Dagblaðið Vísir - DV - 20.05.1995, Blaðsíða 20

20
LAUGARDAGUR 20. MAÍ 1995
Fimmtán ár frá frækilegri björgun þriggja feðga og matsveins úr sjávarháska:
Jæja, vinur, þá er þetta
víst allt saman búið
- þremur, Jöngum" stundum síðar tókst skipverjum að ösla á þurrt til björgunarmanna
Ég bjóst aldrei viö að viö kæmumst heilu og höldnu út úr þessu. Við gerðum ekkert annað en að hanga þarna í öllu sem hönd á festi því bátur-
inn hentist til i briminu með öllu því tilheyrandi sem hægt er að hugsa sér,“ segir Georg sem hér er ásamt syni sínum, Páli Arnari.
DV-mynd Guðmundur Sigfússon
Nökkvi var rúmlega 50 tonna eikarbátur, smíðaður á Isafirði 1946. Bátur-
inn var nýkominn úr klössun og er Georg enn ósáttur við að honum
skyldi ekki vera bjargað af sandinum. Myndin var tekin þegar Nökkvi
„Þetta var orrusta upp á líf og
dauða, hvort við hefðum undan
þessum brotsjó. Þetta var engin
gola heldur afspyrnu fárviðri við
verstu hugsardegar aðstæður,"
segir Georg Stanley Aðalsteinsson,
fyrrum skipstjóri og eigandi, við
annan mann, Nökkva VE-65.
Síðastliðna helgi voru 15 ár frá
þvi að Nökkvi, 50 tonna eikarbátur,
smíðaður á ísafirði 1946, strandaði
um 3,5 sjómílur vestan við Ingólfs-
höfða. Þetta gerðist 9. maí 1980. Um
borð voru fjórir menn, Georg, sem
var skipstjóri, tveir synir hans og
matsveinn. Allir björguðust þeir
giftusamlega þrátt fyrir afleitar
aðstæður og svart útlit á köflum.
Veðrið fór
síversnandi
Georg og skipsfélagar hans höfðu
haldið á sjó tveimur dögum fyrr, eða
miövikudaginn 7. maí. Fyrst héldu
þeir austur að Vík en þar var ekk-
ert aö hafa. Hann segir að þá hafi
verið komin suðvestankæla. Þeir
hafi veriö nýbúnir aö taka inn troll-
ið og verið á leiðinni heim þegar
þeir hafi heyrt í nokkrum bátum á
mokfiskiríi austan Víkur, á Ingólfs-
höfðableðunni, og haldið þangað.
„Við komum þangað um klukkan
þijú og létum trollið fara og tókum
eitt hal. Það var ekkert að orð-
lengja það - hann bara rauk upp
með suðaustanátt og hörkubrælu.
Ég hafði tal af Óskari Þórarinssyni
á Frá og spurði hvort við ættum
ekki bara aö drífa okkur í var en
vestan Ingólfshöfða, inn með
Kóngsfjörunni, sem kallað er, er
var fyrir suðaustanáttinni.“
Þangað fóru Georg, Óskar og
fleiri og létu reka en fljótlega
breyttist áttin í suðvestan. Það
gekk á með hryðjum og veðrið fór
síversnandi. Telur Georg að líklega
hafi verið komin ein sjö til átta
vindstig.
Ofsalegur
darraðardans
„Ég veit ekki fyrr en það þurrkar
hreinlega undan bátnum og hann
tekur niðri. Það kom brot og þegar
það var að lyfta sér þomaði hrein-
lega undan bátnum og hann stóð í
botni. Þegar þetta gerðist hafði ég
verið að ræða viö ðskar um að fá
að vera í vari við hann. Ég leit á
son minn og sagði: „Jæja, vinur,
þá er þetta víst allt saman búið.“
Við nánast kvöddumst þama. En
þá geröist það stórkostlega að brot-
ið slaufaðist upp undir sjálft sig og
henti bátnum hátt í loft upp. Það
var ofsalegur darraðardans þegar
þetta var að gerast. Viö vorum
heppnir að vera þannig staðsettir í
stýrishúsinu að við höföum hand-
fóng til að hanga í,“ segir Georg.
Georg var í stýrishúsinu ásamt
J Helga Heiðari, syni sínum, en ann-
ar sonur hans, Páll Amar, var
ásamt matsveininum, Kára Sól-
mundarsyni, frammi í lúkar. Brot-
ið braut skjólborðin bakborðsmeg-
in frá lúkar og fram undir stýris-
hús, auk þess sem trollið og tunn-
ur, sem vom stagaðar með hálfrar
annarrar tommu kaðli, hreinsuð-
ust út.
Án efa hafði Nökkvi steytt á svo-
kölluðu Kóngsíjörurifi, sandrifi sem
færðist til með straumi og veðrum
og var sjaldnast á sama stað.
Hentisttil í briminu
„Við brotið gengu hællinn og
stýrið til og brotnuðu. Svo ótrúlegt
sem það var nú þá reið hvert brot-
iö á fætur öðru yfir bátinn. Ég bjóst
aldrei við að við kæmumst heilu og
höldnu út úr þessu. Við gerðum
ekkert annað en að hanga þama í
öllu sem hönd á festi því að báturinn
hentist til í briminu með öllu þvi
tilheyrandi sem hægt er að hugsa
sér. Síðan komu þama þrjár bárur
hver á fætur annarri. Fyrsta báran
henti okkur mjög langt til lands.
