Þjóðviljinn - 24.12.1977, Side 4

Þjóðviljinn - 24.12.1977, Side 4
; -- SY.f i C-í *?' T?»*.í 'í‘ í’m1 nb .>r’ i iTí *■ V-»f* • 4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 24. desember 1977 Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis. Ctgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans. Auglýsingastjóri: (Jlfar Þormóösson. Framkvæmdastjóri: Eibur Bergmann Ritstjórn, afgreibsla, auglýsingar: Ritstjórar: Kjartan Ólafsson Síöumúla 6, Sfmi 81333 Svavar Gestsson Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson. Prentun: Blaöaprent hf. Umsjón meö sunnudagsblaöi: Arni Bergmann. í betri bíl frá bílasölu Guðfinns Þess er i dag minnst að i heiminn var borinn forðum ungur sveinn þar sem venj- an er núorðið að tala um Miðausturlönd, eða löndin fyrir botni Miðjarðarhafsins. 1 uppvexti sinum varð Jesús Kristur hug- sjónamaður sem beitti sér gegn ranglæti, spillingu og auðsöfnun á kostnað fátæk- linga. Hvarvetna i þeim ritum sem frá honum segja koma fram félagsleg róttæk lifsviðhorf. Nægir i þvi sambandi að nefna setningar eins og þessar: ,,Gætið þess að varast alla ágirnd, þvi að bótt einhver hafi allsnægtir, þá er lif hans ekki tryggt með eigum hans.” ,,Hversu torvelt mun verða fyrir þá sem auðæfin hafa að ganga inn i Guðs rikið. Auðveldara er fyrir úlfalda að komast i gegnum nálarauga en fyrir rikan mann að ganga inn i Guðsrikið.” Þegar Jesús kom i helgidóminn i Jerúsalem rak hann út vixlarana, hratt um borðum þeirra og dúfnasalanna. Þannig barðist hann með róttækum aðgerðum gegn hvers konar braski. Þeir sem minnast þessa manns um jólin við hækkandi sól verða lika að muna að Jesús Jósepsson frá Nasaret var róttækur byltingarmaður. Hann greip til afgerandi aðgerða þegar mikið lá við og hann hikaði ekki við að segja mönnum til syndanna. Yfir starfi hans var ekki sú helgislepja sem stundum virðist vera aðalsmerki þeirra manna sem hafa það að atvinnu að standa fyrir málum kirkjunnar. í starfi sinu og boðskap flutti hann mönnum hugsjón. Hann hvatti fólk til þess að muna eftir samherjum sinum og að gleyma ekki þeim sem þurfa á hjálp að halda. Forverar hans sem bók bóka segir frá, eins og Móses börðust hatramlega gegn dýrkun auðsins. Hann reiddist hastarlega þegar vinir hans gerðu sér gullkálf úr eyrnadjásnum, dönsuðu i kringum kálfinn og færðu honum fórnir. Enn reiðari varð, að sögn Mósebókar, drottinn, sem hótaði að þurrka fólkið út með reiði sinni ef það léti ekki af dansinum kringum gullkálfinn. Móse hafði uppi langar fortölur sem dugðu. ,,Þá iðraðist Drottinn hins illa er hann hafði hótað að gjöra fólki sinu”. En Móse fór til fundar við sina liðsmenn, braut gullkálfinn mélinu smærra og skammaði Aron, sem hafði staðið fyrir gullkálfsdansinum. Þannig beitti Móses sér gegn Aronskunni. Baráttan fyrir jafnrétti, gegn auðs- dýrkun á kostnað annara er þvi eins og rauður þráður i gegnum bók bóka. Sá sem ekki áttar sig á þeirri meginstaðreynd áttar sig ekki á þeirri bók. Það er þess vegna ekki i samræmi við bókbóka að gleyma þvi á jólum að við eigum i baráttu. Milli mannanna fara enn fram átök um auðæfin, barátta fjöldans gegn þeim sem hafa rakað saman fjár- magni með arðráni. Það er ekki i sam- ræmi við andann i bók bóka að gleyma þvi i skammdeginu þegar jólin fara i hönd að