Dagblaðið Vísir - DV - 25.08.1995, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 25. ÁGÚST 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsiogastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK, SlMI: 563 2700
FAX: Auglýsingar: 563 2727 - Aðrar deildir: 563 2999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafraen útgáfa: Heimasiða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, slmi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverðámánuði1550kr.m.vsk. Lausasöluverð 150 kr. m.vsk., helgarblað 200 kr. m.vsk.
__________________________________________________________
--
Úti um allan heim
Margt hefur mlsfarist í atvinnuuppbyggingu á íslandi
á liönum áratugum. Glataöir milljarðatugir vegna kol-
rangrar íjárfestingar eru ein ástæða þess hversu hægt
gengur aö tryggja hér umtalsverðan hagvöxt eftir langt
samdráttarskeið.
Þegar htið er til efnahagsbatans undanfarið er ljóst
að þar munar mest um dugmikla sókn íslendinga á út-
hafsmið norður í höfum og fyrir sunnan landið. Áræðn-
ir skipstjórar, útgerðarmenn og sjómenn fóru inn á nýjar
brautir með góðum árangri fyrir þjóðarbúið.
Þetta framtak er merki um það djarfa útrásar- og sókn-
areðli sem virðist íslendingum í blóð borið og birtist
meðal annars í þeirri staðreynd að íslenskir athafnamenn
eru víða um heim að ná góðum árangri í atvinnurekstri
Úarri heimabyggð sinni.
Ems og fram kom í ítarlegri úttekt í DV fyrir skömmu
eru íslendingar að gera það gott í öllum heimsálfum þar
sem þeir taka virkan þátt í atvinnurekstri á hinum ólík-
ustu sviðum, gjaman í samvinnu við heimamenn.
íslendingar eru þannig fyrirferðarmikhr á Kamt-
sjatka, sem er á austurströnd Síberíu, en þar stendur
íslenskt fyrirtæki að útgerð og verktakastarfsemi.
Suður í Afríku eru íslendingar orðnir umsvifamikhr
í Naihibíu: Þar hefur Þróunarsamvinnustofnun íslands
verið með verkefni í gangi árum saman, en auk þess
starfa margir íslendingar við einkarekstur þar suður frá,
einkum í sjávarútvegi, og hafa fengið gott orð fyrir.
íslenskir menn eru með atvinnurekstur í fleiri löndum
Afríku. Nú síðast keyptu þeir Ingi Þorsteinsson, sem
hefur verið búsettur í Kenía um árabil, og Júlíus Sólnes,
fyrrum ráðherra, sjávarútVegsfyrirtæki í Úganda til að
stunda veiðar og fiskvinnslu við Viktoríuvatn.
Sömu sögu er að segja frá Suður-Ameríku; þar hafa
nokkur stór íslensk fyrirtæki, svo sem Grandi hf. og
Hampiðjan, um árabil tekið þátt í rekstri útgerðar og fisk-
vinnslu með ágætum árangri.
Nær heimaslóðum má nefna athafnasemi fyrirtækja á
Akureyri í nokkrum næstu nágrannalöndum okkar; Út-
gerðarfélags Akureyringa i Þýskalandi og Samherja í
Færeyjum og á Grænlandi.
Atvinnustarfsemi íslendinga úti í hinum stóra heimi
er oft á tíðum á þeim sviðum sem einkenna íslenskt at-
vinnulíf. Margir hasla sér völl í sjávarútvegi eða huga
að nýtingu jarðvarma að íslenskri fyrirmynd. En það eru
einnig mörg dæmi um að íslenskir athafnamenn hafi
farið ótroðnar slóðir - aht frá því að baka og selja flatkök-
ur í Bandaríkjunum, reka trjávöruverksmiðju í Indónes-
íu, flytja Prince Polo til Noregs, rækta hesta í Litháen
og stunda hreindýrarækt á Grænlandi.
