Þjóðviljinn - 24.12.1954, Blaðsíða 16

-*fr—,
að er sólskin og hiti,
■V nokkuð. yfir þrjátíu
gráður í • skugga, og
ég sit á gangstéttinni við
Piazza Venezia, aðaltorg Róma-
borgar, undir sólskýli og er að
drekka kaffi. Þetta er ekkert
vonjuiegt kaffi, heldur hið
fræga ítalska kaffi, svo sterkt
að maður fær aðeins tvo munn-
sopa í bollahn og svo gott að
bragðið fyllir mann æ síðan
sætri ilöngun. Þetta er skömmu
éftir hádegi, sólin er hátt á
'iöfti, brennir og bakar. Um
þetta ieyti dags hafa ítalir
þann sið að fella niður störf,
verzlunum og skrifstofum er
iokað, menn ieggjast fyrir,
hvíla sig og sofa. £>að eru því
fáir á ferli, og peir sem ganga
um göturnar þræða forsæiuna;
þetta er helzt hinn fjöimenni
iðjuleysingjahópur Rómar,
bosmamiklar nunnur, munkar
og prestar í svörtum, skósíð-
um pilsum, með barðastóra
hatta og gylltan kross á nafl-
anum. Og um torgið skjótast
renniiegir lúxusbílar með
bandarígkum númerum, bílar
túristanna sem þykjast eiga
þettá la'nd.
Ég kaSta vindiingsstúf út á
götuna og býst til að drekka
'seinni sopann úr kaffibollan-
úm. Þá birtist rhér öldruð kona,
slitin, hokin.klædd tötrum. Iiún
skeytir ekkert úm að ganga
í forsæiunni, heldur skundar
/akleitt að vindlingsstúfnum
mínum, tekur hann upp og
stingur honum í skjóðu sern
hún ber framap á maganum.
Síðan heidur hún áfram ber-
höfðuð í þjakandi sóiarbrunan-
um, horfir stöðugt til jarðar,
beygir sig við og við og hirðir
nýjan stúf sem \ einhver veg-
farandinn hefur kastað frá sér.
Út undan sér fyigist hún með
atferli gestanna sem sitja við
borðin á gangstéttinni, og er
þegar komin á vettvang þegar
einhver er búinn að reykja
vindlinginn sinn til þrota, og
það kemur glampi í augun á
henni ef henni tekst að tæma
öskubakka án þess að þjónarnir
veiti því athygli. Og hún er
ekki ein um þessa iðju; það
eru margir starfsfélagar henn-:
ar að verki á þessu aðaltorgi
Rómar. Uppskeru sina selja þau
fyrir iítið verð til verksmiðju
sem býr tii nýja vindlinga úr
tóbakinu sem eftir er í stúf-
unum.
Ég sá þessa gömiu, slilnu
konu í hvert skipti sem ég kom
á torgið. Hún virtist vinna
þar frá morgni til kvöids, og
hún hafði ekki tima til að
leggjast fyrir meðal sólin var
hæst á lofti. Allan daginn
tíndi hún stúfana af torginu,
götunni og úr ræsunum; þetta
voru . hennar eliilaun.
Ég reika af torginu upp Via
del Corso, eina helztu götu
Rómar. í skoti milli húsa stend-
ur ung stúlka, grönn, tekin
og fátækiega búin. Á vinstra
handiegg heldur hún á barni á
fyrsta ári, beinaberu bami
með stórt höfuð. Ilún lítur á
tt(cujnús Kjcvdxmsson:
DAGIK
I
ROM
Teikningar eftir
cJótiannes cJ ókannesson
.vegfni'enduj- stórum dökkbrún-
um augum og réttir fram hægra
lófann, en í honum heldur hún
á fáeinum líruseðlum. Hún seg-
ir ekki orð, en stundum otar
hún lófanum örlítið fram og
beinir til manns þessu myrka
augnaráði sínu, Barnið mókir
í steikjandi hitanum, amrar
stundum iítiliega, en móðirin
er orðin siginaxia vinstra meg-
in af byrði sinni.
Mér verður oft síðan gengið
um þessa götu, og ævinlega
stendur unga stúlkan með iitla
barnið sitt í þessu sama skoti.
Hún virðist vera þarna ailar
stundir dags, og hefur ekki
frekar en gamia konan á torg-
inu tíma til að ieggja sig með-
an sólin brennir heitast. Hún er
að innheimta mæðralaun sín.
★
* *
Ég bý í einu úthverfi Rómar.
íslendingar sem þarna eru ból-
fa.stir hafa skotið yfir mig
skjiólshúsi af mikiiij rausn.
Þetta er faiiegt hverfi, nýieg,
mynda'rleg, vönduð hús, búin
öllum þægindum nútímans. En
í útjaðrí þessa ágæta hverfis
eru önnur hús, sé hægt að
nefna þau því nafni. Þetta eru
tæplega manngengir kofar,
gerðir úr klíndum leir og múr-
steinabrotum, allir .. skakkir pg
skældir. Þarna er hvorki
skolpræsi né vatn. í iiúsum, og
ekkert rafmagn. Qg þó er það
iánsamt fólk sem býr í' þggsum
hreysum, því það ,^..þak ' yfir
höfuðið.