á sama tima er verið að leggja á gjöld sem sérstaklega koma niður á sjúkum og fátækum. Slik ,,gleymska” striðir bein- linis gegn þeim hugsjónum samstöðu og samhjálpar sem er rikjandi einkenni þeirrar bókar sem oft er vitnað i á þessum dögum. Undanfarna daga hefur fólkið verið önnum kafið við jólaundirbúninginn. Sömu dagana hafa verið lagðir nýir skatt- ar á sjúklingana og fátæka. Það hefur farið framhjá mörgum — öðrum en sjúk lingunum sjálfum og þeim sem búa við erfið lifskjör. Nú taka jólin við: neyslusálm- arnir renna saman við jólasálmana. í eyrum glymja neyslutextarnir —,,frúin hlær i betri bil frá bilasölu Guðfinns” — i dag taka við textar um frú sem ferðaðist á asna og fæddi barn sitt i fjárhúsi og lagði það i jötu. Neyslusálmarnir mega ekki sljóvga vitund okkar svo við gerum okkur ekki grein fyrir andstæðum, baráttu íyrir nýju og betra mannlifi. Það mega jóla- textar ekki heldur gera. —s. Þverstæðu- grautur Þær voru margar þverstæö- urnar sem fram komu í mál- flutningi Friöriks Sóphussonar i útvarpsþættinum Spurtiþaula” i fyrrakvöld. Enda er þaö félegt samsull, þegar blandaö er sam- an þvi sem Friörik nefnir „sjálfstæöisstefnu, frjáls- hyggju, ihaldsstefnu og kenn- ingum Miltons Friedmans”, efnahagslegs hugmyndafræö- ings herforingjastjórnarinnar i Chile, meö meiru. Þaö er aö sönnu mikiö grin þegar verö- andi alþingismaöur úr rööum ungra Sjálfstæöismanna heldur þvi fram aö leggja eigi niöur rikisrekstur af hugmyndafræöi- legum ástæöum, en ekki vegna hagsmuna þjóöarbúsins. „Rikiö á ekki aö vera aö vasast i at- vinnurekstri”, er uppáhalds- frasi Friöriks og hans nóta. Ekki haföi hann þó fyrr sleppt oröinu um hugmyndafræöilega grundvallarafstööu sina til opinberra afskipta af rikis- rekstri en fram kom aö ríkis- fyrirtæki væru ekki rekin meö arösemissjónarmiö i huga og rugluöu þarafleiöandi markaös- lögmálin. Slöan kom fullyröing um þaö aö ekkert væri aö marka þaö þótt rikisfyrirtæki sýndu ágóöa af rekstri sinum þvi aö i rauninni skömmtuöu þau sér tekjur sjálf aö miklu leyti. Þetta kann aö vera rétt varö- andi Póst- og sima, Ríkisútvarp og önnur sllk opinber fyrirtæki. Hitt er alger blekking aö halda þvi fram aö fyrirtæki eins og Alafoss, Slippstööin á Akur- eyri, Landssmiöjan, Siglósfld, Sfldarverksmiöjur rikisins o.fl. skammti sér tekjur eöa starfi óháö markaðslögmálunum. Þaö er sannast sagna afar erfitt að skilja rökin fyrir af- hendingu þessara fyrirtækja til Friedman einkaaöila. öll starfa þau I haröri samkeppni viö innlenda og erlenda aöila og þarf rikiö I sjálfu sér ekki aö hafa af þeim meiri afskipti en titt er um fyrirtæki i eigu pilsfaldakapital- istanna Islensku. Kostir rikis- rekstursins A viðreisnarárunum voru t.d. Alafoss og Slippstööin I einka- eign, rekstrarerfiöleikarnir voru miklir, endalaus vandræöi og aö lokum tók rikiö þau yfir meö þvi aö breyta skuldum þeirra viö Framkvæmdasljóö I eignarhluta þess. í tiö vinstri stjórnarinnar var gerö úttekt á þessum tveimur stórfyrirtækj- um og verulegt fé lagt I endur- bætur og hagræðingu á rekstri þeirra. A þeim grunni hafa þau starfað siöan og gengið vel. Kostur rlkisrekstursins i þessum tveimur tilfellum miðað viö afskiptaleysi viðreisnarár- anna hafa kömiö berlega I ljós. Þar viö bætist aö viöa um land treysta menn ekki