Þegar hún var að fjara út þá kom
sú næsta og bætti um betur og svo
sú þriðja. A þriöju bárunni fórum
við bara inn á lygnan sjó miðað við
hvemig var þama fyrir utan.“
Veðrið var enn arfavitlaust þótt
báturinn væri laus undan því að
beijast til í mesta briminu. Georg
tók þá ákvörðun að keyra bátinn
fastan í fjöruna en stýrið var þann-
ig fast að það hélt beinni stefnu.
„í því sem ég og Helgi vomm að
ákveða að gera þetta þá komu Páll
og Kári framan úr og sögðu sínar
farir ekki sléttar. Það hafði allt far-
ið af staö sem af stað gat fariö. Elda-
vél, pottar og leirtau var víst allt í
einum hrærigraut. Svo komu
vandamálin hvert á fætur öðru.
Varðskip hafði samband við okkur
og skipaði okkur að yfirgefa bátinn
en ég taldi þaö ekki ráölegt - þótt-
ist viss um að ef við myndum ekki
bjargast við þessar aðstæður í 50
tonna bát þá myndum við ekki
bjargast í gúmbát. Enda kom það í
ljós þegar strákamir settu annan
björgunarbátinn fyrir borð að
veðrið hreif hann njeð sér um leið
eitthvað austur með ströndinni og
ég veit ekki til þess að hann hafi
fundist enn. Það var ekki að þeir
hét Visir KE.
hefðu misst línuna því að fanga-
línan var föst við bátinn."
Síðasta skotið
Um þetta leyti voru björgunar-
sveitir úr Öræfum og víðar á leið
á strandstað. Nökkvi hafði strand-
að laust fyrir klukkan ellefu um
morguninn en nú var á þriðja tíma
liöið frá því ófarirnar byijuðu.
„Svo sáum við að það voru famar
að koma björgunarsveitir ofan
Sandinn. Þeir vom höndum fljótari
að koma tækjunum upp en gátu
ekki skotið til okkar línu, þrátt fyr-
ir ítrekaðar tilraunir, þvi að línu-
byssan hafði elcki undan veðrinu.
Helgi minn reyndi aö skjóta til
þeirra línu en það geigaði alltaf.
Svo var bara eitt skot eftir og hann
var eitthvað efms um hvort hann
ætti að reyna aftur en það tókst og
við hittum beint í mannþröngina.
Reyndar kom fram í blaðaviðtali
við Pál Björnsson, formann björg-
unarsveitarinnar í Öræfum, sem
nú er látinn, að aðstæður við björg-
unina voru „mjög slæmar, vonsku-
veður var á staðnum, mikill vindur
og hríð“.
Þrátt fyrir þetta tók einungis um
hálfa klukkustund að ferja skip-
brotsmennina fjóra í land og klukk-
an tvö, þremur klukkustundum
eftir aö fyrsta brotið reið yfir bát-
inn, var Georg, sem fór síðastur frá
borði, drifinn inn í bíl björgunar-
sveitarmanna og hellt í hann heitu
kaffi og koníaki.
Eigi má
sköpum renna
Haldin voru sjópróf og var niður-
staða þeirra að orsakir slyssins
væm slæmt veður, eða eins og það
var orðað við sjópróf, „eigi má
sköpum renna“, en ekki mannleg
mistök.
Nokkru áður en þetta gerðist
hafði Nökkvi verið klassaður í
slipp. Georg hafði nýverið selt
einkabílinn sinn til að kaupa radar
og dýptarmæli, skrokkurinn var
sterkur og vélin lítið keyrð. Því
taldi hann réttast að bjarga bátn-
um. Áður en hann vissi hafði Báta-
ábyrgðarfélag Vestmannaeyja, vá-
tryggingaraðili bátsins, gefiö hann
björgunarmönnum. Þremur mán-
uðum síðar fékk Georg greitt trygg-
ingarféð og fjárfesti í nýjum bát -
Hlein VE. Samkvæmt fréttum í
fjölmiðlum þremur dögum eftir
slysið hafði báturinn verið dæmd-
ur ónýtur enda legið í fjöruborðinu
frá því hann barst þangað undan
briminu.
Georg gerði Hlein út um skeið eða
aUt þar til skömmu eftir að hann
tók niðri í Fleetwood í Bretlandi
vegna handvammar hafnsögu-
manns. Eftir það stundaði hann
frekari sjómennsku en er nú í
landi. Synir hans tveir eru ekki
heldur til sjós. Annar er vélsfjóri í
verksmiðju en hinn rekur útgerð,
þó ekki bátaútgerð.
Enn í dag er Georg ósáttur við
að bátnum skuli ekki hafa verið
bjargaö en hann telur það hafa ver-
ið mögulegt hefðu menn gengiö
strax í verkið. Þrátt fyrir það er
hann samt ánægðastur með að syn-
ir hans tveir og Kári björguðust úr
þeim sjávarháska sem þeir lentu í.