Og sífellt berast nýjar fréttir af landnámi islenskra
athafnamanna og fyrirtækja í útlöndum. Nú síðast sagði
DV frá aðild Skýrsluvéla ríkisins og Reykjavíkurborgar
að nýju ráðgjafar- og hugbúnaðarfyrirtæki í Eistlandi,
en markmið þess er að aðstoða við tölvuvæðingu sveitar-
félaga þar í landi.
Auðvitað eru dæmi um að íslenskum athafnamönnum
hafi mistekist í útlöndum. Það á til dæmis við unralvar-
legan taprekstur Mecklenburger Hochseefischerei í
Þýskalandi og hörmuleg endalok lakkrísverksmiðjunnar
íKína.
En þetta eru undantekningar sem virðast sanna þá
reglu að íslenskt hugvit, djörfung og dugnaður hefur
skilað góðum árangri úti um allan heim.
Ehas Snæland Jónsson
„I striösátökum nútímans skiptir öliu máli hvaða almannatengslafyrirtæki aðilar hafa efni á að taka i sína
þjónustu," segir Gunnar í greininni. „Grátandi börn eru gott sjónvarpsefni,“ segir hér og.
Gervifréttir
Gervihnattasjónvarp er að verða
ein helsta heimild almennings um
umheiminn. Þetta munu vera
framfarir og verður ekki stöðvað.
Kjörorðið er: meiri upplýsingar.
Því meiri upplýsingar sem er að
hafa því betur hlýtur fólk að vera
upplýst. En er það raunin? Mín
kenning er sú að fólk sé verr upp-
lýst eftir en áður.
Á þröngum sviðum er upplýs-
ingaílóðið (t.d. á Alnetinu) gagiúegt
fyrir sérfræðinga sem kunna að
vinna úr því. Fólki er almennt ekki
greiði gerður með að demba yfir
það holskeflu upplýsinga sem þarf
heilmikla grunnþekkingu til að
lesa úr og skilja. En þetta er á út-
lensku og þar með stórmerkilegt á
íslandi.
Á sama tíma og upplýsingaflóðið
magnast minnkar áherslan 1
menntakerfinu á þá undirstöðu-
þekkingu og öguðu hugsun sem
þarf til að skilja hismi frá kjarna.
Slíkt kostar fyrirhöfn og laerist ekki
af myndböndum.
Sjón- og útvarp
Sjónvarp og útvarp eru gríðar-
lega öflug tæki til að móta afstöðu
fólks en á mismunandi hátt. Mér
eru minnisstæð orð Stephens
White, fyrrum aðalfréttastjóra
BBC World Service, fyrir nærri 30
árum þess efnis að áhorfendur taki
afstööu til þess sem þeir sjá í sjón-
varpi - en fólk trúi því einfaldlega
sem því sé sagt í útvarpi.
Sjónvarp höfðar í eðli sínu fyrst
og fremst til tilfinninga, myndin er
allsráðandi, talið fer fyrir ofan garð
og neðan. Útvarp virkjar ímyndun-
arafliö en er ekki góður miðill fyrir
nákvæmar útlistanir sem fólk gríp-
ur ekki í upplestri. Þær fást ekki
nema á prenti. Þeim fer hlutfalls-
lega fækkandi sem fá sínar fréttir
úr prentmiðlum. Þetta gildir sér-
KjaUarinn
Gunnar Eyþórsson
blaðamaður
staklega um fréttir utanlands frá
sem fólk hefur oft og tíðum tak-
markaðan áhuga á. Og þá er komið
að kjama þessa pistils.
Afþreying
Eðli sjónvarpsfrétta hefur breyst.
Aiþjóðlegar sjónvarpsfréttir eru nú
hugsaðar sem afþreying, ekki
fræösla og upplýsingar. Þaö gervi-
fréttasjónvarp sem veitir mörgum
íslendingi skráargatssýn á um-
heiminn er í samkeppni um áhorf-
endur, ekki um ábyrga frétta-
mennsku. Því eru þessar fréttir,
sem margir telja harla góðar, oft
beinlínis villandi og rangar.