Ég geng gegnum þetta hverfi
á leiðinni heim og fer um dá-
iítið skógarrjóður við þjóð-
brautina. Þar er fólk að hreiðra
um sig undir trjánum; fáeinir
eru svo lánsamir að eiga ein-
hvern tjaldræfii, flestir láta
sér nægja pokadruslur eða slit-
in brekán. Ég geng þarna fram
á konu sem situr flötum bein-
um á jörðunni með barn í
kjöltu sér, hlaðið kaunum. Fyr-
ir, framan. hana logar eldur í
spreki undir ryðbrunnum potti,
en í honum kraumar eitthvað
grautarkyns. Þetta er róm-
verskt heimili á miðri tuttug-
ustu öld.
Þegar ég kem heim mæti ég
ítalskri konu. Hún á heima í
þverfinu sem ég sagði frá áðan,
en hún hjálpar til í þessu húsi.
I-Iún hjálpar öllum fjöiskyldum
sem í húsinu búa, tekur til,
gerir hreint, þvær þvotta. Þessi
kona á sjö börn, það yngsta er
nýfætt. Tvö eldri börnin færa
henni kornbarnið tvisvar á dag;
þá gerir hún hlé á vinnu sinni,
sezt út í horn og geíur anganum
brjóst. Síðan réttir hún eldri
börnunum hann og heldur á-
fram erfiði sínu á heimilum
annarra.
Þessi kona er alltaf hýr og
kát, þótt hún sé auðsjáaniega
siitin. Og hún hefur ekki minni
áhuga á vindlingsstúfunum
mínum en gamla konan á
torginu; hún segir mér að
maðurinn sinn hafi gaman
„1 skotl milli liúsa
stendur ung stúiliíi"
af að totta pípu þegar hann
komi úr vinnu á kvöldin. Einn
daginn færir hún mér krukku
til að safna í stúfunum, en
þegar ég býð henni heilar sig-
arettur neitar hún að taka við
þeim.
' ★
★ ★
Kvöldin cru fegyrstur, tími í
suðurlöndum. Uoftið er þá
hæfilega hlýtt og magnað ein-
hverri dularfullri angan sem
umlykur mann ró og værð. Um
kvöldið er ég aftur komin nið»
ur í bæ. Þarna reikar gamla
konan enn um Piazza Venezia
og tínir stúfa í skjóðuna sína.
Eg reika í áttina að Colosseum,
þessu heljarlega mannvirki frá
Rómariki hinu forna, leik-
vanginum þar sem tugþúsund-
ir horfðu á skylmingar, leiki og
íþróttir og þar sem munnmæl-
in herma að kristnir menn hafi
verið iátnir fást við óarga dýr.
Þetta mikla mannvirki þræla-
þjóðfélagsins verður enn áhrifa-
meira og æfintýraríkara að
kvöldi, merlað af tunglskini, og
senn er ég kominn inn í rúst-
irnar sjálfar og hugur minn er
fullur af fornöld.
Áhorfendapallarnir, hlaðnir
úr höggnu grjóti, rísa upp frá
sporöskjulöguðum ieikvangin-
um, en hann hefur ekki sín
fornu ummerki. Undir honum
voru áður ranghalar og búr
handa óargadýrum, en nú hef-
ur þetta aiit verið grafið upp
af fornmenjafræðingum og
■blasir við sól og mána. Og
þegar fornöidin gagntekur mig
hvað mést tek ég eftir'þvi að
það er >allt kvikt þar sehv leik-
sviðið stóð; Þegar ég gái betur
að kemur í ijós að í ranghölum
■og búrum óarga-dýranna er
fóik. Þaðjer að. búa. sig .undir
nætursvefninn og eflaust hugs-
ar það með þakklæti til hinna
fornu Rómverja sem höfðu efni
á því að búa til búr handa dýr-
um merkurinnar sér til skemmt-
unar.
Ég býð þessum gistivinum
rústanna góða nótt, og held
áfram í tunglskininu, en hvar-
vetna blasa við menjar fortíð-
arinnar, lokkandi og fullar af
dul. Senn stend ég á einni
brúnni yfir Tíber og horfi nið-
ur í lygnan strauminn:
Tiber sígur seint og hægt í ægi,
seint og þungt — með tímans
göngulagi.
Loft er kyrrt. Ei kvikar grein
á baðmi. —
Kvöld með rauðri skikkju og
bláum faldi.
— Sái min berst tii hafs í
fljótsins faðmi.
Fyrir hug mér sveima liðnar
tíðir;
Svífa á borði elfar aldir, lýðir,
eins og sýning skuggamynda
á tjaldi.
Ég heid áfram
að þylja1 kvæði
Einars Benedikts-
sonar hálfhátt en
vegfarendur horfa
undrandi á þenn-
an mann sem
sendir frá sér svo
annarlegt tungutak í kvöld-
húminu.
Svo er ég kominn yfir ána.
Þar tekur við nokkurra alda
gamalt íbúðahverfi, fátæklegt.
Göturnar halda áfram að
þrengjast, þær verða krókótt-
ari og krókóttari, iýsingin æ
strjálli, skuggarnir dimmir og
draugalegir. Ég lít á kortið
hvort cg sé að viílast, en ég
reyníst vera á réttri leið. Og
að iokum blasir við uppljóm-
uð gata, alsett dúkuðum borð-
um, þar sem hljómsveit leikur
af kappi og skrautklæddir
þjónar hlaupa á milli borðanna.
Þeíta er einn af helztu lúxus-
veitingastöðum Rómar, sem af
einhverjum annarlegum hvöt-