiðslu- og handaupp-
réttingastofnun framkvæmdavaldsins. Það væri, að fólk
léti af þingmennsku við að verða ráðherrar.
Það getur verið óþægilegt, ef stjómarslit verða á miðju
kjörtímabili og ráðherrar hafa sagt af sér þingmennsku
og fá hana ekki aftur. Þess vegna þarf að breyta lögum
þannig, að þingmenn verði að taka leyfi frá þingstörfum
meðan þeir gegna embætti ráðherra, en eigi afturkvæmt.
Tihögur og hugmyndir þingforseta era markverðar
og benda til, að hann muni á ferli sínum hafa jákvæð
áhrif á störf Alþingis. Um eitt atriði í tihögum hans þarf
þó að gera fyrirvara. Það er, að bág launakjör og léleg
starfsaðstaða fæh hæft fólk frá þáttöku í stjómmálum.
Mikið framboð fólks til stjómmálastarfa og einkum til
þingmennsku bendir ekki tU, að þessi fæUng sé öflug.
Og séu kjör þingmanna of bág, á að breyta þeim á op-
inskáan hátt, en ekki að vera pukrast með hUðaratriði á
borð við greiðslur fyrir ómælda þáttöku í ráðstefnum.
Um það atriði var rækilega fjallað í leiðara DV í gær
og þarf ekki að fara frekari orðum um það. Augljóst er,
að Alþingi getur á ýmsan hátt stuðlað að aukinni virð-
ingu sinni í augum fólksins i landinu og að nýr þingfor-
seti hefur þegar gefið skynsamlegan tón á því sviði.
Einna mikUvægast er, að málgefnir og sjálfumglaðir
þingmenn færi ræðustU sinn úr því horfi, sem þótti góð
latína á málfundum, þegar þeir vora í framhaldsskóla.
Jónas Kristjánsson
Bandaríkin í
bílapartastríði
gegn Japan
Japanskur iönaöur á í vök að veij-
ast á útflutningsmörkuðum vegna
fimmtungs gengishækkunar jap-
anska jensins gagnvart Bandaríkja-
dollar síöustu misseri. Bílaverk-
smiöjur Toyota í Japan störfuðu
fimmtungi undir eðlilegum afköst-
um í fyrra og Mazda sýndi 35 millj-
aröa jena tap á síðasta reikningsári.
Bandaríkjastjórn hefur látið sér
gengislækkun dollars í léttu rúmi
liggja og aðeins andæft til mála-
mynda. Ástæðan er að nokkru
bætt samkeppnisstaða bandarísks
útflutnings á alþjóðamarkaði og til-
tölulega lítið vægi innflutnings í
bandarískri hagþróun. En við hæt-
ist tækifæri til að þjarma að Japön-
um með því að notfæra sér þreng-
ingar útflutningsatvinnuvega
þeirra, sér í lagi bílaiðnaðarins.
Viðskiptahalli Bandaríkjanna
gagnvart Japan hefur lengi verið
gífurlegur og nam á síðasta ári 66
milljörðum dollara, þar af 37 millj-
örðum vegna bílgreina. Bandarísk
fyrirtæki og stjórnvöld hafa löng-
um kennt um óbeinum innflutn-
ingshömlum, sem eigi rót í öflugum
fyrirtækjasamsteypum í japönsku
atvinnuhfi, keiretsu, þar sem hvert
fyrirtækið eigi í öðru og sameig-
endurnir láti hver annan ganga
fyrir viðskiptum. Eðlileg sam-
keppni fái því ekki að njóta sín.
Stjóm Bills Clintons er eftki sú
fyrsta í Washington sem reynir að
brjóta bandarískum fyrirtækjum
braut inn á Japansmarkað með
opinbemm aðgerðum. Árið 1992
kom George Bush forseti þvi til
leiðar að japanskur bílaiðnaður
féllst á að birgja sig að tilteknu
magni með bílahlutum framleidd-
um erlendis, og þá fyrst og fremst
í Bandaríkjunum. Undanfarna
tuttugU' mánuði hefur Mickey
Kantor, viðskiptafulltrúi í stjórn
Clintons, lagt hart að Japansstjóm
að halda áfram og stórauka viö-
skiptastýringuna á þessu sviði.
Fyrir viku slitnaði endanlega upp
úr samningaumleitunum Kantors
við Ryutaro Hashimoto, utanríkis-
viðskiptaráöherra Japans. Segist
Japansstjórn með engu móti geta
sagt sjálfstæðum fyrirtækjum í
landinu fyrir verkum hvert þau
beini viðskiptum sínum. Viðskipta-
hömlur eins og tollar hafi horfið
eða lækkað samkvæmt alþjóðleg-
um skuldbindingum, og það sé
bandarískra fyrirtækja að koma ár
sinni fyrir borð á japönskum mark-
aði. Kvótaviöskipti eins og Banda-
ríkjastjóm krefst séu andstæð regl-
unni um frjálsa verslun.