einkaaöilum til atvinnurekstrar. Þar er þaö Slagurinn um Gutenberg Friörik metiö meira aö fyrirtæki á hverjum staö séu i félagslegri eign og bundin viökomandi plássi. Þar hugsar fólk um at- vinnuöryggi og viögang sveitar- félagsins, en ekki um grundvall- arhugmyndir frjálshyggju um eignarhald. Þar hefur bæjar- rikis- og samvinnurekstur reynst betur heldur en einka- reksturinn. Siöustu ár hafa Alafoss, Slipp- stööin, Landssmiöjan og Siglósfld veriö rekin meö ágóöa, og verið lyftistöng atvinnulifs hvert á sinum staö án þess aö iþyngja rikiskerfinu og em- bættismönnum þess á nokkurn hátt. Þaö þarf meira en litla kreddutrú I frjálshyggju til þess að sjá ástæöu til þess aö breyta rekstri þeirra eins og nú stend- ur. Skiljanlegri væri kreddan ef um væri aö ræöa óreiöu- og sukkfyrirtæki á vegum rikisins. Sem betur fer er ekki hægt aö fullnægja óskum Friðriks Sóp- hussonar nema meö ákvöröun Alþingis, og þar er jarösam- bandiö vonandi i lagi. Jónas Jónsson frá Hriflu færir rök aö þvi i bókinni Samferöa- menn aö þaö hafi verið mikill happadráttur að rikið keypti Gutenberg, sem frjálshyggju- menn vilja nú leggja niöur. Hann segir svo frá tilraun Her- manns Jónassonar i sömu átt: „Svo stóö á vorið 1942 aö þjóö- stjórn sú, sem þrir flokkar höföu staöiö aö, framsóknarmenn, kratar og sjálfstæöismenn, haföi fariö meö völd i þrjú ár og farnast þaö vel, en þegar fór aö hilla undir aukiö peningamagn I landinu i sambandi viö komu ameriska hersins tii tslands, fór aö grána gamaniö i skiptum flokka og einstaklinga á tslandi og lauk þvi þannig, aö ráðuneyti Hermanns Jónassonar leystist i sundur meö höröum árekstri milli Hermanns og Ólafs Thors, sem þá var formaður Sjálf- stæöismanna. Þoldi Hermann illa viö þetta óvænta valdahrun. Hann haföi búizt viö, aö þessi sambúö mundi lengur halda áfram, en nú haföi hún skyndi- lega veriö rofin. Þá þáttur verö- ur ekki rakinn hér. I þeim æs- ingum sem fyigdu þessum skilnaði, greip Hermann Jónas- son stundum til örþrifaráöa. Eitt af þeim óhappaverkum sem H • 'rann Jónasson fram- kvæmdi t . snerti Gutenberg. Hermann Jónasson kom þá meö þá tillögu aö stjórnin skyldi ieigja félagi prentara I Reykja- vfk Gutenberg til nokkurra ára og skyldi leigan af prentsmiöj- unni og eignum hennar vera miöuö viö fasteignamat. Var á þessu sýnilegt, aö fyrir Her- manni vakti aö láta prentarana fá eignina til afnota meö óeöli- lega hagstæðum kjörum. Stein- grímur prentsmiöjustjóri mót- mælti algjörlega þessari ráö- stöfun og hélt þvi fram, sem rétt var, aö hún væri ólögleg. Stjórn- in heföi enga heimild til þess aö taka rikiseign, sem starfaði á grundvelli þeirra ákvaröana, sem Alþingi heföi sett I upphafi, og breyta henni i einkarekstur einstaklinga. Eftir allmiklar stympingar um þetta mál lauk þvi svo, aö Jakob Möiler, sem tók viö forráöum prentsmiöj- unnar eftir aö Hermann Jónas- son lét af stjórn, ákvaö aö leigu- samningur Hermanns væri meö öllu ólöglegur, og tókst prentur- um ekki aö breyta þvi meö dómi. Eftir aö þetta braskél var afstaöiö tók Steingrimur Guö- mundsson aftur viö liöi sfnu meö sömu föstu tökum og áöur var á prentsmiöjunni og hélt þvi þar til hann hætti störfum í sam- ræmi viö aldurstakmerk starfs- manna rikisins.”

x

Þjóðviljinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.