í stríðsátökum nútímans skiptir
öllu máli hvaða almannatengsla-
fyrirtæki aðilar hafa efni á að taka
í sína þjónustu. Það segir talsvert
að fyrirtækið, sem sá um áróður
fyrir Kúveit á sínum tíma, starfar
nú fyrir stjórn múslíma í Bosníu
(á kostnað ótilgreindra aðila í Mið-
austurlöndum). Serbar hafa ekki
vit á almannatengslum frekar en
írakar. Grátandi börn eru gott
sjónvarpsefni, draga að áhorfendur
og hækka auglýsingaverð. Enginn
veit að tæplega 700 þúsund Serbar
hafa hrakist á vergang í Bosníu og
Króatíu og Króatar eru nýbúnir að
reka um 250 þúsund Serba frá Kraj-
ina sem er þeirra heimabyggð frá
því sögur hófust.
Óhæfuverk múslíma og Króata
eru aldrei nefnd en Serbar úthróp-
aðir. Þeir eru ekki sjónvarpsefni
því að þegar hefur verið dregin upp
einhliða mynd. Einfaldast er að láta
áhorfendur halda með einum
stríðsaðila og gera þetta að körfu-
_ boltaleik þar sem múshmar og Kró-
atar eru heimaliðið. Allt sem flækir
málið ruglar fólk 1 ríminu og fær
það til að skipta yfir á aöra sjón-
varpsstöð. Það er málið, skítt með
raunverulega fréttamennsku.
Gunnar Eyþórsson
„Eðli sjónvarpsfrétta hefur breyst. Al-
þjóðlegar sjónvarpsfréttir eru nú hugs-
aðar sem afþreying, ekki fræðsla og
upplýsingar.“
Skoðardr armarra
Atvinnuleyfi útlendinga
„Verra er þó, að dæmi eru um að útlendingar, sem
hingað eru komnir en fá ekki atvinnuleyfi séu ráðn-
ir til starfa án þess, að þeir hafi fengið slíkt leyfi.
Sagt er, að beöið sé eftir atvinnuleyfi en á meðan er
fólki haldið á launakjörum, jafnvel mánuðum sam-
an, sem eru í engu samræmi við kjarasamninga
þeirra launþegafélaga, sem hlut eiga að máli.“
Leiðari Mbl. 24. ágúst.
Landflótti
„Ungt fólk leitar einnig til útlanda í leit aö lífs-
reynslu með útþrána í farteskinu. Við þessu er ekk-
ert aö segja. Það er hverjum einstaklingi hollt að
skipta um umhverfi og afla sér þar nýrrar reynslu.
Hitt er mjög miður ef einhver hluti fólks sem flytur
úr landi finnur sig sem hálfgerða flóttamenn.
Það fólk sem hefur tjáö sig um þessi mál nefnir lág
laun og háan framfærslukostnað sem ástæðu fyrir
áformum sínum.“
Leiðari Tímans 24. ágúst.
Bók Svavars Gestssonar
„Ég hef sannfærst um það æ meir af pólitískri
reynslu að einhver mikilvægasti eiginleiki forystu-
manns í stjórnmálum sé andlegt hugrekki; að stjórn-
málamaðurinn sé reiðubúinn að ganga gegn vana-
hugsun og þrýstingi hagsmunahópa, sé hann sann-
færður um að vanahugsunin leiði menn á villigötur.
Þetta er spurning um trúverðugleika og traust. Ég
held að fátt sé eins mikilvægt í póhtík þegar til lengd-
ar lætur, ef stjórnmálastarf á að bera árangur.
Hvernig er hægt að ætlast til að menn beri traust
til „vegahandbókar" stjómmálahreyfingar ogstjórn-
málamanna, sem vitað er að hafa farið villur vegar
í heila Öldjón Ualdvin Hannihalsson í Alþbl. 24. ágúst.