Eftir þessi málalok hefur Banda-
ríkjastjórn gert sig líklega til að
láta alvöra verða úr hótun um að
beita Japan þvingunum með refsi-
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
tolli á japanskar vörar. Hefur
Kantor kunngert að til að byrja
með verði lagður 100% tollur á 13
gerðir japanskra bíla, einkum þær
dýrustu. Gæti gjaldheimtan hafist
í síðari hluta júni, eftir að lokið er
meðferð á málskotum bandarískra
aðila, sem telja að sínum hag vegið.
Japansstjóm áskilur sér rétt til
að gjalda líku líkt, en leggur að
sinni megináherslu á að sýna fram
á að Bandaríkjastjóm þverbijóti
nýsettar reglur um alþjóðavið-
skipti sem gengu í gildi við stofnun
Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar,
WTO. Með þeim hafi átt að taka
fyrir einhliða þvingunaraðgerðir í
milliríkjaviðskiptum. Til slíks megi
aðeins koma að undangengnum
úrskurði WTO um réttmæti mál-
staðar deiluaðila.
Japansstjórn hefur samkvæmt
þessu lagt að því fyrstu drög að
kæra Bandaríkin fyrri WTO. Hefur
hún hvað málsmeðferð varðar
fengið stuðning frá framkvæmda-
stjóm Evrópusambandsins, sem
segir framferði Bandaríkjanna
skýlaust brot á reglum WTO. Sjálft
á ESB í deilu við Japan út af tolli
á evrópskt viskí, sem er sexfaldur
á við áfengisgjald af sterkum
drykkjum brugguðum í Japan, en
því máli hefur sambandið vísað til
meðferðar WTO.
Fréttamenn hafa eftir talsmönn-
um Kantors viðskiptafulltrúa að
Bandaríkjastjórn skáki í því skjóli
að málið leysist á þeim mánuði sem
eftir er áður en þvingunarráðstaf-
anir gagnvart japönskum bílaút-
flutningi til Bandaríkjanna taka
gildi. Benda þeir á að fram undan
sé að Hashimoto utanríkisvið-
skiptaráðherra og Ronald Brown,
viðskiptaráðherra Bandaríkjanna,
hittist á fundi Efnahags- og fram-
farastofnunarinnar í Paris í næstu
viku. Svo verði Clinton forseti og
Tomiichi Murajama forsætisráð-
herra á fundi æðstu manna iðn-
veldanna sjö í Halifax í Kanada um
miðjan júní.
Hashimoto svarar því að hann
hafi ekkert við Brown að tala um
viðskiptadeiluna úr því sem komið
er. Bandaríska viðhorfið er að þótt
Japansstjórn sé þver hljóti jap-
anskur bílaiönaður að þurfa að
beygja sig.
Varaformaður Toyota, Masami Iwasaki, nýkjörinn formaður Sambands
japanskra bilaframleiðenda, lýsir yfir á fréttamannafundi í Tokyo að
aldrei verði aukinn kvóti samtakanna á innflutning bandarískra bíla-
hluta. Honum á hægri hönd sitja Hirohazu Nakamura, stjórnarformaður
Mitsubishi, og Yoshihirö Wada, stjórnarformaður Mazda.
Símamynd Reuter
Skoðamr armarra
Til hamingju með daginn
„Noregur er ótrúlega friðsamt land. Þótt mönnum
geti orðið heitt í hamsi í umræöum, eins og gerðist
um ESB í fyrra, er djúpstæður ágreiningur ekki fyr-
ir hendi. Noregur er undantekning í heiminum. Það
er fullkomlega óeðlilegt að hafa það eins og við höfum
það. Við eigum ekki að skammast okkar fyrir það.
En viö ættum kannski að vera aöeins auðmýkri og
þakklátari. Raunverulegt þakklæti leiðir til örlætis
og einlægni. Við eigum að minna hvert annað á það
á þjóðhátíðardaginn. Til hamingju með 17. maí.“
Úr forustugrein Várt land 16. maí.
Ógæfa Afríku
„Að baki farsóttanna (í Afríku) er daglegt ofbeldi
sem morðóðri mannskepnunni er einni um að kenna.
Ofbeldi þetta þrífst á borgarastyrjöldum, spennu
milh ættbálka og deilum stríðsherra en það fær sjald-
an athygli fjölmiðla heimsins. Það er sinnuleysið sem
ræður ríkjum á sama tíma og nafnlausum fórn-
arlömbunum fjölgar."
Úr forustugrein Le Monde 17. maí.
Ekki skaða neinn
„Stjóm Clintons segir að takmark landbúnaðar-
stefnu hennar sé að „gera engan skaða“. Með því
virðist hún helst eiga við að skaða á engan hátt Hk-
umar á endurkjöri Clintons í landbúnaðarfylkjun-
um. Þingið er að semja nýtt landbúnaðarfrumvarp.
Allt bendir til að það neyðist til að skera niður það
styrkjakerfi viö bændur sem þegar er fyrir hendi.
Niðurskurður í þessu tímaskekkjukerfi væri bæði
góð landbúnaðárstefna og góð fjármálastefna."
Úr forustugrein Washington Post 18. maí.